BÀI 1. KHẢ NĂNG LỚN LAO CỦA TIỂU THUYẾT

CỦNG CỐ, MỞ RỘNG

Câu hỏi 1: Bài học đã bổ sung cho hiểu biết của bạn về truyện nói chung và tiểu thuyết hiện đại nói riêng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Hiểu biết thêm về truyện nói chung: truyện nói chung có tính tự sự cao, là một văn bản có tính liên kết chặt chẽ, logic.

- Hiểu biết thêm về tiểu thuyết: Được xây dựng trên nhiều sự kiện, biến cố, cảnh ngộ, nhiều mối xung đột; phi tập trung hóa, đa dạng về điểm nhìn và nhân vật, tính cách, tạo nên những mối quan hệ chồng chéo với những diễn biến tâm lý đa dạng; Mở rộng chiều kích không gian, thời gian, không bị giới hạn bởi dung lượng phản ánh, có khả năng dựng lên những bức tranh hoành tráng về mặt xã hội.

Câu 2: Nêu nhận thức của bạn về khả năng lớn lao của tiểu thuyết trong việc thể hiện bức tranh đời sống và khám phá những bí mật của con người cá nhân.

Đáp án chuẩn

• Phản ánh hiện thực rộng lớn: Tiểu thuyết có khả năng bao quát hầu như mọi khía cạnh của cuộc sống, từ những vấn đề xã hội quan trọng như chiến tranh, bất công, phân biệt đối xử, cho đến những góc khuất tinh tế trong tâm hồn mỗi cá nhân. Nhờ sự miêu tả sống động và cốt truyện hấp dẫn, tiểu thuyết đưa người đọc đến với các thực tế đa dạng, giúp họ hiểu sâu hơn về thế giới và vị trí của bản thân trong đó.

• Khám phá nội tâm con người: Tiểu thuyết là một công cụ mạnh mẽ để khám phá những bí ẩn sâu kín trong tâm hồn con người. Qua việc xây dựng nhân vật với những tính cách, suy nghĩ và hành động phức tạp, nhà văn dẫn dắt người đọc vào thế giới nội tâm của nhân vật, giúp họ hiểu rõ hơn về những cảm xúc, mâu thuẫn và khao khát sâu thẳm của con người.

• Khơi gợi suy tư và đồng cảm: Tiểu thuyết không chỉ phản ánh hiện thực hay khám phá tâm hồn, mà còn khơi gợi những suy tư và đồng cảm trong lòng người đọc. Những câu chuyện trong tiểu thuyết có thể khiến ta suy ngẫm về các vấn đề đạo đức, xã hội, hoặc thậm chí về chính bản thân mình. Nhờ khả năng khơi gợi đồng cảm, tiểu thuyết giúp chúng ta kết nối với người khác, mở rộng lòng nhân ái và sự thấu hiểu.

• Phản ánh giá trị nhân văn: Tiểu thuyết thường tôn vinh những giá trị nhân văn như tình yêu thương, lòng nhân ái, sự hy sinh, và tinh thần đấu tranh cho công lý. Qua các câu chuyện giàu tính nhân văn, tiểu thuyết góp phần định hướng giá trị sống cho con người, khuyến khích họ hướng đến những điều tốt đẹp và sống một cuộc đời có ý nghĩa.

Câu 3: Hai văn bản Xuân Tóc Đỏ cứu quốc và Nỗi buồn chiến tranh cho thấy điều gì về những hướng tìm tòi, phát triển của tiểu thuyết hiện đại?

Đáp án chuẩn

- Khám Phá Tâm Trí và Tâm Hồn Con Người: Cả hai tác phẩm đều đặt trọng tâm vào việc khám phá tâm trí và tâm hồn con người. Chúng tập trung vào những nội tâm sâu kín, những mâu thuẫn, nỗi đau, và những khát vọng của nhân vật, giúp độc giả hiểu sâu hơn về con người và xã hội.

- Phản Ánh Xã Hội và Lịch Sử: Cả "Xuân Tóc Đỏ Cứu Quốc" và "Nỗi Buồn Chiến Tranh" đều phản ánh và thảo luận về các vấn đề xã hội và lịch sử quan trọng.

- Đa Dạng Phong Cách Văn Học: Cả hai tác phẩm đều sử dụng các phong cách văn học đa dạng để truyền đạt thông điệp và tạo ra ấn tượng cho độc giả. Từ ngôn ngữ tinh tế đến cấu trúc nghệ thuật, từ câu chuyện riêng lẻ đến phong cảnh xã hội rộng lớn, các tác phẩm này mang đến một trải nghiệm văn học đa chiều.

- Thách Thức và Suy Ngẫm: Cả hai tác phẩm đều đặt ra những thách thức và thách thức cho độc giả, khiến họ phải suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, của tình yêu, và của tồn tại. Những tác phẩm này không chỉ là câu chuyện mà còn là một phản xạ sâu sắc về con người và thế giới.

Tóm lại, "Xuân Tóc Đỏ Cứu Quốc" và "Nỗi Buồn Chiến Tranh" là hai ví dụ tiêu biểu cho sự phát triển và đa dạng của tiểu thuyết hiện đại, trong đó con người và xã hội được khám phá một cách sâu sắc và tinh tế.

Câu 4: Khi tiến hành so sánh hai tác phẩm truyện với nhau, cần phải đảm bảo được những nguyên tắc gì? Bạn hiểu như thế nào về ý nghĩa của việc đánh giá các tác phẩm văn học (trong đó có tác phẩm truyện) dựa trên sự so sánh?

Đáp án chuẩn

Để so sánh hai tác phẩm truyện một cách hiệu quả và khoa học, cần đảm bảo những nguyên tắc sau:

1. Lựa chọn hai tác phẩm có cơ sở so sánh:

Hai tác phẩm phải có điểm chung về thể loại, chủ đề, thời đại, hoặc có mối liên hệ nào đó về mặt nội dung hoặc nghệ thuật.

Tránh so sánh hai tác phẩm khác biệt quá lớn về thể loại, chủ đề, thời đại, ... vì sẽ dẫn đến việc so sánh không cân bằng và thiếu thuyết phục.

2. Xác định những điểm chung và khác biệt giữa hai tác phẩm:

Phân tích kỹ lưỡng nội dung và nghệ thuật của hai tác phẩm để tìm ra những điểm chung và khác biệt về:

Nội dung: Chủ đề, tư tưởng, nhân vật, cốt truyện, bối cảnh,...

Nghệ thuật: Ngôi kể, cách miêu tả, ngôn ngữ, ...

Cần phân tích một cách khách quan, trung thực và có căn cứ trên văn bản tác phẩm.

3. So sánh một cách hợp lý và logic:

So sánh các điểm chung và khác biệt một cách khoa học, logic, tránh lan man, trích dẫn dài dòng.

Sử dụng các từ ngữ so sánh phù hợp như: giống nhau ở điểm..., khác nhau ở điểm..., điểm tương đồng..., điểm khác biệt..., ...

Nêu ra dẫn chứng cụ thể từ văn bản tác phẩm để minh họa cho việc so sánh.

4. Đánh giá và rút ra kết luận:

Dựa trên những điểm chung và khác biệt đã phân tích và so sánh, đánh giá ưu và nhược điểm của mỗi tác phẩm.

Rút ra kết luận về giá trị nội dung và nghệ thuật của hai tác phẩm.

Nêu ý nghĩa của việc so sánh hai tác phẩm.

Ý nghĩa của việc đánh giá tác phẩm văn học dựa trên sự so sánh:

• Việc đánh giá tác phẩm văn học dựa trên sự so sánh có nhiều ý nghĩa quan trọng:

• Giúp người đọc hiểu sâu hơn về hai tác phẩm: Thông qua so sánh, người đọc có thể nhận ra những điểm tương đồng và khác biệt về nội dung và nghệ thuật giữa hai tác phẩm, từ đó có cái nhìn rõ ràng hơn về giá trị riêng của mỗi tác phẩm.

• Mang lại cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về văn học: Việc so sánh hai tác phẩm giúp người đọc phát hiện những điểm tương đồng và khác biệt trong sáng tác của các nhà văn, qua đó có được cái nhìn tổng thể và sâu sắc hơn về toàn cảnh văn học.

• Rèn luyện tư duy phản biện: So sánh hai tác phẩm đòi hỏi người đọc phải phân tích, đối chiếu và đánh giá một cách khoa học và logic. Vì vậy, quá trình này giúp rèn luyện khả năng tư duy phản biện của người đọc.

• Phát triển khả năng sáng tạo: Việc so sánh hai tác phẩm có thể kích thích người đọc nảy sinh những ý tưởng mới, từ đó phát triển khả năng sáng tạo trong học tập và cuộc sống.