THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Xác định thành ngữ trong các câu sau và cho biết đó là thành phần nào trong câu:

a. Được 10 điểm kiểm tra môn Toán, nó vui như Tết.

b. Vì không có nhiều thời gian nên chúng tôi cũng chỉ cưỡi ngựa xem hoa thôi.

c. Khi tối lửa tắt đèn, họ luôn giúp đỡ lẫn nhau.

Nêu tác dụng của việc sử dụng các thành ngữ đó.

Giải rút gọn:

Thành ngữ trong các câu trên là:

a. “vui như Tết” => vị ngữ

Tác dụng: Đây là một thành ngữ so sánh dùng để diễn đạt sự vui mừng hoặc hạnh phúc của nó sau khi đạt được 10 điểm kiểm tra môn Toán.

b. “cưỡi ngựa xem hoa” => vị ngữ

Tác dụng: Thành ngữ này được sử dụng để diễn đạt việc chỉ dành một thời gian ngắn hoặc không dành nhiều thời gian cho việc gì đó.

c. “tối lửa tắt đèn” => trạng ngữ

Tác dụng: nó diễn đạt việc họ luôn giúp đỡ lẫn nhau vào buổi tối, khi mọi người chuẩn bị đi ngủ hoặc khi môi trường trở nên tối tăm.

Câu 2: Tìm năm thành ngữ có dùng biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.

Giải rút gọn:

• "Đen như cột nhà cháy": Thành ngữ này ám chỉ sự đen đúa đột ngột và quá mức, thường để mô tả một tình huống hoặc sự việc rất tồi tệ hoặc không may mắn.

• "Xấu như ma": Thành ngữ này nói về sự xấu xa, không đẹp mắt, và thường được sử dụng để mô tả ngoại hình xấu của một người.

• "Đẹp như tiên": Thành ngữ này ám chỉ sự đẹp đẽ và tuyệt vời, thường được sử dụng để tả vẻ đẹp ngoại hình hoặc tính cách của người nào đó.

• "Chạy bán sống bán chết": Thành ngữ này ám chỉ sự chạy rất nhanh, thường được sử dụng để mô tả sự nhanh chóng và đột ngột của một sự việc hoặc hành động.

• "Dữ như cọp": Thành ngữ này nói về tính cách hung dữ, độc ác, và tàn nhẫn của một người.

Câu 3: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào là thành ngữ, trường hợp nào là tục ngữ? Dựa trên cơ sở nào mà em phân loại như vậy?

a. Ếch ngồi đáy giếng

b. Uống nước nhớ nguồn

c. Người ta là hoa đất.

d. Đẹp như tiên

đ. Cái nết đánh chết cái đẹp

Giải rút gọn:

"Ếch ngồi đáy giếng" và "Người ta là hoa đất", “Đẹp như tiên” đều là thành ngữ. 

"Uống nước nhớ nguồn" và "Cái nết đánh chết cái đẹp" là tục ngữ. 

Dựa trên cơ sở sau: Thành ngữ thường có tính biểu cảm và tượng hình, thường được sử dụng để tả một tình huống hoặc diễn đạt một ý, trong khi tục ngữ thường mang tính giáo dục hoặc chứa trong mình lời khuyên và kinh nghiệm của cuộc sống

Câu 4: Đặt câu có sử dụng các thành ngữ: nước đổ đầu vịt, như hai giọt nước, trắng như tuyết.

Giải rút gọn:

- Nam là người chậm hiểu, nói với bạn ấy như nước đổ đầu vịt thôi.

- Bác Lan có hai đứa con sinh đôi, chúng giống nhau như hai giọt nước vậy.

- Bé Mai có làn da trắng như tuyết.

Câu 5: Câu tục ngữ Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối sử dụng biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng biện pháp ấy.

Giải rút gọn:

• Câu tục ngữ "Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối" sử dụng biện pháp tu từ "Nói quá" 

• Tác dụng: Mô tả sự thay đổi nhanh chóng của thời gian và thời tiết trong các mùa trong năm. 

Câu 6: Cách diễn đạt "về với Thượng đế chí nhân" trong câu sau có gì đặc biệt? Xác định biện pháp tu từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt này.

Cháu biết rằng diêm tắt thì bà cũng biến đi mất như lò sưởi, ngỗng quay và cây Nô-en ban nãy, nhưng xin bà đừng bỏ cháu ở nơi này; trước khi bà chưa về với Thượng đế chí nhân, bà cháu ta đã từng sung sướng biết bao!

(An-đéc-xen, Cô bé bán diêm)

Giải rút gọn:

• Cách diễn đạt "về với Thượng đế chí nhân" trong câu này có tính trang trọng và lịch sự hơn so với cách diễn đạt thông thường

• Biện pháp tu từ: nói giảm nói tránh

• Tác dụng: Cách diễn đạt này giúp giảm bớt sự đau buồn, đồng thời cũng giúp tạo ra một bầu không khí tôn nghiêm trong câu chuyện và làm nổi bật mặt thần thánh và thiêng liêng của sự ra đi.

Câu 7: Tìm các hình ảnh so sánh được sử dụng trong đoạn trích sau và chỉ ra tác dụng của chúng:

Những bầy chim đen bay kín trời, vươn cổ dài như tàu bay cổ ngỗng lướt qua trên sông, cuốn theo sau những luồng gió vút cứ làm tai tôi rối lên, hoa cả mắt.

Mỗi lúc tôi càng nghe rõ tiếng chim kêu náo động như tiếng xóc những rổ tiền đồng. Và gió đưa đến một mùi tanh lợm giọng, khiến tôi chỉ chực buồn nôn ọe.

Chim đậu chen nhau trắng xóa trên những đầu cây nấm, cây chà là, cây vẹt rụng trụi gần hết lá. Cồng cộc đứng trong tổ vươn cánh như tượng những người vũ nữ bằng đồng đen đang vươn tay múa. Chim già đãy, đầu hói như những ông thầy tu mặc áo xám, trầm tư rụt cổ nhìn xuống chân. Nhiều con chim rất lạ, to như con ngỗng đậu đến quằn nhánh cây.

(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)

Giải rút gọn:

Các hình ảnh so sánh được sử dụng trong đoạn trích:

• Những bầy chim đen bay kín trời, vươn cổ dài như tàu bay cổ ngỗng lướt qua trên sông.

• Tiếng chim kêu náo động như tiếng xóc những rổ tiền đồng.

• Cồng cộc đứng trong tổ vươn cánh như tượng những người vũ nữ bằng đồng đen đang vươn tay múa.

• Chim già đãy, đầu hói như những ông thầy tu mặc áo xám, trầm tư rụt cổ nhìn xuống chân.

• Nhiều con chim rất lạ, to như con ngỗng đậu đến quằn nhánh cây.

=> Tác dụng: Các hình ảnh so sánh trong đoạn trích đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một bức tranh sống động về cảnh quan và con người trong tâm trí độc giả, giúp độc giả hình dung chi tiết về những bầy chim đang bay, tiếng kêu của chúng, cách chúng đậu trên cây, và thậm chí về tính cách của từng con chim, từ đó tạo nên một môi trường sống động và thể hiện sự đa dạng và quần thể của loài chim trong cảnh quan đó.