THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Nêu công dụng của dấu chấm lửng được sử dụng trong mỗi câu văn, đoạn văn dưới đây:

a. Gấu đến gần dí mõm vào tai người này ngửi, ngửi mãi,...

(Ê-dốp, Hai người bạn đồng hành và con gấu)

b. Tối, cái Bảng giải chiếu manh giữa sân. Cả nhà ngồi ăn cơm trong hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về; trong tiếng sao sao diều cao vút của chú Chàng; trong dàn nhạc ve; trong tiếng chó thủng thẳng sủa giăng;...

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

c. Bác tai gật đầu lia lịa:

- Phải, phải,...Bác sẽ đi với các cháu!

(Chân, tay, tai, mũi, miệng)

d. Những con chim mẹ bay chao chát theo anh Thả về tận nhà, gào thét mãi...

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

đ. Ò...ó...o...

Phải thuyền quan trạng rước cô tôi về.

                                                   (Sọ Dừa)

e. Tôi quắc mắt:

- Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?

- Thưa anh, thế thì...hừ hừ...em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Giải rút gọn:

a. Sử dụng dấu chấm lửng để làm cho nhịp điệu câu văn trở nên thoải mái.

b. Dấu chấm lửng được dùng để ám chỉ rằng còn rất nhiều sự vật và hiện tượng tương tự chưa được liệt kê.

c. Sử dụng dấu chấm lửng để biểu đạt sự gián đoạn trong lời nói.

d. Dấu chấm lửng giúp rút gọn lời trích dẫn.

đ. Việc sử dụng dấu chấm lửng có tác dụng kéo dài âm thanh.

e. Dấu chấm lửng được sử dụng để thể hiện sự gián đoạn trong lời nói, tạo ra cảm giác hốt hoảng hoặc mệt mỏi.

Câu 2: Nêu công dụng của dấu chấm lửng trong hai đoạn thơ sau:

a. - Xin bệ hạ hãy nguôi cơn giận,

     Xét lại cho tường tận kẻo mà...

                               (La Phông-ten, Chó sói và chiên con)

b. - Chính mày khuấy nước, ai quên đâu là

      Mày còn nói xấu ta năm ngoái...

                                (La Phông-ten, Chó sói và chiên con)

Giải rút gọn:

a. Công dụng của dấu chấm lửng: Biểu thị ngập ngừng, gián đoạn trong lời nói.

b. Công dụng của dấu chấm lửng là: Thể hiện rằng còn nhiều sự vật và hiện tượng chưa được liệt kê.

Câu 3: Hãy chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt giữa hai cách diễn đạt cùng một ý trong các ví dụ a1 và a2; b1 và b2 dưới đây. Em thích cách diễn đạt a1, b1 hay a2 và b2? Vì sao?

a1. Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể.

a2. Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như... một vị chúa tể.

b1. Nhưng bầu trời vẫn là bầu trời.

b2. Nhưng bầu trời vẫn là...bầu trời.

(Ếch ngồi đáy giếng)

Giải rút gọn:

• Điểm tương đồng: a1 và a2 cũng như b1 và b2 đều truyền tải cùng một thông điệp trong câu.

• Điểm khác biệt:

• a1 và a2: trong câu a2, đã sử dụng dấu chấm lửng để làm cho nhịp điệu của câu trở nên rộng rãi hơn, chuẩn bị cho việc giới thiệu một từ ngữ biểu thị tính hài hước và châm biếm.

• b1 và b2: trong câu b2, đã thêm dấu chấm lửng để tạo ra một khoảng trống âm thanh trong câu, tạo điểm nhấn cho sự châm biếm trong nội dung.

• Em thích cách diễn đạt trong câu a2 và b2 hơn vì nó làm cho câu chuyện trở nên hài hước và châm biếm hơn, tạo sự thay đổi trong câu chuyện.

Câu 4: Chỉ ra công dụng của việc sử dụng dấu chấm lửng trong các đoạn văn sau:

a. Cùng họ với diều hâu là quạ: quạ đen, quạ khoang. Lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn. Không bắt được gà con, không ăn trộm được trứng, nó vào chuồng lợn [...]. Quạ vừa bay lên, chèo bẻo vây tứ phía, đánh. Có con quạ chết đến rũ xương...

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

b. Mùa đông, tôi không ra đường chơi được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong [...], nhà ngoài [...] nghe; hết một cuốn thì cầm hai xu chạy vù lên hiệu Cát Thành đầu phố hàng Gai đổi cuốn khác.

(Nguyễn Hiến Lê, Hồi kí Nguyễn Hiến Lê)

Giải rút gọn:

a. Dấu chấm lửng trong đoạn văn trên được sử dụng để biểu đạt ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa được kể hết.

b. Dấu chấm lửng trong đoạn văn trên thể hiện chỗ lời nói bỏ dở.

Câu 5: Cách sử dụng dấu chấm lửng trong các đoạn trích dưới đây, có gì giống và khác cách sử dụng loại dấu câu này ở trường hợp a và b, bài tập 4?

a. Thế là tôi lặp lại trò chơi cho đến khi chú phải thốt lên"- Thật không thể tin nổi, cháu có con mắt thần![...]Thằng Tý hay đem cho bố tôi những trái ổi. Nó trèo cây giỏi lắm, nhà nó có một vườn ổi. Những trái ổi to được nó lựa để dành cho bố đều có bịch ni-lông bọc lại đàng hoàng. Những trái ổi như thế bao giờ cũng vừa to vừa mềm, cắn vào rất đã. Bố tôi ít khi nào ăn ổi, nhưng vì nó, bố ăn.

(Nguyễn Ngọc Thuận, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ)

b. Con gà mái cứ vào tầm này là nó đẻ xong. Nó bay khỏi ổ, chạy xuống đất tác ầm lên, cả xóm nghe tiếng: "Vừa đau vừa rát” Con gà sống đứng ngơ ngác một lúc, rồi mổ mồi dỗ gà mái. Nó vừa mổ mồi nó vựa "cực..cực" ra vẻ thương gà mái. Hai con vịt bầu thì phớt lờ, vừa đủng đỉnh mang cái thân nặng nề, vừa toáng lên: "mặc...mặc", rồi chúng nhảy xuống vũng bùn bên vại nước, vẩy đục ngầu lên, không thấy mồi, chúng húc tung cả bãi húng lủi.[...] Anh em chúng tôi rủ nhau đi tắm ở suối sau nhà. Qua mấy vườn sắn xanh biếc là đến gần suối. Tiếng nước chảy ào ào.

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

Giải rút gọn:

1. Dấu chấm lửng cũng được sử dụng để biểu đạt ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa được kể hết. Tuy nhiên, dấu chấm lửng ở bài tập này được dùng trong câu trích dẫn trực tiếp

2. Dấu chấm lửng cũng được sử dụng để biểu đạt ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa được kể hết. Tuy nhiên, ở bài tập này, dấu chấm lửng còn có tác dụng biểu thị âm thanh.