VĂN BẢN: NHỮNG CÁI NHÌN HẠN HẸP

Chuẩn bị đọc

Câu 1: Em hãy chia sẻ với bạn về những điều em quan sát được khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau.

Giải rút gọn:

Khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau, ta có thể thấy những góc nhìn khác nhau về nó. Chẳng hạn, khi ta nhìn từ trên một tòa nhà cao, ta thấy bầu trời mở rộng và có thể nhìn xa hơn. Khi ta nhìn từ dưới mặt nước biển, bầu trời có thể phản chiếu trên biển và tạo nên một hình ảnh đẹp mắt. Những vị trí khác nhau sẽ cho ta cảm nhận về bầu trời theo cách riêng.

Câu 2: Qua phim ảnh, sách vở, em biết những gì, hoặc hình dung thế nào về các ông thầy bói ngày xưa?

Giải rút gọn:

Tôi biết về các ông thầy bói thông qua sách và phim ảnh. Họ thường được miêu tả là những người có khả năng dự đoán tương lai hoặc giải quyết những vấn đề tâm linh. Trong truyền thuyết, họ thường sử dụng các phương pháp khó hiểu như xem sao, bói tarot, hay sử dụng những bài thơ và câu chuyện để truyền đạt thông điệp tâm linh. Tôi thường nghĩ về họ như những người có sự hiểu biết đặc biệt về vũ trụ và cuộc sống, và người ta thường tìm đến họ để tìm sự chỉ dẫn và lời khuyên trong cuộc sống.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1: Do đâu mà chú ếch này "cứ tưởng" trời "là cái vung" còn mình "là chúa tể"?

Giải rút gọn:

Chú ếch trong truyện "cứ tưởng" trời "là cái vung" vì suốt thời gian dài sống dưới đáy giếng, nó chỉ có thể nhìn thấy một khoảng trời rất nhỏ, hẹp hòi, do đó nó đã đánh giá quá thấp về thế giới bên ngoài và tự tin rằng mình là chúa tể. Sự hạn chế về tầm nhìn đã tạo ra một tầm nhìn hạn hẹp, không thể hiểu biết đúng về thế giới lớn xung quanh mình.

Câu 2: "Xem voi" mà chỉ dùng tay "sờ" thì kết quả sẽ như thế nào?

Giải rút gọn:

- "Xem voi" mà chỉ dùng tay "sờ":

+ Thầy sờ voi: sun sun như con đỉa.

+ Thầy sờ ngà: chần chẫn như cái đòn càn.

+ Thầy sờ tai: bè bè như cái quạt thóc.

+ Thầy sờ chân: sừng sững như cái cột đình.

+ Thầy sờ đuôi: tùn tũn như cái chổi sể cùn.

=> Nếu chỉ dùng tay "sờ" để xem voi mà không sử dụng phương tiện phù hợp, kết quả có thể sẽ không chính xác. Việc sờ không thể cho ta đầy đủ thông tin về hình dáng, kích thước và đặc điểm của voi. Điều này có thể dẫn đến việc mỗi người thầy bói có quan điểm riêng về con voi dựa trên cảm nhận cá nhân, gây ra tranh cãi và xung đột không cần thiết giữa họ.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1: Tóm tắt nội dung câu chuyện và xác định đề tài của hai văn bản.

Giải rút gọn:

• Tóm tắt nội dung câu chuyện:

• Truyện "Ếch ngồi đáy giếng" kể về một con ếch đã sống lâu năm dưới đáy giếng, nơi chỉ có các loài nhái, ốc, và cua bé nhỏ. Ếch này tự phì mình là chúa tể của giếng dựa vào thế giới hạn hẹp mà nó biết, và nó cho rằng trời chỉ bé bằng cái vung nhỏ mà nó thấy.

• Trong truyện "Thầy bói xem voi," năm thầy bói đang tranh luận về hình dáng của con voi mà họ chưa từng nhìn thấy. Mỗi người sờ vào một bộ phận của con voi và đưa ra mô tả sai lầm về hình dáng của nó, dẫn đến cuộc đánh nhau giữa họ.

• Đề tài của hai văn bản:

• Đề tài của chuyện "Ếch ngồi đáy giếng" là tính tự cao, tự đại có thể dẫn đến hại bản thân khi chúng ta cứ nắm vững vào cái nhìn hạn hẹp mà không mở rộng kiến thức.

• Đề tài của chuyện "Thầy bói xem voi" là cần phải xem xét sự vật, sự việc một cách toàn diện, không chỉ dựa vào cái nhìn một góc như thể hiện qua việc năm thầy sờ vào từng bộ phận của con voi và đưa ra nhận định sai lầm.

Câu 2: Để thể hiện những hành động sai lầm của một nhân vật nào đó, tác giả truyện ngụ ngôn thường đặt nhân vật ấy trước một tình huống có nhiều nguy cơ phạm sai lầm. Tình huống đó trong văn bản “Ếch ngồi đáy giếng”, “Thầy bói xem voi” là gì?

Giải rút gọn:

• Trong truyện "Ếch ngồi đáy giếng," tình huống sai lầm xảy ra khi con ếch chỉ nhìn thấy một phần hẹp hòi của thế giới (khoảng trời nhỏ) và tự tin rằng nó là chúa tể của giếng dựa trên cái nhìn hạn hẹp này.

• Trong truyện "Thầy bói xem voi," tình huống sai lầm xảy ra khi năm thầy bói tự tin rằng họ đã sờ vào các phần của con voi và đưa ra các mô tả sai lầm về hình dáng của nó.

Câu 3: Nêu ấn tượng của em về nhân vật con ếch (“Ếch ngồi đáy giếng”), năm ông thầy bói (“Thầy bói xem voi”). Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật trong truyện ngụ ngôn?

Giải rút gọn:

• Con ếch trong "Ếch ngồi đáy giếng" thể hiện sự tự tin vô đáng dựa trên cái nhìn hạn hẹp và không cởi mở đối với thế giới bên ngoài giếng.

• Năm thầy bói trong "Thầy bói xem voi" thể hiện sự thiếu kiên nhẫn, phiến diện, bảo thủ, tự tin vào kiến thức của mình, mặc dù họ hoàn toàn không biết gì về con voi.

Câu 4: Em rút ra bài học gì từ các truyện “Ếch ngồi đáy giếng”, “Thầy bói xem voi”?

Giải rút gọn:

• Truyện "Ếch ngồi đáy giếng" là một lời nhắc nhở về tính tự cao, tự đại của những người hiểu biết hạn hẹp. Tác phẩm bày tỏ việc coi mình là chúa tể trong một thế giới hẹp và thiếu hiểu biết là một sự tự đánh đòn và có thể gây hại cho bản thân. Thế giới rộng lớn, và để hiểu biết sâu sắc, chúng ta cần phải khiêm tốn và sẵn sàng mở rộng kiến thức.

• Truyện "Thầy bói xem voi" nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá sự việc, sự vật bằng cách nhìn tổng thể và không dựa vào một bộ phận hay góc nhìn hẹp. Nó cũng đề cập đến ý kiến của mọi người cần được lắng nghe và xem xét để có cái nhìn tổng thể, khách quan và chính xác về một vấn đề hoặc sự việc.

Câu 5: Theo em, cách đọc hiểu một truyện ngụ ngôn và đọc hiểu một truyện cổ tích có gì khác nhau?

Giải rút gọn:

• Truyện ngụ ngôn thường sử dụng loài vật để diễn đạt thông điệp về con người. Nhân vật chính thường là các con vật, nhưng truyện này có thể dùng để truyền tải những bài học và triết lý về cuộc sống và con người.

• Trong truyện cổ tích, ta thường bắt gặp những yếu tố siêu nhiên, kỳ diệu, và những sự kiện bất thường. Câu chuyện thường chứa những yếu tố thần kỳ và những hiện tượng tương tự, tạo nên một thế giới kỳ lạ và đầy tính tượng trong câu chuyện.

Câu 6: Chọn một trong hai bài tập sau:

 - Sưu tầm một số văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh, phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn ấy (nếu có).

- Thể hiện cảm nhận của mình về một trong các truyện ngụ ngôn (đã học, đã đọc) bằng cách ghi nhật kí đọc truyện, vẽ tranh minh họa,...

Giải rút gọn:

Các em có thể lựa chọn thực hiện một trong hai bài tập trên, tùy theo sở thích và khả năng của em. Nếu em sưu tầm văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh hoặc phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn, em có thể tạo ra một tài liệu thú vị để chia sẻ với người khác. Nếu em chọn viết nhật kí đọc truyện hoặc vẽ tranh minh họa, em có thể thể hiện cảm nhận và sự hiểu biết của mình về một truyện ngụ ngôn cụ thể.