BÀI 4. YẾU TỐ KỲ ẢO TRONG TRUYỆN KỂ

VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ VIỆC VAY MƯỢN – CẢI BIẾN – SÁNG TẠO TRONG MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Giới thiệu tác phẩm, mối quan hệ giữa hai tác phẩm thuộc hai kiểu loại văn bản.

Đáp án chuẩn: 

Sự hồi sinh độc đáo và thú vị nhất của mẫu gốc Sơn Tinh, Thuỷ Tinh được thể hiện ở truyện ngắn Sự tích những ngày đẹp trời của Hoà Vang. Người cầm bút “mang hồn cổ tích” này thực sự đã tạo nên một sinh mệnh mới cho câu chuyện xưa.

Câu 2: Chủ đề và cốt truyện của hai tác phẩm: sự biến đổi, tính hợp lí của sự biến đổi.

Đáp án chuẩn: 

Chủ đề và cốt truyện của hai tác phẩm: Vẫn giữ nguyên cốt truyện dân gian: Sơn Tinh Thủy Tinh đến nhạ vua Hùng kén rể.

Tuy nhiên, đối với Hòa Vang, ông đã biến đổi Sơn Tinh Thủy Tinh “nhưng đã chuyển hướng tác phẩm của mình sang một chủ đề hoàn toàn mới: khám phá vẻ đẹp bí ẩn, kì diệu của tình yêu; sự phong phú, phức tạp của tâm hồn con người. Xuất phát từ cảm hứng này, Hoà Vang đã tạo dựng một cốt truyện với hàng loạt xung đột mới: xung đột giữa Thuỷ Tinh và vua Hùng, xung đột giữa Thuỷ Tinh và đám thuỷ thần thuộc hạ, xung đột giữa bổn phận và khát vọng tình yêu trong tâm hồn Mị Nương, ... Đặc biệt, mâu thuẫn Sơn Tinh và Thuỷ Tinh đã hoàn toàn bị lược bỏ.

Câu 3: Những biến đổi của nhân vật Thủy Tinh so với nguyên mẫu gốc.

Đáp án chuẩn: 

Trong truyền thuyết cổ điển "Sơn Tinh, Thủy Tinh", hình tượng Thủy Tinh thường được khắc họa như một ẩn dụ cho sức mạnh hung bạo và tàn phá của thiên nhiên, đặc biệt là lũ lụt. Thủy Tinh xuất hiện với sự dữ tợn và ác độc, phản ánh sức mạnh khủng khiếp và sự trả thù không ngừng, làm nổi bật mâu thuẫn giữa thiên nhiên và con người.

Tuy nhiên, trong tác phẩm "Sự Tích Những Ngày Đẹp Trời" của Hoà Vang, hình tượng Thủy Tinh đã được tái hiện một cách hoàn toàn mới mẻ và sâu sắc. Thủy Tinh không còn là hình ảnh của sự tàn phá và thù hận mà là một nhân vật lãng mạn và tinh tế, với vẻ đẹp hoàn hảo của một người tình lý tưởng. Thủy Tinh hiện lên với dáng vẻ ngoài vừa đẹp, buồn, vừa cường tráng mà hào hoa. Chàng không chỉ đẹp về ngoại hình mà còn có tâm hồn sôi nổi và nồng nhiệt, nhưng vẫn giữ được sự dịu dàng và điềm đạm khi đối diện với người yêu.

Trong phiên bản này, Thủy Tinh cũng trải qua những rung động đầu đời, với những cảm xúc đa dạng và sâu sắc. Hành động dâng nước và gây lũ lụt không còn xuất phát từ sự trả thù đối với Sơn Tinh, mà là kết quả của những nỗi nhớ thương, đau khổ và hành hạ nội tâm. Thủy Tinh, trong câu chuyện của Hoà Vang, trở thành một nhân vật đầy chiều sâu và cảm xúc, phản ánh sự chuyển mình từ hình ảnh hung dữ thành một biểu tượng của tình yêu và tâm hồn con người.

Câu 4: Sáng tạo mới về nhân vật của Hoà Vang so với truyền thuyết.

Đáp án chuẩn:

Trong cốt truyện gốc, Mị Nương chỉ là nhân vật được nhắc tên, không có nổi một lời thoại. Trong truyện của Hòa Vang, Mị Nương đã bộc lộ lên những cảm xúc khác nhau. Mị Nương là nhân vật điển hình để nhà văn ca ngợi sức sống của nhân tính và sức hút mãnh liệt của nhân thế.

Câu 5: Dùng luận điểm bàn về ngôn ngữ nghệ thuật để kết luận.

Đáp án chuẩn:

Trong Sự tích những ngày đẹp trời, Hoà Vang mang lại ánh sáng lung linh cho câu chuyện bằng lời kể giàu chất thơ, giàu cảm hứng lãng mạn.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Theo tác giả bài viết, trong truyện ngắn Sự tích những ngày đẹp trời, Hòa Vang đã kế thừa và làm biến đổi những phương diện cơ bản nào của mẫu gốc.

Đáp án chuẩn:

Chủ đề, cốt truyện và nhân vật.

Câu 2: Khi bàn về sự “biến đổi” của nhân vật ở truyện ngắn so với nhân vật ở “mẫu gốc”. theo bạn, tác giả bài viết đã có những phát hiện mới mẻ nào?

Đáp án chuẩn:

Lựa chọn chủ đề ca ngợi tình yêu, Hoà Vang đã không đi theo hướng đó mà chú.

trọng khám phá nguyên nhân làm nảy sinh bì kịch tình yêu Thuỷ Tinh - Mị Nương.

Câu 3: Nêu nhận xét ngắn gọn về cách đánh giá của tác giả bài viết đối với những điểm sáng tạo của Hòa Vang trong việc biến đổi các yếu tố kì ảo. 

Đáp án chuẩn:

Sáng tạo những xung đột mới, những tình tiết mới, Hoà Vang đã mang lại khả năng phản ánh hiện thực phong phú và gia tăng sức cuốn hút cho cốt truyện.

Câu 4: Qua việc tìm hiểu bài viết tham khảo, hãy chia sẻ thu hoạch của bạn trong việc rèn kĩ năng viết bài nghị luận về vấn đề tiếp thu, cải biến, sáng tạo trong một tác phẩm văn học.

Đáp án chuẩn: 

1. Nắm vững kiến thức về vấn đề tiếp thu, cải biến, sáng tạo trong văn học:

Hiểu rõ bản chất của ba yếu tố này:

Tiếp thu: Là việc tiếp nhận những giá trị văn hóa, nghệ thuật từ các tác phẩm khác, từ đó làm nền tảng cho sáng tạo.

Cải biến: Là việc thay đổi, sáng tạo trên cơ sở tiếp thu những giá trị sẵn có, tạo nên nét riêng cho tác phẩm.

Sáng tạo: Là việc tạo ra những giá trị mới, độc đáo, chưa từng có trong văn học.

Nắm được mối quan hệ biện chứng giữa ba yếu tố này:

Cải biến và sáng tạo là sự phát triển của tiếp thu.

Sáng tạo là mục đích cao nhất của hoạt động văn học.

2. Nâng cao kỹ năng phân tích tác phẩm văn học:

Xác định được những yếu tố được tác giả tiếp thu từ các tác phẩm khác.

Phân tích cách tác giả cải biến những yếu tố tiếp thu để tạo nên nét riêng cho tác phẩm.

Chỉ ra những giá trị mới, độc đáo do tác giả sáng tạo ra.

Đánh giá mức độ thành công của tác giả trong việc tiếp thu, cải biến, sáng tạo.

3. Rèn luyện kỹ năng lập luận và trình bày:

Sử dụng các thao tác lập luận logic, chặt chẽ để làm rõ vấn đề.

Dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu từ tác phẩm văn học để minh họa cho luận điểm.

Trình bày bài viết mạch lạc, rõ ràng, dễ hiểu.

4. Tham khảo các bài viết mẫu để học hỏi kinh nghiệm:

Đọc và phân tích các bài viết nghị luận về vấn đề tiếp thu, cải biến, sáng tạo trong văn học hay.

Học hỏi cách lập luận, trình bày của các tác giả khác.

Áp dụng những kinh nghiệm học hỏi được vào bài viết của mình.

THỰC HÀNH VIẾT

Câu 1: Viết bài văn nghị luận về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học.

Đáp án chuẩn: 

Truyện Kiều, kiệt tác của đại thi hào Nguyễn Du, không chỉ nổi bật nhờ giá trị nhân đạo sâu sắc mà còn nhờ tài năng nghệ thuật xuất chúng của tác giả. Nguyễn Du đã khéo léo vay mượn cốt truyện từ Kim Vân Kiều Truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, một tác phẩm văn học Trung Quốc, nhưng ông không chỉ đơn thuần sao chép. Thay vào đó, Nguyễn Du đã biến hóa và sáng tạo một cách độc đáo trên cơ sở tiếp thu những giá trị văn hóa và nghệ thuật của tác phẩm gốc.

Trên nền tảng cốt truyện vay mượn, Nguyễn Du đã thổi hồn vào Truyện Kiều bằng những cải biến sâu sắc. Ông đã thay đổi tính cách và số phận của nhiều nhân vật, đặc biệt là Thúy Kiều. Trong tác phẩm của Nguyễn Du, Kiều không chỉ là một người con gái tài sắc vẹn toàn mà còn là một người phụ nữ có tâm hồn cao đẹp, giàu lòng nhân ái, luôn khao khát tự do và hạnh phúc. Các nhân vật khác như Từ Hải, Thúy Vân, và Hoạn Thư cũng được xây dựng với những nét tính cách mới mẻ và độc đáo hơn so với nguyên tác.

Nguyễn Du còn bổ sung nhiều chi tiết và tình tiết mới, làm cho cốt truyện trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Ông cũng đã thay đổi kết thúc của tác phẩm, thể hiện niềm tin vào con người và tương lai tươi sáng, điều này làm nổi bật sự lạc quan và hy vọng trong tác phẩm.

Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Du đã sử dụng thể thơ lục bát một cách linh hoạt và sáng tạo, tạo nên nhịp điệu thơ vừa du dương, êm dịu, vừa bi ai và thê lương. Ngôn ngữ thơ của ông trau chuốt, giàu sức gợi cảm, thể hiện tài năng nghệ thuật xuất chúng.

Sự sáng tạo của Nguyễn Du không chỉ thể hiện qua cốt truyện và nghệ thuật thơ, mà còn ở giá trị tư tưởng sâu sắc của Truyện Kiều. Tác phẩm đề cao vẻ đẹp tâm hồn con người, đặc biệt là người phụ nữ, và thể hiện lòng yêu nước, thương dân của tác giả.

Nhờ sự vay mượn, cải biến và sáng tạo độc đáo, Truyện Kiều đã trở thành một kiệt tác văn học Việt Nam, được nhiều thế hệ độc giả yêu thích và trân trọng, là minh chứng cho tài năng nghệ thuật phi thường của đại thi hào Nguyễn Du.