VĂN BẢN: LỜI TIỄN DẶN

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH1. Hãy chia sẻ đôi điều về một truyện thơ bạn từng biết hay từng đọc (nhan đề, tác giả, nội dung tác phẩm,...)

Đáp án chuẩn:

- Nhan đề: Tống Trân Cúc Hoa 

- Tác giả: truyện thơ Nôm khuyết danh 

CH2. Hãy nhớ lại một tác phẩm (thuộc bất kì thể loại nào) có kể một câu chuyện tình yêu đã thực sự gây ấn tượng với bạn. Theo bạn, điều gì khiến tình yêu trở thành đề tài bất tận của văn học?

Đáp án chuẩn:

Tình yêu Lục Vân Tiên - Kiều Nguyệt Nga là một tình yêu đã thực sự gây ấn tượng.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Hình dung về bối cảnh câu chuyện.

Đáp án chuẩn:

Cô gái về nhà chồng

CH2. Chú ý cách diễn tả đầy hình ảnh về tâm trạng của cô gái. 

Đáp án chuẩn:

- Nỗi lòng đau khổ, nhớ thương, quyến luyến của cô gái. 

- Hình ảnh cô gái lại hiện lên qua cái nhìn, tâm trạng của chàng trai giống như qua một thước phim quay chậm đến từng chi tiết. Điều này chứng tỏ chàng trai đã âm thầm quan sát cô gái với tất cả sự trìu mến, xót thương. Họ đã hiểu nhau đến từng hành động và ý nghĩ.

CH3. Chú ý cách cư xử khác thường nhưng hoàn toàn hợp lí của chàng trai.

Đáp án chuẩn:

- Vẻ đẹp của người con gái Thái được miêu tả bằng một nét phác họa chính xác hết sức tài tình

- Truyện thơ khác với các thể loại tự sự văn xuôi ở ưu thế tả người, tả cảnh, tả tình, ở phần khác của truyện thơ này có một số dòng miêu tả vẻ đẹp của người con gái : “Ngón tay thon lá hành – Đuôi mắt dài như mắt lá trầu xanh”.

CH4. Cảm nhận niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến tình cảnh của người yêu ở nhà chồng.

Đáp án chuẩn:

Chàng trai an ủi và động viên cô gái khi bị nhà chồng hành hạ, khẳng định tình yêu chung thủy. Đoạn đầu phần 2 miêu tả hành động chăm sóc ân cần của chàng, với lời nói dịu dàng và đầy xót thương.

CH5. Lời thề nguyền thủy chung được diễn tả như thế nào? 

Đáp án chuẩn:

- Kết thúc có hậu theo truyền thống của văn học dân gian: ước mơ thành sự thật. Hai người đoàn tụ, làm lại cuộc đời trong tình yêu bất diệt.

- Chàng trai đã giữ đúng lời nguyện ước của mình 

=> Con người đã vượt lên trên số phận khắc nghiệt bởi những hành động tích cực đáng trân trọng, bởi lòng chung thuỷ, sự cao thượng và sức mạnh tình yêu chân chính.

SAU KHI ĐỌC

CH1. Qua hai lời tiễn dặn trong đoạn trích, người đọc có thể nắm bắt được điều gì về bối cảnh của câu chuyện?

Đáp án chuẩn:

- Lời tiễn biệt của chàng trai với người con gái mình yêu đi lấy chồng. Tâm trạng buồn không nỡ rời xa, lưu luyến không muốn rời của người con trai.

=> Bối cảnh éo le, khi hai người yêu nhau mà không đến được với nhau. Và càng éo le hơn khi chàng trai chứng kiến người con gái bị chồng đánh đập

CH2. Lời kể trong đoạn trích là của ai? So với một số tác phẩm viết bằng văn xuôi đã học, lời kể ở đây có điểm gì đặc biệt?

Đáp án chuẩn:

- Lời của người con trai.

- Điểm đặc biệt: sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình

+ Tác giả đã viết tác phẩm theo phong cách truyện thơ, thơ mà lại có cả câu truyện đan xen ở trong đó. 

+ Câu chuyện trở nên sinh động và cuốn hút trước những tình tiết diễn biến của câu chuyện

CH3. Nêu nhận xét về tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng và cách thể hiện tâm trạng ấy trong lời tiễn dặn 1.

Đáp án chuẩn:

- Cô gái đau lòng vì chia ly với người yêu và lo lắng về cuộc sống mới. Cô nhớ lại kỷ niệm vui buồn đã trải qua với người yêu. 

- Trong lời tiễn dặn, cô nhắc nhở người yêu về những việc cần làm khi xa nhau, cùng lời chúc vui vẻ, may mắn và bình an.

CH4. Qua toàn bộ đoạn trích, hình ảnh chàng trai hiện lên với những đặc điểm gì? Bạn thấy xúc động nhất với những biểu hiện nào của nhân vật này?

Đáp án chuẩn:

- Hình ảnh chàng trai hiện lên:

+ Xót xa khi tiễn biệt người yêu đi lấy chồng,

+ Lưu luyến không nỡ rời xa người yêu.

+ Tuyệt vọng khi không còn người yêu

=> Thể hiện tình yêu và sự chung thủy. 

+ Khi chứng kiến người mình yêu bị đánh đập, chàng trai xót thương cô gái.

+ Chàng trai thể hiện ý chí quyết tâm đưa cô gái trở về bên cạnh mình. 

=> Là một người con trai tốt, yêu thương hết lòng và xót xa, thương cảm trước tình cảnh của cô gái. 

- Em xúc động nhất là khi chàng trai quyết tâm đưa cô gái trở về đoàn tụ với mình. Bởi đó là khi chàng trai thể hiện tình yêu thương vô bờ của mình dành cho cô gái, không còn chấp nhận số phận là cô gái đi lấy chồng nữa mà quyết tâm đưa cô về 

CH5. So sánh nội dung lời thề nguyền thủy chung và cách thể hiện lời thề nguyền ấy trong hai lời tiễn dặn.

Đáp án chuẩn:

- Lời thề nguyền trong lời tiễn dặn là cam kết và hứa hẹn, nhằm đảm bảo người nhận giữ lời và tránh xa điều xấu. 

- Nó cũng là cảnh báo rằng không giữ lời sẽ gây tổn thương và mất tín nhiệm. Lời thề nguyền vừa thể hiện tình cảm, giữ gìn mối quan hệ, vừa đảm bảo sự tin tưởng và tôn trọng giữa hai bên.

CH6. Qua tìm hiểu đoạn trích và phần giới thiệu chung về tác phẩm Tiễn dặn người yêu, hãy nêu nhận xét về sự khác nhau giữa một bài thơ trữ tình và một truyện thơ.

Đáp án chuẩn:

- Nội dung của thơ trữ tình: biểu hiện tư tưởng, tình cảm làm sống dậy cái thế giới chủ thể của hiện thực khách quan, giúp ta đi sâu vào thế giới của những suy tư tâm trạng, nỗi niềm.

- Nội dung của truyện thơ: vẻ đẹp và tính chất gợi cảm, truyền cảm của thơ có được còn do ngôn ngữ thơ cô đọng, hàm súc, giàu hình ảnh và nhạc điệu. 

CH7. Đoạn trích cho biết điều gì về không gian tồn tại và đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc Thái - chủ nhân truyện thơ Tiễn dặn người yêu?

Đáp án chuẩn:

- Không gian núi rừng bình dị, quen thuộc của đồng bào Thái như một tấm phông rộng lớn cùng chia sẻ, đồng cảm với lòng người.

- Trong thơ ca dân gian của người Thái, người Mông hay nhắc đến cái chết. Đó là một thủ pháp nghệ thuật để biểu hiện ý chí quyết bảo vệ tình yêu đến cùng. Cái chết là giới hạn cuối cùng của thử thách

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một đoạn thơ trong văn bản Lời tiễn dặn đã để lại cho bạn những ấn tượng thật sự sâu sắc.

Đáp án chuẩn:

"Tiễn dặn người yêu" là một truyện thơ tiêu biểu trong văn học dân gian người Thái, thể hiện rõ nét cuộc sống và tâm hồn Thái. Mở đầu, chàng trai âu yếm gọi cô gái là "người đẹp anh yêu", thể hiện sắc thái trữ tình. Vẻ đẹp người con gái Thái được miêu tả tinh tế, với những hình ảnh như "ngón tay thon lá hành" và "đuôi mắt dài như mắt lá trầu xanh". Đoạn thơ này nổi bật, thể hiện tình yêu với đầy đủ sắc thái yêu thương, đớn đau và quyết tâm.