BÀI 2: HÀI KỊCH

VĂN BẢN: LOẠN ĐẾN NƠI RỒI

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Đọc trước đoạn trích; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Xuân Trình và vở kịch Mùa hè ở biển.

Đáp án chuẩn: 

1. Tác giả

- Nhà văn, nhà viết kịch Xuân Trình (1936 – 1991), quê tại làng Lỗ Xá, xã Yên Hưng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.

- Ông là một trong những nhà viết kịch hàng đầu của sân khấu hiện đại Việt Nam, với nhiều vở diễn nổi tiếng, gây nhiều tranh luận về nội dung, tư tưởng nghệ thuật từ giữa những năm 60 -90 của thế kỉ trước.

- Về phong cách sáng tác: tác phẩm của ông mang đề tài về hiện thực đời sống; thấm đượm giá trị nhân văn; mang tính phê phán các sự việc trái ngược với luân thường đạo lí, thuần phong mỹ tục Việt Nam

2. Tác phẩm Mùa hè ở biển

- Thể loại: hài kịch.

- Vở kịch gồm 6 cảnh, đoạn trích thuộc phần cuối của cảnh thứ nhất.

- Đoạn trích gợi lên một vấn đề nóng bỏng trong hiện thực cuộc sống lúc bấy giờ: tư tưởng cũ, trì trệ, bảo thủ trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn Việt Nam lúc bấy giờ. 

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Chú ý chỉ dẫn sân khấu để hình dung về nhân vật và bối cảnh.

Đáp án chuẩn: 

Đồng chí Đoàn Xoa về. Đúng như mọi người đã miêu tả. Dù mới đi thăm đồng, con người của đồng chí vẫn toát lên một vẻ trịnh trọng nghiêm túc khiến người ta cảm thấy vì nể hơn là gần gũi. Mọi người đứng cả lên chờ đón.

Câu 2: Hành động “giả vờ” hỏi của ông Đoàn Xoa khi đi thăm đồng đã nhận được câu trả lời như thế nào từ phía bà con?

Đáp án chuẩn: 

- “Đồng chí định khuyến khích chúng tôi làm sai đấy à?”

- “Ở đâu không biết, chứ ở đây thì cứ vững như thạch bàn. Đồng ruộng cứ cấy chung, gặt chung vui lắm. Trước hợp tác thôn, hai thôn chứ bây giờ làm toàn xã rồi”.

Câu 3: Tại sao những người thân của ông Đoàn Xoa cũng không dám nói thật với ông?

Đáp án chuẩn: 

Những người thân của ông Đoàn Xoa cũng không dám nói thật với ông vì mọi người sợ ông Đoàn Xoa sẽ phát hiện ra sự thật người dân đang khoán chui ruộng đất để cày.

Câu 4: Điều cụ Bản “cam đoan” liệu có xảy ra?

Đáp án chuẩn: 

Cụ Bản cam đoan là khi anh Thông vác bao đạm về nhà, ông Đoàn Xoa sẽ vui mừng nhưng điều cụ Bản “cam đoan” lại không xảy ra. Khi anh Thông vác bao đạm về ông nói “Cái gì thế này?”, ông tỏ vẻ bực bội.

Câu 5: Câu nói “Loạn, loạn đến nơi rồi!” thể hiện suy nghĩ, tâm trạng gì của ông Đoàn Xoa?

Đáp án chuẩn: 

Câu nói “Loạn, loạn đến nơi rồi!” của ông Đoàn Xoa thể hiện tâm trạng tức giận, bàng hoàng không thể tin nổi khi phát hiện ra việc người dân trong làng đang làm khoán chui. 

Câu 6: Em hiểu thế nào về “bán chui”?

Đáp án chuẩn: 

“Bán chui” được hiểu là lén lụt, không công khai minh bạch, bán với mục đích trái pháp luật.

Câu 7: Thái độ, hành động của Quân với ông Xoa có gì khác các nhân vật cụ Bản và Hướng?

Đáp án chuẩn: 

Lúc đầu, Quân thể hiện thái độ lễ phép, xưng hô "tôi – bác" với ông Xoa. Tuy nhiên, khi ông Xoa đưa ra các lý lẽ về việc Quân phá chính sách nhà nước và phải chịu trách nhiệm, Quân chuyển sang xưng hô "tôi – ông," thể hiện sự tức giận và khó chịu đối với ông Xoa. Cuối đoạn đối thoại, Quân tỏ ra mỉa mai và châm biếm lối suy nghĩ lạc hậu và hạn hẹp của ông Xoa, phản ánh sự không đồng tình sâu sắc với quan điểm của ông.

Câu 8: Chú ý thái độ mỉa mai của Quân khi gọi ông Xoa là “ông duy vật”

Đáp án chuẩn: 

Quân gọi ông xoa là “ông duy vật” với thái độ mỉa mai châm biếm với lỗi suy nghĩ lệch lạc, lạc hậu, duy ý chí, hạn hẹp của ông Xoa.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt tình huống của đoạn trích.

Đáp án chuẩn: 

Trong lần thăm nhà của cán bộ Đoàn Xoa, ông ngạc nhiên khi thấy sự thay đổi rõ rệt trong làng xóm. Bí thư Hướng, mẹ con bà Xoa và tất cả người dân đều lo lắng và tìm cách che giấu việc xã đã thực hiện "khoán chui" từ ba năm trước. Ông Xoa, khi về nhà, chứng kiến cụ Bản—một người từng phải đi ăn xin trước đây—giờ đã xây được nếp nhà ngói mới và mời ông bà Xoa dự buổi cất nóc. Trong cuộc trò chuyện với bí thư Hướng và khi nhìn thấy con trai mình vác đạm về, ông không thể tin vào mắt mình và bức xúc phát hiện ra sự thật. Sau đó, ông có một cuộc đối thoại căng thẳng với thuyền trưởng Quân ở bãi biển, qua đó bộc lộ sự thất vọng và phẫn nộ về tình hình thực tế mà ông chứng kiến.

Câu 2: Dòng nào dưới đây nêu đúng về ngôn ngữ được sử dụng trong đoạn trích?

1. Ngôn ngữ đối thoại và chỉ dẫn sân khấu.

2. Ngôn ngữ độc thoại và chỉ dẫn sân khấu.

3. Ngôn ngữ đối thoại và bàng thoại.

4. Ngôn ngữ đối thoại và độc thoại.

Đáp án chuẩn: 

Đáp án A. Ngôn ngữ đối thoại và chỉ dẫn sân khấu.

Câu 3: Đoạn trích thể hiện xung đột giữa những nhân vật nào? Vì sao giữa các nhân vật đó lại nảy sinh xung đột?

Đáp án chuẩn: 

- Xung đột giữa ông Xoa và cụ Bản, bí thư Hướng.

- Xung đột giữa ông Xoa và thủy thủ đánh cá.

- Xung đột giữa ông Đoàn Xa và thuyền trưởng đánh cá về việc giải quyết vụ việc trước của thủy thủ. 

Câu 4: Em có đồng tình với ý kiến “Tôi nói ông là người duy tâm, người trái ngược tự nhiên…”, “Nguyên do của cái nghèo, một phần vì còn tồn tại nhiều người nghĩ trái tự nhiên như ông đấy.” Của thuyền trưởng Quân về nhân vật Đoàn Xa không? Vì sao?

Đáp án chuẩn: 

Ý kiến của thuyền trưởng Quân về nhân vật Đoàn Xoa có thể được hiểu như một lời chỉ trích nhắm vào cách sống và quan điểm của Đoàn Xoa. Thuyền trưởng Quân cho rằng Đoàn Xoa là người duy tâm, sống trái với quy luật tự nhiên và thực tế cuộc sống. Đoàn Xoa có cái nhìn hạn hẹp về vấn đề xã hội, không nắm bắt được những thay đổi và tiến bộ trong khoa học kỹ thuật. Lối tư duy duy ý chí của Đoàn Xoa, cùng với sự thiếu hiểu biết về phát triển khoa học kỹ thuật, đã trở thành một trở ngại lớn làm chậm tiến độ phát triển xã hội và góp phần vào tình trạng nghèo đói vẫn còn tồn tại ở thời kỳ bấy giờ.

Câu 5: Em sẽ bày tỏ quan điểm như thế nào nếu như có ý kiến cho rằng chỉ cần chi tiết phát hiện sự việc “khoán chui” là đủ thực hiện được tính cách nhân vật ông Đoàn Xoa và chủ đề tác phẩm (mà không cần đến chi tiết phát hiện “bán chui” cá ở bãi biển)?

Đáp án chuẩn: 

Em không đồng ý với ý kiến cho rằng chỉ cần chi tiết phát hiện sự việc “khoán chui” là đủ thực hiện được tính cách nhân vật ông Đoàn Xoa và chủ đề tác phẩm (mà không cần đến chi tiết phát hiện “bán chui” ở bãi biển này).

Câu 6: Việc nhân vật Đoàn Xoa trở thành đối tượng bị châm biếm trong đoạn trích gợi cho em suy nghĩ gì?

Đáp án chuẩn: 

- Ông là người có tính nguyên tắc, thương yêu vợ con, bạn bè, ông cũng có những ý tốt, thiện chí luôn muốn đất nước phát triển, xóa đói giảm nghèo nhưng suy nghĩ của ông không tuân theo quy luật tự nhiên mà thuyền trưởng Quân đã nói.

- Lối suy nghĩ lạc hậu đã đẩy ông vào tính thế hài hước, buồn cười, trở thành đối tượng bị châm biếm trong tác phẩm. 

- Thông qua nhân vật ông Đoàn Xoa, người đọc thấy rõ thái độ phê phán của tác giả về những cái cũ, tiêu cực trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn ta hiện nay.