VĂN BẢN: MỘT THỜI ĐẠI TRONG THI CA

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH1. Có bao giờ bạn băn khoăn khi phải phân biệt cái mới với cái cũ? Hãy chia sẻ trải nghiệm của mình.

Đáp án chuẩn:

Em đã nhiều lần băn khoăn, như khi chọn trang phục, có lần em mất nhiều thời gian vì không biết nên mặc áo mới mẹ mua hay váy cũ bố tặng. Áo mới đẹp nhưng không thích hoa văn, trong khi váy cũ thì có hoa văn và kiểu cách em thích.

CH2. Bạn hãy lựa chọn và so sánh một bài thơ thuộc phong trào Thơ mới với một bài thơ thuộc thời kì trung đại để tìm ra những điểm khác biệt.

Đáp án chuẩn:

* Hai bài thơ: Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan) và Vội vàng (Xuân Diệu) 

* So sánh

- Giống nhau: đều thể hiện tâm tư, tình cảm, suy ngẫm của nhà thơ về cuộc đời

- Khác nhau: 

ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Chú ý vấn đề được nêu để bàn luận

Đáp án chuẩn:

Tinh thần thơ mới.

CH2. Cái khó khi phân biệt rạch ròi thơ mới - thơ cũ là gì?

Đáp án chuẩn:

- Không phải nhà thơ cũ nào cũng sẽ viết những câu thơ mang hương vị truyền thống, ảm đạm, buồn

- Không phải nhà thơ mới nào cũng sẽ viết những câu thơ nhí nhảnh, táo bạo mà đôi khi họ cũng sẽ viết những câu thơ mang phong thái cổ xưa. 

=> Sự linh hoạt về mặt cảm xúc của mỗi nhà thơ ở mỗi thời đại, họ nhìn đời bằng lăng kính chủ quan của mình để cho ra những lời thơ ý nghĩa, tùy thuộc vào hoàn cảnh chứ không hề cố định.

CH3. Tiêu chí nào được nêu để phân biệt thơ mới - thơ cũ?

Đáp án chuẩn:

- Không được nêu ra rõ ràng bởi mỗi thời đại đều có những nhà thơ theo trường phái nhất định

- Cách duy nhất để hiểu được tinh thần thơ cho đúng là phải so sánh các bài thơ với nhau.

CH 4. Chú ý cách lập luận của tác giả.

Đáp án chuẩn:

Tiêu chí được nêu ra để phân biệt thơ mới và thơ cũ không được nêu ra rõ ràng bởi mỗi thời đại đều có những nhà thơ theo trường phái nhất định vì vậy họ mới có thể viết ra những câu thơ cũ trong thời đại mới và những câu mới trong thời đại cũ. Cách duy nhất để hiểu được tinh thần thơ cho đúng là phải so sánh các bài thơ với nha.

CH5. Tình trạng "cái tôi" khi mới xuất hiện trong văn học Việt Nam.

Đáp án chuẩn:

- Cái “tôi” xuất hiện bỡ ngỡ vì mang quan niệm cá nhân.

- Khi cái “tôi” xuất hiện giữa thi đàn Việt Nam, bao nhiêu con mắt nhìn nó một cách khó chịu. Nó cứ luôn luôn đi theo những chữ anh, chữ bác, chữ ông đã thấy chướng. Huống bây giờ nó đến một mình!

CH6. Những biểu hiện khác nhau của "cái tôi" trong Thơ mới.

Đáp án chuẩn:

Ra đời trong bối cảnh xã hội chủ nghĩa cá nhân bị bài trừ, nhiều người vẫn giữ chủ nghĩa cá nhân mạnh mẽ nhưng thường ẩn sau chữ “ta” thay vì phô bày. “Cái tôi” dần được chú ý và tiếp nhận, dẫn đến sự xuất hiện của các nhà thơ trong phong trào thơ mới.

CH7. Ý nghĩa của "cái tôi" Thơ mới. 

Đáp án chuẩn:

- Là nơi để tác giả thả hồn mình vào với những cung bậc cảm xúc khác nhau. 

- Khi chúng ta nhìn vào đó, ta thấy được một tâm hồn đang tồn tại, vui tươi hay đượm buồn, hạnh phúc hay bất hạnh từ đó ta thấy đồng cảm, đồng điệu cùng với cảm xúc của nhà thơ.

CH8. Chú ý cách sử dụng các biện pháp tu từ trong lời văn nghị luận.

Đáp án chuẩn:

- Biện pháp điệp cấu trúc (Chưa bao giờ). 

- Tác dụng: nhấn mạnh sự độc đáo, tiến bộ và phát triển của Thơ mới, là một sáng kiến vĩ đại của con người chưa từng thấy trước đây.

SAU KHI ĐỌC

CH1. Để làm sáng tỏ luận để “tinh thần Thơ mới”, Hoài Thanh đã nêu lên những luận điểm nào? Chỉ ra mối quan hệ giữa các luận điểm đó.

Đáp án chuẩn:

- Đưa ra sự so sánh đối chiếu để chỉ ra mối quan hệ của Thơ mới và thơ truyền thống

- Chỉ ra điểm khác nhau giữa chúng

- Ý nghĩa của “cái tôi” trong Thơ mới

- Khẳng định lại sự độc đáo, mới lạ và chưa từng có của Thơ mới. 

=> Giữa các luận điểm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được trình bày theo trình tự hợp lí.

CH2. Ở phần đầu văn bản, tác giả đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ - thơ mới nhằm mục đích gì?

Đáp án chuẩn:

Chỉ ra ranh giới không rõ ràng để phân biệt giữa Thơ mới và thơ cũ. Điều đó khẳng định không thể dựa vào giai đoạn để nói về 2 thể loại này mà phải dựa vào cái giá trị, cái hay của nó để so sánh.

CH3. Hãy nhận xét cách diễn giải về "cái tôi” của Hoài Thanh trong văn bản (đặc biệt chú ý đoạn: "Đời chúng ta... cùng Huy Cận”).

Đáp án chuẩn:

- Ông chỉ ra rằng Thơ mới chủ yếu đào sâu vào nội tâm tình cảm, tâm hồn của con người, khác với thơ truyền thống họ thường thể hiện trên bề rộng, mơ hồ và cố định. 

- Ông đưa ra ví dụ về các nhà thơ mới, họ thể hiện cái tôi, cái nội tâm của mình một cách phong phú có đôi chút phóng túng như tình yêu cháy bỏng của bản thân, nỗi buồn về thiên nhiên, cảnh vật… 

=> Thơ mới luôn phản ánh tốt nhất về thế giới nội tâm ẩn sau trong tâm hồn của con người.

CH4. Phân tích cách sử dụng bằng chứng trong nghệ thuật lập luận của Hoài Thanh được thể hiện qua văn bản.

Đáp án chuẩn:

LĐ1: So sánh Thơ mới và thơ truyền thống:

- Tác giả so sánh hai câu thơ nổi tiếng từ hai hoàn cảnh khác nhau: một thuộc Thơ mới nhưng mang nét cổ kính, một thuộc thơ truyền thống nhưng lại có nét hiện đại. Điều này cho thấy sự khác biệt giữa hai thể loại không phụ thuộc vào giai đoạn mà phụ thuộc vào chất lượng của chúng.

- Nêu điểm khác nhau giữa chúng:

  + Khi mới xuất hiện, “cái tôi” trong xã hội gặp khó khăn và bị rẻ rúng.

  + Phân biệt “cái tôi” và “cái ta”, giới thiệu các nhà thơ nổi tiếng của Thơ mới như Chế Lan Viên, Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư.

- Khẳng định sự độc đáo và mới lạ của Thơ mới:

  + Trích dẫn chủ báo Nam Phong về ngôn ngữ là phương tiện thể hiện bản sắc dân tộc.

  + Sử dụng lập luận chặt chẽ và dẫn chứng cụ thể để làm nổi bật sự mới mẻ và tiến bộ của Thơ mới.

CH5. Hãy chỉ ra và phân tích giá trị đặc sắc của những biện pháp tu từ được tác giả sử dụng ở cuối văn bản.

Đáp án chuẩn:

- Biện pháp tu từ: điệp từ “Chưa bao giờ”, so sánh (tinh thần giống nòi – các thể thơ xưa)

 - Giá trị: 

+ Khẳng định sự đa dạng, mới mẻ của tiếng Việt. Sự xuất hiện của nó là một bước tiến mới trong nhận thức của con người về tầm quan trọng của cá nhân trong xã hội

+ Cái mới mẻ của nó chưa từng được bắt gặp ở đâu và đó chính là điều đáng quý của Thơ mới.

CH6. Qua văn bản, bạn hiểu được những gì về phong trào Thơ mới và lối văn phê bình của Hoài Thanh?

Đáp án chuẩn:

- Thơ mới mang đến cảm giác mới mẻ về thế giới quan khi “cái tôi” được đề cao, con người tự do thể hiện cảm xúc một cách táo bạo và chân thực.
- Lối phê bình của Hoài Thành giải thích rõ sự khác biệt và tiến bộ của Thơ mới so với thơ truyền thống, giúp người đọc hiểu toàn diện và chính xác hơn về Thơ mới.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Hoài Thanh cho rằng: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã "dồn tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt". Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về ý kiến này.

Đáp án chuẩn:

Sự xuất hiện của Thơ mới có thể coi là một bước tiến lớn trong văn học, Hoài Thanh cũng khẳng định: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã "dần tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt."  Nếu như các nhà thơ cũ luôn chỉ nhìn vào những cái bao quát, thì các nhà Thơ mới thể hiện một khía cạnh mới mẻ đó là cái cá tính, sự táo bạo của bản thân thể hiện qua những bài thơ có phần phóng túng, lời thơ bay nhảy. Họ đã chứng tỏ cho chúng ta thấy, tiếng Việt cũng đẹp, cũng hay nếu nó được sử dụng đúng cách, đó là tiếng nói của quê hương, dân tộc bởi vậy nó phải thể hiện tâm tư, nguyện vọng của những người sống trong dân tộc đó. Chính vì sự nhận thức đó, các nhà Thơ mới thực sự đã kéo thơ ca đến gần với những giá trị to lớn hơn, đó là tình yêu quê hương, đất nước ẩn sau sự giàu đẹp của tiếng Việt.