BÀI 7: TÙY BÚT, TẢN VĂN, TRUYỆN KÍ

VĂN BẢN: THƯƠNG NHỚ MÙA XUÂN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Văn bản viết về đề tài gì?

Câu 2: Đọc trước văn bản Thương nhớ mùa xuân; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Vũ Bằng.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Chú ý cách tác giả giới thiệu về tháng Giêng và mùa xuân

Câu 2: Cảnh sắc và con người Hà Nội vào mùa xuân có đặc điểm gì?

Câu 3: Cảm xúc của nhân vật "tôi" trước mùa xuân thế nào?

Câu 4: Ở phần 3, tác giả đã bày tỏ cảm xúc gì về mùa xuân Hà Nội?

Câu 5: Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm tháng Giêng như thế nào?

Câu 6: Trong tâm trí tác giả, trăng tháng Giêng có gì đặc biệt?

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Đề tài của văn bản Thương nhớ mùa xuân là gì? Dựa vào đâu em biết được điều đó?

Câu 2: Xác định nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Thương nhớ mùa xuân. Theo em, mạch lô gích chính gắn kết các phần của văn bản là gì?

Câu 3: Cái “tôi” tác giả trong văn bản thể hiện tình cảm, cảm xúc gì? Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy.

Câu 4: Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình của thể loại tuỳ bút qua một vài biểu hiện cụ thể trong văn bản Thương nhớ mùa xuân (ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,...).

Câu 5: Chi tiết nào về thiên nhiên (hoặc phong tục, con người) Hà Nội trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Câu 6: Em hiểu thêm được những gì về giá trị văn hoá dân tộc từ văn bản Thương nhớ mùa xuân?

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Văn bản viết về đề tài mùa xuân

Câu 2: 

- Tác giả Vũ Bằng:

+ Nhà văn, nhà báo Vũ Bằng (1913 - 1984) có tên thật là Vũ Đăng Bằng, bút danh như Thiên Thư, Lưu Tâm, Vạn Lý Trình,…

+ Ông sinh ra tại Hà Nội nhưng quê gốc của ông ở Hải Dương.

+ Sinh trưởng trong một gia đình làm nghề xuất bản nhà sách ở Hà Nội.

+ Vũ Bằng với phong cách viết miêu tả chân thực cuộc sống xung quanh, về thiên nhiên, về con người về sự đổi thay của quê hương đất nước, giọng văn nhẹ nhàng truyền cảm và có sức hấp dẫn vô cùng lớn.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: “Tự nhiên như thế: ai cũng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết.”

Câu 2: Mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng.

Câu 3: Khiến người ta muốn phát điên. Ngồi yên không chịu được. Nhựa sống trong người căng lên. Tim người ta trẻ hơn ra, đập mạnh vào hơn,...

Câu 4: Tác giả cảm thán, reo vui, đắm say trước mùa xuân ở Hà Nội, đặc biệt sau rằm tháng Giêng.

Câu 5: 

- Thời tiết lúc đó kì lạ lắm: rét vẫn còn vương trên ngọn xoan đào, nhưng đất lại khô ráo, sạch bong ...

=> Thời tiết không nóng cũng không rét, mang sự mát mẻ và rất dễ chịu.

Câu 6: 

- ... non như người con gái mơn mởn đào tơ.

- ... hình như cũng đẹp hơn các tháng khác trong năm thì phải, sáng nhưng không sáng lộng lẫy như trăng mùa thu, đẹp nhưng không đẹp một cách húa éo như trăng tháng Một.

- Cái đẹp của trăng tháng Giêng là cái đẹp của nàng trinh nữ thẹn thùng, vén màn hoa ở lầu cao để nhìn xem ai là tri kỷ.

- Ánh trăng lúc ấy không vàng mà trắng như sữa, trong như nước ôn tuyền.

=> Trăng tháng Giêng có nét đẹp rất đặc biệt không giống như bất kỳ trăng ở các tháng khác. Một nét đẹp thẹn thùng, mơn mởn sắc xuân.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: 

- Đề tài: tình yêu, nỗi nhớ quê hương, gia đình.

- Căn cứ xác định: dựa vào nội dung và nhan đề văn bản, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ Hà Nội qua việc miêu tả thiên nhiên và cuộc sống con người khi mùa xuân đến. 

Câu 2:

+ Phần 1: Từ đầu đến “mê luyến mùa xuân”. Nêu lên những cảm nhận về tình cảm của con người với mùa xuân.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “mở hội liên hoan”. Miêu tả cảnh sắc và không khí mùa xuân Hà Nội.

+ Phần 3: Phần còn lại. Miêu tả cảnh sắc và không khí màu xuân sau ngày rằm tháng Giêng.

- Mạch lô gích chính gắn kết các phần của văn bản là những suy nghĩ và cảm nhận của nhà văn về cảnh sắc mùa xuân.

Câu 3: 

- Cái “tôi” trữ tình trong văn bản thể hiện tình cảm, cảm xúc nhớ thương, trân trọng với mùa xuân Hà Nội yêu dấu.

- Câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy:

+ "Tự nhiên như thế... mùa xuân."

+ "Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là ... mùi hương man mác."

Câu 4: - Ngôn ngữ: Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu hình ảnh, giàu chất trữ tình và giàu tính biểu cảm.

- Chi tiết, sự việc: Tác giả miêu tả rất sinh động cảnh vật thiên nhiên, cuộc sống sinh hoạt của con người trong tháng Giêng: "Anh có thể đạp cỏ trên Hồ Gươm...anh vậy", "Thường thường, vào khoảng... cuộc sống êm đềm, thường nhật".

- Tác giả cũng sử dụng nhiều câu cảm thán bộc lộ tâm tư và tình cảm của mình: “Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến”, "Ới ơi người em gái xõa tóc bên cửa sổ!", “Tôi yêu sông xanh, núi tím.... là vì thế”,…

=> Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình giúp giọng văn nhịp nhàng hơn, thể hiện sâu sắc tình yêu thương tha thiết của tác giả với quê hương.

Câu 5: Em đặc biệt ấn tượng với chi tiết miêu tả trăng tháng Giêng trong văn bản Nhà văn đã chắt lọc tinh túy của ngôn từ để miêu tả ánh trăng tháng Giêng thật đặc biệt, vừa tình vừa đẹp đến mơ màng. Đó là ánh trăng thẹn thùng của buổi non tơ mới chớm. Ánh trăng phủ dưới lớp sương đêm mờ càng thêm hư ảo khiến lòng người càng thêm mơ mộng, đắm say. 

Câu 6: Giá trị văn hóa dân tộc được thể hiện qua văn hóa con người Hà Nội trong tháng Giêng, khi mùa xuân tới, mùa Tết cổ truyền. Tết ở miền Bắc gắn liền với hoa đào, bánh chưng xanh ăn cùng thịt mỡ, dưa hành. Sau rằm tháng Giêng, khi hoa đào đã tàn là lúc Tết cũng hết, cuộc sống con người trở về quỹ đạo thường ngày.