BÀI 2: HÀI KỊCH

VĂN BẢN: THỰC THI CÔNG LÍ

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Đọc trước đoạn trích Thực thi công lí; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Uy-li-am Sếch-xpia và vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-đơ.

Đáp án chuẩn: 

1. Tác giả

- Uy-li-am Sếch-xpia (1563 – 1616) là nhà thơ, nhà viết kịch thiên tài của nước Anh và của nhân loại thời Phục Hưng. Ông sinh ra và lớn lên tại Stratford-upon-Avon, nước Anh.

- Ông được coi là nhà văn vĩ đại nhất của Anh và là nhà viết kịch đi trước thời đại. Ông còn được vinh danh là nhà thơ tiêu biểu của nước Anh và là “nhà thơ của dòng sông Avon”.

- Ông đã để lại hơn 40 vở kịch gồm: kịch lịch sử, bi kịch và hài kịch mà phần lớn là kiệt tác của văn học nhân loại.

- Tác phẩm của ông là tiếng nói của lương tri tiến bộ, của khát vọng tự do, của lòng nhân ái bao la và của niềm tin bất diệt vào khả năng hướng thiện và khả năng vươn dậy để khẳng định cuộc sống con người.

2. Tác phẩm Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ:

- Thể loại: hài kịch.

- Phương thức biểu đạt: tự sự.

- “Người lái buôn thành Vơ-ni-đơ” là một vở kịch thế kỉ XVI (1596 – 1571) viết về một thương gia thành Venice tên là Antonio, người đã không có khả năng trả nợ một khoản nợ lớn vay từ một người Do Thái chuyên cho vay lấy lãi tên là Shylock.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Đọc lướt văn bản xem đoạn trích sử dụng những kiểu lời thoại nào (đối thoại, độc thoại).

Đáp án chuẩn: 

Đoạn trích sử dụng kiểu lời thoại: đối thoại giữa Poóc-xi-a và Sai-lốc.

Câu 2: Hành động kịch của Poóc-xi-a ở đây là gì.

Đáp án chuẩn: 

Hành động kịch của Poóc-xi-a ở đây là thuyết phục Sai-lốc đưa đến sự khoan hồng.

Câu 3: Hình dung giọng điệu, cử chỉ, nét mặt, tâm trạng của Sai-lốc mỗi khi cất lời ca tụng vị quan tòa.

Đáp án chuẩn: 

Mỗi khi cất lời ca tụng vị quan toàn, Sai-lốc thể hiện với tâm trạng ung dung, giọng điệu nịnh bợ, cử chỉ thành khẩn kinh trọng.

Câu 4: Lời thoại của Gra-ti-a-nô có gì giống và khác với lời thoại của Sai-lốc ở phần trước?

Đáp án chuẩn: 

- Lời thoại của Gra-ti-a-nô: 

+ “Ôi, quan tòa công minh quá, hả, Sai-lốc? Quan toàn giỏi quá?”

+ “Ôi, quan tòa giỏi quá, nhỉ, Sai-lốc? Ôi, quan toàn giỏi quá”.

- Lời thoại của Sai-lốc:

+ “Quan tòa thật là công minh quá!”

+ “Quan toàn thật là giỏi quá! Án quyết như thế, mới là án quyết chứ! Nào, anh, chuẩn bị đi.

- Nhận xét:

+ Điểm giống: Cả hai đều sử dụng cấu trúc tương tự “Ôi, quan tòa…” và đều sử dụng thấn từ “ôi” để thể hiện cảm xúc; đều là những lời khen, lời ca với vị quan tòa khi xử kiện.

+ Khác nhau:

Câu 5: Tưởng tượng suy nghĩ, tâm trạng của Sai-lốc khi nghe lời tuyên án của Poóc-xi-a.

Đáp án chuẩn: 

Sai-lốc không thể tin rằng một phán quyết lại có thể chống lại anh, đặc biệt khi anh đã chắc chắn rằng mình sẽ thắng trong vụ kiện. Cảm giác tức giận vì sự bất công mà anh nghĩ mình đã phải chịu đựng là điều dễ hiểu. Khi nhận ra rằng mình đã mất tất cả — từ tiền bạc đến danh vọng — Sai-lốc có thể cảm thấy tuyệt vọng. Anh cảm thấy như mình không còn gì để mất nữa, dẫn đến sự khủng hoảng và cảm giác hoàn toàn thất bại. 

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Liệt kê các hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a và Sai-lốc trong đoạn trích Thực thi công lí, từ đó hãy nêu tình huống kịch trong đoạn trích.

Đáp án chuẩn: 

- Các hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a:

+ Hỏi Sai-lốc về tên cũng như nhận định về vụ kiện của Sai-lốc.

+ Hỏi An-tô-ni-ô về việc thừa nhận văn khế.

+ Yêu cầu và đưa ra những lĩ lẽ buộc Sai-lốc phải khoang hồng.

+ Hỏi Ba-sa-ni-ô việc hoàn lại tiền cho Sai-lốc.

+ Yêu cầu Sai-lốc đưa tờ văn khế.

+ Lại một lần nữa yêu cầu Sai-lốc khoan hồng.

+ Yêu cầu An-tô-ni-ô phanh ngực ra.

+ Đưa ra các lý lẽ để nói rằng tờ văn khế cho phép Sai-lốc lấy thịt nhưng không được mất đi giọt máu nào.

+ Đưa ra lời luận tội tuyên án với Sai-lốc.

- Các hành động kịch của nhân vật Sai-lốc:

+ Không chấp nhận với lời yêu cầu khoan hồng và muốn được giải thích.

+ Yêu cầu việc thực thi công lý và các điều khoản văn khế.

+ Đưa tờ văn khế cho Poóc-xi-a.

+ Yêu cầu Poóc-xi-a tiến hành cuộc xét xử.

+ Không chấp nhận với yêu cầu của Poóc-xi-a.

+ Chấp nhận lời đề nghị.

+ Yêu cầu cho xin tiền nợ và để cho Sai-lốc đi.

+ Từ bỏ việc đòi nợ.

à Tình huống kịch: Đoạn trích diễn ta trong một phiên tòa nơi Sai-lốc đòi lấy một miếng thịt từ Antonio như đã quy định trong hợp đồng. Tuy nhiên, Poóc-xi-a, một nhân vật giả trai, đã phân tích hợp đồng và chỉ ra rằng Sai-lốc không có quyền lấy máu của Antonio. Điều này đã tạo ra một tình huống căng thẳng và bất ngờ, khiến Sai-lốc phải đối mặt với việc mất tất cả tài sản của mình. 

Câu 2: Ghép phần văn bản ở cột A với cấu trúc đối thoại phù hợp ở cột B. Chỉ ra tác dụng của cách tổ chức các lời thoại đó.

Đáp án chuẩn: 

1 – d

2 – b, c

3 – a 

Tác dụng của cách tổ chức lời đối thoại đó: thể hiện tính cách trái ngược nhau của nhân vật trong đoạn trích Thực thi công lý: Sai-lốc một thương gia mưu mẹo, tham lam; Poóc-xi-a: đầy bản lĩnh, tự tin, thông minh.

Câu 3: Chỉ ra và nêu nhận xét của em về xung đột kịch trong đoạn trích. (Gợi ý: Xung đột xảy ra giữa ai với ai và về điều gì? Đỉnh điểm của xung đột là khi nào? Xung đột được giải quyết bằng cách nào? Cảm xúc của người đọc diễn biến như thế nào theo mức độ phát triển của xung đột?...)

Đáp án chuẩn: 

- Xung đột xảy ra giữa Poóc-xi-a và Sai-lốc về việc giải quyết vụ kiện của Sai-lốc với An-tô-ni-ô để thực hiện hình phạt lấy một cân thịt trên cơ thể An-tô-ni-ô.

- Đỉnh điểm của xung đột là khi Sai-lốc biết mình phải khoan hồng với vụ kiện tại phiên tòa xét xử; yêu cầu đòi hỏi công lý và thi hành các điều khoản của việc văn kiện. 

- Xung đột được giải quyết bằng việc Poóc-xi-a đã đưa ra những lí lẽ để chứng minh rằng văn khế đã kí của Sai-lốc và Ba-sa-nhi-ô không cho Sai-lốc có quyền thực hiện hình phạt ấy và thậm chi tất cả tài sản của Sai-lốc sẽ bị tịch thu theo quy định của pháp luật.

- Cảm xúc của người đọc: Người đọc có thể cảm thấy căng thẳng và lo lắng khi xung đột đạt đến đỉnh điểm. Tuy nhiên, khi xung đột được giải quyết, người đọc có thể cảm thấy hài lòng và nhẹ nhõm. 

Câu 4: Qua lời thoại và hành động kịch của nhân vật, hãy làm rõ tính cách của nhân vật Sai-lốc. Vì sao đây là một nhân vật hài kịch?

Đáp án chuẩn: 

Sai-lốc là một nhân vật hài kịch điển hình trong tác phẩm, bởi sự không tương xứng giữa vẻ ngoài và bản chất thật của ông. Dù ông ra vẻ như là người đề cao công lý và công bằng, thực chất bên trong, Sai-lốc chỉ theo đuổi mục tiêu ích kỷ cá nhân là hãm hại An-tô-ni-ô. Sự tham lam và tàn độc của ông mâu thuẫn với hình ảnh công chính mà ông cố gắng xây dựng. Sự khác biệt giữa hình thức và thực chất này làm nổi bật tính cách của Sai-lốc như một mẫu nhân vật đáng chỉ trích, thể hiện rõ thói xấu và sự kém cỏi của ông, qua đó làm nổi bật yếu tố hài kịch trong vở kịch.

Câu 5: Theo em, có nên sáp nhập tất cả những lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại không? Vì sao? Qua đoạn trích này, hãy nêu và làm rõ nhận xét của em về nhân vật Poóc-xi-a.

Đáp án chuẩn: 

Theo em, không nên sáp nhập tất cả những lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại, vì:

- Những lời tuyên án và buộc tội của Poóc-xi-a được xây dựng theo một mạch logic rõ ràng, thể hiện sự tinh tường và sắc bén của nàng. Poóc-xi-a bắt đầu từ việc lập luận về bản chất của sự khoan hồng, sau đó tiến đến phân tích tờ văn khế để chỉ rõ rằng việc yêu cầu một cân thịt từ Sai-lốc sẽ dẫn đến việc mất toàn bộ tài sản của ông. Sự phát triển dần dần trong lập luận của Poóc-xi-a không chỉ làm rõ sự sai trái trong hành động của Sai-lốc mà còn khiến ông phải chấp nhận sự thật và chịu hình phạt thích đáng. Sự kết hợp giữa lý luận chặt chẽ và phân tích sâu sắc đã buộc Sai-lốc đối mặt với sự thất bại không thể tránh khỏi. 

- Poóc-xi-a đưa ra những lời luận tội, tuyên án đều là đối thoại với Sai-lốc từ đó phát triển xung đột của kịch. 

Nhân vật Poóc-xi-a trong vở kịch thể hiện sự quyết đoán mạnh mẽ và không khoan nhượng trong hành động của mình. Nàng không ngần ngại đưa ra những lời tuyên án và luận tội mạnh mẽ, chứng tỏ quyết tâm và lòng kiên trì trong việc thực thi công lý. Tuy nhiên, sự cứng nhắc và thiếu linh hoạt trong quan điểm của Poóc-xi-a cũng có thể làm nổi bật tính cách của nàng như một nhân vật phức tạp và đầy thách thức. Những đặc điểm này không chỉ làm cho Poóc-xi-a trở thành một hình mẫu đáng ngưỡng mộ về sự công minh, mà còn tạo ra những tình huống căng thẳng và kịch tính trong vở kịch, phản ánh những xung đột nội tâm và sự đấu tranh với chính mình cũng như với các nhân vật khác.

Câu 6: Hãy lựa chọn để đối thoại với một trong các ý kiến sau đây (Gợi ý: đồng tình, không đồng tình, lí do…).

1. “Chính bản chất của sự khoan hồng là không theo áp lực; nó từ trên trời sa xuống như một trận mưa tốt lành; nó được trời ban phước hai lần: được ban phước trong kẻ ra ơn cũng như trong kẻ chịu ơn.” (lời của Poóc-xi-a).

2. “[…] tôi khẩn cầu các ngài: các ngài hãy bắt công lí phải nhượng bộ, nhân danh uy quyền của các ngài; các ngài hãy làm cái việc sai trái nhỏ đó để nhằm một việc nhân nghĩa rất lớn. […]” (lời của Ba-sa-ni-ô).

3. “Không có quyền lực nào ở Vơ-ni-đơ có quyền thay đổi một sắc lệnh đã ban bố; làm như vậy sẽ tạo nên môt tiền vệ, và vin vào cái gương đó, trăm nghìn sự nhũng lạm sẽ xúm lại làm hại nhà nước; không thể làm như thế được” (lời của Poóc-xi-a).

Đáp án chuẩn: 

Em chọn quan điểm a) và em đồng ý với quan điểm này, không nên bị áp lực mà nên tự nhiên như một trận mưa từ trên trời sa xuống. Điều này không chỉ mang lại cảm giác thoải mái cho người mang ơn mà con mang lại niềm vui và sự cảm kích cho người nhận ơn.