ÔN TẬP VÀ TỰ ĐÁNH GIÁ CUỐI HỌC KÌ I

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Dựa trên thông tin về các bài đã học trong sách Ngữ văn 12, tập một, hãy lập bảng hoặc vẽ sơ đồ về các bài đọc hiểu theo thể loại và kiểu văn bản.

Đáp án chuẩn:

1. Theo thể loại

1. Theo kiểu văn bản

Câu hỏi 2: Phân biệt truyện truyền kì và truyện ngắn hiện đại qua các văn bản đã học trong sách Ngữ văn 12, tập một.

Đáp án chuẩn:

Câu hỏi 3: Làm rõ đặc điểm của hài kịch qua các văn bản trong Bài 2.

Đáp án chuẩn:

Câu hỏi 4: Xác định đề tài, chủ đề và một số đặc điểm tiêu biểu cần chú ý khi đọc các văn bản kí được học ở Bài 3.

Đáp án chuẩn:

- Đề tài: Trải nghiệm cá nhân của tác giả, chia sẻ những câu chuyện, suy nghĩ, cảm xúc của mình với người đọc.

- Chủ đề: Chiến tranh ác liệt

- Đặc điểm cần lưu ý: 

1. Tính chủ quan: Mang tính chủ quan, đánh giá của tác giả.

2. Tính trung thực: Hồi ký thường được viết dựa trên ký ức của tác giả, do đó có thể không hoàn toàn chính xác về mặt lịch sử hoặc sự kiện. Người đọc cần đối chiếu thông tin trong hồi ký với các nguồn tư liệu khác để có được cái nhìn toàn diện hơn.

3. Giá trị nhân văn: Thường chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện qua những suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của tác giả. 

4. Ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong hồi ký thường giản dị, gần gũi với cuộc sống, thể hiện phong cách riêng của tác giả. 

5. Bối cảnh lịch sử - xã hội: Hồi ký viết theo bối cảnh xã hội chiến tranh.

Câu hỏi 5: Nội dung của bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu) có gì gần gũi với các tác phẩm Tây Tiến (Quang Dũng) và Xuất dương lưu biệt (Phan Bội Châu)?

Đáp án chuẩn:

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc vang lên tiếng xót thương sâu sắc cho những người nghĩa sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc và gia đình của họ, đồng thời thể hiện lòng căm thù đối với giặc ngoại xâm. Bài văn tế không chỉ ca ngợi lòng dũng cảm và hy sinh của các nghĩa sĩ mà còn bày tỏ sự đau thương, tôn vinh sự hy sinh của họ trong cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước.

Tây Tiến của Quang Dũng khắc họa hình ảnh người lính Tây Tiến một cách lãng mạn và bi tráng. Những người lính trong bài thơ không chỉ chiến đấu trên những vùng núi rừng hoang vu, hiểm trở mà còn vượt qua mọi gian khổ và hy sinh để bảo vệ Tổ quốc. Bài thơ tôn vinh tinh thần anh dũng và kiên cường của các chiến sĩ Tây Tiến, dù phải đối mặt với điều kiện khắc nghiệt, vẫn kiên cường chiến đấu với lòng yêu nước nồng nàn.

Xuất dương lưu biệt của tác giả thể hiện tâm trạng buồn tủi và sầu muộn khi phải xa quê hương đất nước, đồng thời bộc lộ quyết tâm mãnh liệt trở về để đánh Pháp và cứu nước. Tác phẩm phản ánh sự chia ly đầy cảm xúc và lòng quyết tâm không ngừng nghỉ trong cuộc chiến bảo vệ nền độc lập và tự do của Tổ quốc.

Câu hỏi 6: Đặc điểm (nội dung và hình thức) của các văn bản nghị luận được học trong sách Ngữ văn 12, tập một. Phân tích yêu cầu và ý nghĩa của việc đọc hiểu các văn bản nghị luận ấy.

Đáp án chuẩn:

- Văn bản nghị luận là thể loại văn bản phổ biến, được sử dụng để bàn luận về một vấn đề, một hiện tượng đời sống, các tư tưởng hay một tác phẩm văn học. Để làm được điều này, tác giả sẽ sử dụng các luận điểm, luận cứ và luận chứng để lập luận và chứng minh cho vấn đề nêu ra.

- Về nội dung, văn bản nghị luận thường có cấu trúc logic, chặt chẽ với các phần sau:

+ Mở đầu: Nêu luận đề, giới thiệu vấn đề cần bàn luận.

+ Thân bài: Trình bày các luận điểm, mỗi luận điểm sẽ được giải thích, phân tích và chứng minh bằng các luận cứ và dẫn chứng cụ thể.

+ Kết luận: Khẳng định lại luận đề, nêu ý nghĩa và hướng giải quyết vấn đề.

- Về hình thức, văn bản nghị luận thường được chia thành nhiều đoạn văn, mỗi đoạn được sắp xếp hợp lý, logic:

+ Mỗi đoạn văn cần tập trung trình bày một ý chính, đảm bảo sự liên kết chặt chẽ với các đoạn văn khác.

+ Sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu sức thuyết phục, phù hợp với nội dung và đối tượng tiếp nhận.

- Yêu cầu và ý nghĩa của việc đọc hiểu các văn bản nghị luận:

+ Xác định mục đích của người viết.

+ Xác định luận đề của văn bản.

+ Nắm rõ các luận điểm, luận cứ và dẫn chứng.

+ Phân tích cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm trong văn bản.

- Ý nghĩa:

+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về vấn đề được bàn luận.

+ Rèn luyện kỹ năng tư duy logic, phản biện.

+ Nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách chính xác, hiệu quả.

+ Góp phần hình thành nhân cách, bồi dưỡng đạo đức cho con người.

VIẾT

Câu hỏi 7: Nêu tên các kiểu văn bản được rèn luyện viết trong ngữ văn 12, tập 1, Kiểu văn bản nghị luận được học ở những bài nào và có gì cần chú ý?

Đáp án chuẩn:

- Các kiểu văn bản được rèn luyện viết trong Ngữ văn 12, tập một:

+ Kiểu văn bản nghị luận: nghị luận, so sánh đánh giá hai tác phẩm văn học; nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ...

+ Kiểu văn bản thuyết minh: Viết báo cáo kết quả của bài tập dự án.

NÓI VÀ NGHE

Câu hỏi 8: Phân biệt sự giống và khác nhau giữa trình bày/ thuyết trình một vấn đề với tranh luận một vấn đề.

Đáp án chuẩn:

- Điểm giống: Bàn luận về một vấn đề để có tri thức, hiểu biết về vấn đề đó

- Điểm khác:

TIẾNG VIỆT

Câu hỏi 9: Nhận xét về mối quan hệ giữa nội dung tiếng Việt với nội dung đọc hiểu và viết; phân tích tác dụng của các yếu tố ngữ âm, từ ngữ, các biện pháp tu từ, kiểu câu,…trong một văn bản đọc hiểu tự chọn.

Đáp án chuẩn:

a. Nhận xét về mối quan hệ giữa nội dung tiếng Việt với nội dung đọc hiểu và viết: 

- Có mối liên hệ chặt chẽ.

- Có tính chất áp dụng khi đọc hiểu các văn bản theo từng chủ đề. 

b. Phân tích tác dụng của yếu tố ngữ âm, từ ngữ, biện pháp tu từ, kiểu câu... trong một văn bản đọc hiểu Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:

- Sử dụng từ ngữ giản dị, gần gũi và lời ăn tiếng nói hàng ngày của người dân Nam Bộ.

+  Động từ mạnh như: “đạp rào”, “xô cửa”, “liều mình”, “đâm ngang”, “chém ngược”…

→ Chỉ hành động mạnh mẽ với mật độ cao nhịp độ khẩn trương sôi nổi.

- Nhiều thủ pháp nghệ thuật được sử dụng rất thành công:

+ Phép đối được sử dụng rộng rãi, đạt hiệu quả nghệ thuật cao. Đối từ ngừ: trống kì >< trống giục, lướt tới>< xông vào, đâm ngang >< chém ngược, hè trước >< ó sau… Đối ý: ta (manh áo vải, ngọn tầm vông) >< địch (đạn nhỏ, đạn to, tàu sắt, tàu đồng); vũ khí thô sơ (rơm con cúi, lưỡi dao phay) >< chiến thắng lớn (đốt xong nhà dạy đạo, chém rớt đầu quan hai)… Những phép đối nói trên đã khắc họa vẻ đẹp bi tráng của người nông dân nghĩa sĩ.

+ Các hình ảnh biểu tượng (súng giặc đất rền, lòng dân trời tỏ…).

+ Biện pháp tu từ so sánh (trông tin quan như trời hạn trông mưa, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ), đặc tả (đạp rào lướt tới, xô cửa xông vào),.. 

→ Miêu tả hình tượng người nông dân nghĩa sĩ vô cùng sinh động, đặc sắc.