BÀI 8. DỮ LIỆU TRONG VĂN BẢN THÔNG TIN

VĂN BẢN. ĐỜI MUỐI

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Ngoài cách tiếp cận lịch sử thông thường qua các cuộc chiến tranh, qua sự biến đổi và tiếp nối của các triều đại các cuộc cách mạng..... người ta còn có thể tiếp cận lịch sử bằng những cách nào khác?

Đáp án chuẩn:

- Lịch sử qua đời sống thường nhật: Xem xét các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán để hiểu về văn hóa và tín ngưỡng của người dân,...

- Lịch sử qua văn học nghệ thuật: Phân tích các tác phẩm văn học, thơ ca, nhạc họa để hiểu về tâm tư, nguyện vọng, và quan điểm của con người trong các thời kỳ lịch sử khác nhau,...

- Lịch sử qua khảo cổ học: Phân tích các di vật khảo cổ như di chỉ, đồ vật, hài cốt để hiểu về đời sống vật chất và tinh thần của người xưa,...

- Lịch sử qua các phương tiện truyền thông: Xem phim tài liệu, chương trình truyền hình về lịch sử để có cái nhìn trực quan và sinh động về quá khứ,…

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Tìm ra mối liên hệ giữa các sự kiện, dấu mốc lịch sử với số phận của muối.

Đáp án chuẩn: 

Số phận của muối gắn liền với những biến động lớn trong lịch sử, từ việc được coi là “vật chất thần thánh” cho đến khi trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày và các ngành công nghiệp.

Trong thời kỳ thuộc địa, muối không chỉ là mặt hàng cần thiết cho đời sống mà còn là nguồn thu nhập quan trọng cho người dân. Đồng thời, nó cũng trở thành mục tiêu của các chính sách thuế và quản lý của chính quyền thuộc địa.

Những biến động lịch sử như chiến tranh, cải cách, và đổi mới kinh tế đều ảnh hưởng đến sản xuất và phân phối muối, từ đó tác động sâu rộng đến đời sống của người dân.

Muối, qua từng thời kỳ, không chỉ đơn thuần là gia vị mà còn là chứng nhân cho sự phát triển và thay đổi của xã hội.

Câu hỏi: Tìm câu chủ đề của đoạn văn.

Đáp án chuẩn:

 “Công cuộc tìm kiếm muối đã tạo ra đề bài hóc búa thách thức các kĩ sư trong nhiều thiên niên kỉ, để rồi chế tạo ra những cỗ máy kì quặc nhất, cũng như những cỗ máy tinh xảo và khéo léo nhất.”

Câu hỏi: Tìm các từ khoá và câu chủ đề của đoạn văn.

Đáp án chuẩn:

Câu chủ đề của đoạn văn có thể được xác định là: “Muối, một yếu tố không thể thiếu trên Trái Đất, đã có một lịch sử phức tạp và quan trọng đối với loài người, từ việc săn lùng, mua bán, đến việc sử dụng làm tiền tệ và biểu tượng của sự giàu có.”

Các từ khóa trong đoạn văn này bao gồm:

• Muối

• Lịch sử loài người

• Săn lùng, mua bán, tranh giành

• Biểu tượng của sự giàu có

• Đánh thuế muối

• Đơn vị tiền tệ

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tiến trình lịch sử nhân loại đã được tác giả tóm lược như thế nào? Trong tiến trình lịch sử đó, theo tác giả, muối đóng vai trò gì?

Đáp án chuẩn:

Tiến trình lịch sử nhân loại và vai trò của muối:

• Tiến trình lịch sử: Tác giả tóm lược tiến trình lịch sử nhân loại qua các giai đoạn:
  • Thời kỳ đồ đá: Con người sống lang thang, hái lượm, săn bắt.
  • Thời kỳ đồ đồng, đồ sắt: Con người biết trồng trọt, chăn nuôi, hình thành nhà nước, luật pháp.
  • Thời kỳ hiện đại: Con người phát triển khoa học kỹ thuật, công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
• Vai trò của muối:
  • Muối đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người từ thời kỳ xa xưa.
  • Muối được sử dụng để bảo quản thực phẩm, nêm nếm thức ăn, làm gia vị.
  • Muối còn được sử dụng để trao đổi, mua bán, trở thành một loại tiền tệ.
  • Muối góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội loài người.

Câu 2: Dữ liệu được tác giả sử dụng là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Bạn cảm nhận như thế nào về mức độ chính xác, đáng tin cậy của dữ liệu?

Đáp án chuẩn:

• Dữ liệu: Tác giả sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các nguồn như sách báo, tài liệu lịch sử.
• Mức độ tin cậy:
  • Dữ liệu được sử dụng có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy.
  • Tuy nhiên, tác giả cũng sử dụng một số dữ liệu truyền miệng, huyền thoại, cần được kiểm chứng.

Câu 3: Phân tích và đánh giá cách trình bày dữ liệu của tác giả trong văn bản.

Đáp án chuẩn:

• Cách trình bày:
  • Tác giả trình bày dữ liệu theo trình tự thời gian, logic, dễ hiểu.
  • Sử dụng nhiều hình ảnh, ví dụ sinh động, hấp dẫn.
  • Kết hợp nhiều phương pháp trình bày như miêu tả, biểu cảm, nghị luận.
• Đánh giá:
  • Cách trình bày dữ liệu của tác giả khoa học, logic, dễ hiểu.
  • Giúp người đọc hình dung rõ ràng về tiến trình lịch sử và vai trò của muối.

Câu 4: Góc nhìn và quan điểm của tác giả về lịch sử có gì độc đáo?

Đáp án chuẩn:

• Góc nhìn: Tác giả nhìn nhận lịch sử từ góc độ văn hóa, xã hội.
• Quan điểm:
  • Tác giả đề cao giá trị của muối trong đời sống con người.
  • Nhấn mạnh vai trò của muối trong quá trình phát triển của xã hội.
  • Thể hiện sự trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống.

Câu 5: Theo bạn, tác giả muốn gửi thông điệp gì qua văn bản?

Đáp án chuẩn:

• Muối là một vật phẩm thiết yếu và đóng vai trò quan trọng trong lịch sử nhân loại.
• Cần trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống.
• Con người cần biết ơn những thế hệ đi trước đã tạo dựng nên cuộc sống tốt đẹp cho chúng ta.

Câu 6: Nếu cần một nhan đề khác cho văn bản, bạn sẽ đặt nhan đề gì?

Đáp án chuẩn:

• Hành trình của muối
• Muối - Gia vị của lịch sử
• Di sản của muối
• Muối - Nét văn hóa độc đáo
• Bí ẩn về muối

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Thời nay, nhân loại không còn xung đột với nhau vì tranh giành muối, nhưng vẫn còn rất nhiều cuộc chiến tranh và xung đột xảy ra nhằm tranh giành kim cương, dầu mỏ, đất hiếm, nguồn nước,... Bạn nghĩ gì về vấn đề này? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn.

Đáp án chuẩn: 

Trong lịch sử, muối từng là nguồn cơn của nhiều xung đột, nhưng ngày nay, các tài nguyên như kim cương, dầu mỏ, đất hiếm, và nguồn nước đã thay thế vị trí đó. Điều này phản ánh một thực tế không thể chối cãi: nhân loại luôn khao khát và tranh giành những tài nguyên quý giá. Tuy nhiên, điều đáng buồn là, dù chúng ta đã tiến bộ về mặt công nghệ và khoa học, chúng ta vẫn chưa tìm được cách hòa giải và chia sẻ tài nguyên một cách công bằng. Cuộc chiến giành tài nguyên không chỉ gây ra mất mát và đau thương mà còn làm trầm trọng thêm vấn đề bất bình đẳng và bất công. Hy vọng rằng trong tương lai, nhân loại sẽ học được cách quản lý và phân phối tài nguyên một cách bền vững và công bằng, để mọi người đều có thể hưởng lợi từ những phát minh và phát triển của chúng ta.