BÀI 9. VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI

VĂN BẢN. VỘI VÀNG

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là giống nhau hay khác nhau? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

• Khác nhau vì mỗi người có cách trải nghiệm và đánh giá thời gian khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, tâm trạng, hoạt động,...  Ví dụ, người ngủ nhiều có thể cảm thấy thời gian trôi nhanh hơn.
• Giống nhau vì mọi người đều có chung khái niệm về thời gian như một chiều tuyến tính, bao gồm quá khứ, hiện tại và tương lai.

Câu 2: Theo bạn, ý niệm về thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thái độ sống, lí tưởng sống của con người?

Đáp án chuẩn:

• Thái độ sống:
  • Tận hưởng từng khoảnh khắc: Nhận thức về sự ngắn ngủi của thời gian có thể thúc đẩy con người sống trọn vẹn từng giây phút.
  • Lên kế hoạch: Hiểu biết về giá trị của thời gian giúp con người lập kế hoạch và sử dụng thời gian hiệu quả.
  • Sống vội vã: Áp lực về thời gian có thể dẫn đến lối sống vội vã, căng thẳng.
• Lý tưởng sống:
  • Tận dụng tối đa thời gian: Con người có thể đặt mục tiêu đạt được nhiều thành tựu trong thời gian ngắn.
  • Sống chậm: Nhận thức về sự vội vã có thể khiến con người hướng đến lối sống chậm rãi, bình yên.
  • Cân bằng: Tìm kiếm sự cân bằng giữa tận hưởng hiện tại và chuẩn bị cho tương lai.

Ví dụ về ảnh hưởng:

• Nghệ sĩ: Ý niệm về thời gian có thể ảnh hưởng đến cách họ sáng tác nghệ thuật. Ví dụ, một nhạc sĩ có thể sử dụng nhịp điệu để thể hiện cảm nhận về thời gian.
• Doanh nhân: Doanh nhân thường có ý thức cao về thời gian và sử dụng nó hiệu quả để đạt được mục tiêu kinh doanh.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Hình dung về bức tranh cuộc sống được miêu tả.

Đáp án chuẩn:

• Hình ảnh: ong bướm, tuần tháng mật, hoa của đồng nội, lá của cành tơ, yến anh, khúc tình si, ánh sáng chớp hàng mi.
• Màu sắc: rực rỡ, tươi tắn của mùa xuân.
• Âm thanh: tiếng chim hót, tiếng gió reo.
• Cảm nhận: cuộc sống sôi động, náo nhiệt, tràn đầy sức sống.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Nêu cảm nhận chung của bạn về nhịp điệu bài thơ.

Đáp án chuẩn:

• Khổ thơ đầu: Nhịp điệu chậm rãi, thong thả, thể hiện tâm trạng ung dung, tự tại của tác giả trước cảnh sắc thiên nhiên.
• Khổ thơ thứ hai: Nhịp điệu nhanh, dồn dập, thể hiện tâm trạng vội vã, muốn níu giữ thời gian của tác giả.
• Khổ thơ thứ ba: Nhịp điệu trở lại chậm rãi, thể hiện tâm trạng tiếc nuối, bâng khuâng của tác giả.

Câu 2: Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?

Đáp án chuẩn: 

Tôi đồng ý Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ vì:

• Hình ảnh thơ độc đáo, sáng tạo: "của ong bướm này đây tuần tháng mật", "mùa chưa ngả chiều hôm", "ánh sáng chớp hàng mi", "từng giọt long lanh rơi", "khúc tình si", "cái hôn môi trên cánh đồng", "tình yêu bay giữa ngày vàng".
• Giọng điệu thơ sôi nổi, trẻ trung, mới mẻ: "ta muốn ôm", "ta muốn riết", "ta muốn say", "ta muốn thâu".
• Cách sử dụng từ ngữ táo bạo: "bướm ong", "yến anh", "cánh đồng", "hôn môi", "ngày vàng".

Câu 3: Bức tranh thiên nhiên hiện lên như thế nào trong đoạn thơ thứ hai (từ "Của ong bướm này đây tuần tháng mật," đến "Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?")? Qua bức tranh đó, bạn nhận ra điều gì về cái nhìn thế giới của tác giả?

Đáp án chuẩn: 

Bức tranh thiên nhiên:

• Rực rỡ, tươi đẹp, tràn đầy sức sống: ong bướm, tuần tháng mật, hoa, lá, yến anh, khúc tình si, ánh sáng...
• Tượng trưng cho tình yêu, tuổi trẻ và cuộc sống: mùa xuân, yến anh, cánh đồng...

Cái nhìn thế giới của tác giả:

• Yêu đời, say mê cuộc sống, trân trọng từng khoảnh khắc.
• Có ý thức về sự ngắn ngủi của thời gian.
• Nhanh nhạy, tinh tế trong cảm nhận.

Câu 4: Nêu nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình. Qua sự tự bộc lộ của nhân vật trữ tình, hãy phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ.

Đáp án chuẩn:

• Là "tôi" trữ tình: trẻ trung, yêu đời, có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế.
• Mạch vận động cảm xúc:
  • Khổ 1: Ung dung, tự tại, yêu đời.
  • Khổ 2: Vội vã, muốn níu giữ thời gian.
  • Khổ 3: Tiếc nuối, bâng khuâng.

Câu 5: Quan niệm về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ có gì mới mẻ, độc đáo so với quan niệm về thời gian trong một số bài thơ trữ tình trung đại?

Đáp án chuẩn:

Quan niệm về thời gian:

• Mới mẻ, độc đáo:
  • Thời gian là hữu hạn, trôi nhanh không thể níu giữ.
  • Cần phải vội vàng để tận hưởng mọi vẻ đẹp của cuộc sống.
• Khác biệt:
  • So với quan niệm "thời gian như nước chảy mây trôi" trong thơ ca trung đại, Xuân Diệu có ý thức chủ động về thời gian.
  • Quan niệm của Xuân Diệu thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, trân trọng cuộc sống.

Câu 6: Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về cuộc sống, tình yêu và tuổi trẻ? Bạn có đồng ý với quan niệm đó không? Vì sao?

Đáp án chuẩn: 

Quan niệm về cuộc sống, tình yêu và tuổi trẻ:

• Cuộc sống: đẹp đẽ, rực rỡ, tràn đầy sức sống.
• Tình yêu: nồng nàn, say đắm, mãnh liệt.
• Tuổi trẻ: ngắn ngủi, cần phải vội vàng để tận hưởng.

Đồng ý:

• Quan niệm của Xuân Diệu phù hợp với tâm lý con người hiện đại, đặc biệt là giới trẻ.
• Giúp con người sống tích cực, trân trọng từng khoảnh khắc.

Lý do:

• Cuộc sống hiện đại diễn ra nhanh chóng, con người cần phải vội vàng để theo kịp.
• Tuổi trẻ là quãng thời gian đẹp nhất của đời người, cần phải tận hưởng trọn vẹn.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về thời gian và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi này.

Đáp án chuẩn: 

Bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức của tôi về thời gian và tuổi trẻ. Trước đây, tôi thường lãng phí thời gian, không trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc sống. Tuy nhiên, sau khi đọc bài thơ, tôi đã nhận thức rõ sự ngắn ngủi của thời gian và quý trọng tuổi trẻ của mình hơn. Bài thơ sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ và so sánh như "của ong bướm này đây tuần tháng mật", "mùa chưa ngả chiều hôm", "ánh sáng chớp hàng mi" để miêu tả vẻ đẹp rực rỡ và tràn đầy sức sống của cuộc sống. Qua đó, tác giả thể hiện quan niệm sống "vội vàng", khao khát ôm trọn và tận hưởng mọi vẻ đẹp của cuộc sống. Bài thơ đã làm tôi thức tỉnh về sự ngắn ngủi của thời gian; thời gian là hữu hạn và trôi nhanh không thể níu giữ. Tuổi trẻ cũng vậy, nó sẽ qua đi rất nhanh. Vì vậy, sau khi đọc bài thơ, tôi càng trân trọng từng khoảnh khắc, mong muốn sống một cách đầy đủ và hết mình, không còn gì luyến tiếc.