VĂN BẢN: HÌNH ẢNH HOA SEN TRONG BÀI CA DAO TRONG ĐẦM GÌ ĐẸP BẰNG SEN

Chuẩn bị đọc

Câu 1: Em hãy sưu tầm và giới thiệu với các bạn một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen.

Giải rút gọn:

Một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen:

1. Hoa sen nở đẹp trong đầm

Mùi hương tinh khiết âm thầm tỏa bay

Yêu thương vun bón tháng ngày

Nay hoa hé nhụy lòng đầy nao nao.

2. Xin cho sen sắc ngọt ngào

Ơn đời mưa nắng dạt dào tinh khôi

Tiếng cười luôn thắm trên môi

Dáng thanh tâm tịnh, đứng ngồi thoảng hương.

3. Thấy dừa thì nhớ Bến Tre,

Thấy bông sen nhớ đồng quê Tháp Mười.

4. Ai đi Châu Đốc, Nam Vang

Đi qua Đồng Tháp thấy bạt ngàn bông sen.

5. Ai về Đồng Tháp mà xem,

Bông sen, bông súng nở chen lúa vàng.

6. Rủ nhau ra tắm hồ sen,

Nước trong bóng mát, hương chen cạnh mình.

Cứ chi vườn ngọc, ao quỳnh

Thôn quê vẫn thú hữu tình xưa nay.

7. Ai cho sen muống một bồn

Ai từng chanh khế sánh cùng lựu lê.

8. Đố ai mà được như sen, 

Chung quanh cánh đỏ, giữa chen nhị vàng. 

Nhị vàng, bông thắm, lá xanh 

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

9. Hồ Tĩnh Tâm giàu sen bạch diệp, 

Đất Hương Cần ngọt quýt thơm cam. 

Ai về cầu ngói Thanh Toàn, 

Đợi đây về với một đoàn cho vui!

10. Đầm sen, bãi sậy, rừng tràm 

Kinh dài khắp đất, lúa xanh rợp trời.

Câu 2: Em hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (bức tranh, đoạn văn,..) để chia sẻ cảm nhận của em về bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Giải rút gọn:

Dưới đây là bức tranh em vẽ về hình ảnh hoa sen trong bài ca dao trên:

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1: Em hãy chỉ ra những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn bàn luận về câu ca dao thứ hai.

Giải rút gọn:

Những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn bàn luận về câu ca dao thứ hai là:

• Ý kiến: Câu thứ hai, tác giả dân gian miêu tả vẻ đẹp của từng …

• Lý lẽ: “Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng” … một bông hoa sen vừa mới nở”

• Bằng chứng: “Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng”

Câu 2: Em biết gì về hình ảnh hoa sen trong những bài ca dao khác?

Giải rút gọn:

Các bài ca dao về hoa sen thường thể hiện sự cao đẹp và trung thực của cuộc sống của người Việt qua các thế hệ.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1: Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa vào sơ đồ sau:

Giải rút gọn:

Mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản được xác định dựa vào sơ đồ trên như sau:

Câu 2: Chỉ ra các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ các ý kiến.

Giải rút gọn:

Lí lẽ và bằng chứng để củng cố các lý lẽ là:

• Lí lẽ thứ nhất nhấn mạnh rằng "sen" là biểu tượng tinh túy và đẹp đẽ trong đám đầm ("trong đầm gì đẹp bằng sen"). Bằng chứng cho điều này nằm ở việc tác giả bài ca dao đã thông qua sự khéo léo trong việc trình bày tạo nên một tuyên bố mạnh mẽ, biến nó trở thành một câu nói có sức thuyết phục ("vì tác giả bài ca dao đã khéo léo trình bày sự khẳng định....trở thành tương đối và có tính thuyết phục")

• Lí lẽ thứ hai tập trung vào việc miêu tả vẻ đẹp của hoa sen qua việc kết hợp giữa lá xanh, bông trắng và nhị vàng ("lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng"). Bằng chứng nằm ở sự kết hợp mượt mà từ "lá xanh," "bông trắng," cho đến "nhị vàng," tạo nên một hình ảnh tinh khôi của hoa sen khi nở ("từ "lá xanh" qua "bông trắng" đến "nhị vàng...bông hoa sen mới nở")

• Lí lẽ thứ ba đề cập đến cách bài ca dao sử dụng các chuyển đổi vần, nhịp và ý để chuẩn bị cho câu kết. Bằng chứng cho điều này là việc bài ca dao sử dụng sự thay đổi trong trật tự và vần điệu một cách mạch lạc, nhưng vẫn duy trì một luồng suy nghĩ liên tục và thú vị ("Bài ca dao đã có sự chuyển vần và thay đổi trật tự...vẫn chảy thông, chạy mạnh")

• Lí lẽ thứ tư bàn về việc "sen" có thể ở gần bùn mà vẫn không bị ảnh hưởng bởi mùi tanh của bùn ("gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn"). Bằng chứng cho điều này nằm ở việc bài ca dao đã mô tả cách "sen" trở thành biểu tượng của sự giữ vững nhân cách thanh cao, vẫn giữ được tính trong sạch, dù bị đặt trong môi trường bùn lầy ("Và thế là "sen" hóa thành người...giữ vững nhân cách thanh cao, trong sạch.")

Câu 3: Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Giải rút gọn:

• Mục đích: Phân tích vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao "Trong đầm gì đẹp bằng sen."

• Nội dung chính: Đánh giá rằng bài ca dao này tỏa sáng với sự tinh tế của nghệ thuật và mang theo những triết lí về cuộc sống có giá trị vô cùng, hấp dẫn và sâu sắc.

Câu 4: Theo em, có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được không? Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

Giải rút gọn:

Theo quan điểm của em, cần giữ nguyên sự sắp xếp trật tự của các ý kiến trong văn bản, vì cách này đã được xây dựng một cách hợp lý và logic. Trật tự này tuân theo thứ tự tự nhiên của từng ý trong bài và còn thể hiện sự tỉ mỉ của tác giả khi sử dụng hình ảnh hoa sen để thể hiện triết lí về con người.

Câu 5: Dấu hiệu nào giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Giải rút gọn:

Dấu hiệu giúp em xác định rằng văn bản này là một bài phân tích nghị luận về một tác phẩm văn học bao gồm việc tác giả thể hiện một quan điểm rõ ràng về câu ca dao, cung cấp đầy đủ lý lẽ và bằng chứng thuyết phục đối với người đọc hoặc người nghe, và việc sắp xếp ý theo một trình tự logic.

Câu 6: Văn bản đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.

Giải rút gọn:

Văn bản đã giúp em hiểu thêm những điểm sau về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen:

• Mô tả vẻ đẹp của hoa sen qua hình ảnh lá xanh, bông trắng và nhị vàng.

• Nhấn mạnh sự tinh tế của bài ca dao trong việc sử dụng điệp vòng và trình bày hình ảnh hoa sen.

• Hoa sen được coi là biểu tượng cho lòng kiên nhẫn, lòng tự hào và phẩm chất quý báu của người Việt Nam.

• Mối quan hệ chặt chẽ giữa hoa sen và tinh thần của người lao động, thể hiện trong bài ca dao.

• Bài ca dao về hoa sen là một phần của văn hóa và nghệ thuật dân gian Việt Nam, hãy giữ vững vẹn vẻ đẹp và giá trị của nó trong văn chương và trong lòng người dân.