HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về thể loại và tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc trình bày một số hiểu biết của em:

+ Trình bày một số hiểu biết của em về thể loại truyện thơ?

+ Những hiểu biết của em về tác phẩm?

+ Trình bày bố cục của tác phẩm?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin trong SGK, chuẩn bị trình bày trước lớp.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Dự kiến sản phẩm: HS dựa vào SHS, tóm tắt về nêu vài nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại truyện thơ

- Truyện thơ thuộc loại hình tự sự, có cốt truyện, câu chuyện, nhân vật, lời kể. Nhưng lại được thể hiện dưới hình thức thơ. Với dung lượng tương đối lớn, truyện thơ có thể bao quát được nhiều sự kiện, con người, chi tiết cụ thể, sinh động của đời sống thường nhật.

- Truyện thơ lưu lại dấu ấn sử thi nhưng ở đó cảm hứng thế sự nổi trội so với cảm hứng lịch sử hướng về những diễn biến lớn trong đời sống cộng đồng.

- Truyện thơ hiện diện trong nhiều nền văn hoc, có lịch sử lâu đời phát triển thành một số dòng riêng theo sự chi phối của các điều kiện văn hóa, xã hội cụ thể.

2. Tác phẩm

- Tiễn dặn người yêu là truyện thơ thuộc loại nổi tiếng và phổ biến nhất của dân tộc Thái sống ở vùng Tây Bắc, Việt Nam.

- Gồm có 1864 câu thơ

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Từ đầu cho đến góa bụa về già: Tâm trạng chàng trai khi đưa tiễn người yêu.

+ Phần 2: Còn lại: Niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến cảnh cô gái bị nhà chồng hành hạ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tâm trạng chàng trai khi đưa tiễn người yêu

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản Tiễn dặn người yêu + Tâm trạng của chàng trai trong đoạn 1 tiễn người yêu về nhà chồng được thể hiện như thế nào?

+ Hình ảnh nào trong đoạn 1 khiến em cảm thấy xúc động nhất? Vì sao?

+ Qua đó em nhận xét gì về chàng trai này?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến cảnh cô gái bị nhà chồng hành hạ

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Dựa vào kiến thức và văn bản đã chuẩn bị ở nhà hãy cho biết:

+ Khi cô gái bị chồng hắt hủi đánh đập chàng trai đã làm gì?

+ Biện pháp tu từ điệp ngữ và so sánh trong đoạn 2 có ý nghĩa như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức

Nhiệm vụ 4: Kết luận theo thể loại

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành các nhóm (4-6 HS), yêu cầu HS:

+ Trình bày nhận xét của em về ngôn ngữ, nhân vật, hình ảnh của văn bản Lời tiễn dặn.

- GV yêu cầu HS rút ra tổng kết thể loại

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS rút ra kết luận theo thể loại về ngôn ngữ, nhân vật, hình ảnh của văn bản Lời tiễn dặn.

- GV quan sát phần thảo luận của các nhóm, hướng dẫn, hỗ trợ (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện một số nhóm xác định ngôn ngữ, nhân vật, hình ảnh của văn bản Lời tiễn dặn.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét phần trả lời của nhóm bạn, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tâm trạng chàng trai khi đưa tiễn người yêu

- Tình cảm quyến luyến tha thiết của một tình yêu sâu sắc “người đẹp anh yêu cất bước theo chồng”

- Cảm nhận về nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái:

* Vừa đi vừa ngoảnh lại Vừa đi vừa ngóng trông => Chàng trai như thấy cô gái vẫn nuối tiếc, vẫn chờ đợi và vẫn nuôi hi vọng

* mỗi bước đi của cô gái là nỗi đau, nỗi nhớ “Chân bước xa lòng càng đau càng nhớ”

* Cô gái “ngoảnh lại”; “ngóng trông”, “lòng càng nhớ”. Cô giãi bày với cảnh vật thiên nhiên: Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ/ Em tới rừng cà ngắt lá cà ngồi chờ/ tới rừng lá ngón ngóng trông

- Chàng trai khẳng định lòng chung thủy của mình. Chàng mượn hương người yêu lúc này vì suốt đời anh không còn ai yêu thương hơn để lúc chết nhờ có hương của người yêu mà cháy đượm.

- Chàng trai động viên an ủi cô gái “con nhỏ hãy đưa anh ẵm/ Bé xinh hãy đưa anh bồng/ Cho anh vế con dòng đừng ngượng/ nựng con rồng con phượng đừng buồn”

+ “Con nhỏ”, “bé xinh”, “con rồng”, “con phượng” là chỉ con của cô gái với người chồng được anh yêu quý => câu thơ còn có ý nghĩa đề cao dòng giống của đứa trẻ để làm vừa lòng mẹ nó. Động viên an ủ đầy mà vẫn còn cái gì đó rưng rưng.

-        Chàng trai ước hẹn chờ đợi cô gái trong mọi thời gian mọi tình huống: đôi ta yêu nhau, đợi đến tháng năm lau nở/ Đợi mùa nước đỏ cá về/ Đợi chim tăng ló hót gọi hè/ không lấy được nhau mùa hạ ta sẽ lấy nhau mùa đông/ không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già” => Lời tiễn dặn thấm sâu tình nghĩa cũng là lời ước hẹn chờ đợi nhau

ð Qua đoạn thơ ta thấy được nỗi đau khổ của đôi bạn tình và tình yêu mãnh liệt của chàng trai dành cho cô gái. Đồng thời đó cũng là sự chờ đợi, bám víu trong vô vọng, trạng thái bồn chồn, dùng dằng, tủi hổ của cô gái khi bị ép duyên.

II. Niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến cảnh cô gái bị nhà chồng hành hạ

-        An ủi vỗ về khi cô gái bị nhà chồng đánh đập hắt hủi.

-        Làm thuốc cho cô gái uống

-        Giúp cô làm việc

ð Sự quan tâm chăm sóc ân cần của chàng trai đã trở thành chỗ dựa tinh thần vững chắc cho cô gái.

-        Điệp từ “chết” và những hình ảnh thiên nhiên chỉ sự hóa thân gắn bó khăng khít giữa hai nhân vật trữ tình, khẳng định tình yêu mãnh liệt thủy chung son sắt của họ.

-        Các hình ảnh so sánh tương đồng (tinh đôi ta – tình Lú Ủa; Lòng ta thương nhau – bền chắc như vàng, đá) và các điệp ngữ ( yêu nhau, yêu trọn) thể hiện khát vọng, ý chí đoàn tụ không gì lay chuyển được.

III. Kết luận theo thể loại

1.     Kết cấu bố cục

- Kết cấu bố cục truyện thơ chặt chẽ.

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ nghệ thuật như điệp ngữ, so sánh… tô đậm tình yêu của đôi lứa

2. Ngôn ngữ

- Ngắn gọn, hàm súc. Đậm màu sắc ngôn ngữ dân tộc.

3. Biện pháp nghệ thuật

- Sự kết họp hài hoà giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình. Hình ảnh cô gái được hiện lên rõ nét qua quan sát và tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn dặn được khắc hoạ rõ nét. Sự đan xen giữa kể sự kiện và miêu tả cảnh vật, tâm trạng nhân vật là ưu thế nổi bật của truyện thơ.

- Các cấu trúc câu lặp lại, lối sử dụng điệp từ, lấy thiên nhiên làm đối tượng biểu đạt là đặc điểm nghệ thuật nổi bật trong đoạn trích. Truyện thơ của dân tộc Thái sử dụng phương pháp trùng điệp như một phương pháp phổ biến, đặc. thù. Một hành động, một tâm trạng ít khi chỉ được diễn tả bằng một hình ảnh mà luôn có sự lặp lại của nhiều hình ảnh theo một cấu trúc ngữ pháp nhằm khắc hoạ sâu sắc nội dung diễn tả. Điều đó tạo tính chất phô diễn, giãi bày đậm chất trữ tình đồng thời tạo sự cân đối, nhịp nhàng, hài hoà về nhạc điệu.

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN LỜI TIỄN DẶN

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Tiễn dặn người yêu là:

A. Truyện thơ của dân tộc Thái.

B. Truyện thơ của dân tộc Ê-đê

C. Sử thi của dân tộc Mường.

D. Truyện thơ của dân tộc Tày Nùng

Câu 2: Tình cảm tha thiết, quyến luyến và tình yêu sâu sắc của chàng trai trong Tiễn dặn người yêu không được biểu hiện qua những chi tiết nào sau đây?