VĂN BẢN: ĐI TRONG HƯƠNG TRÀM

CHUẨN BỊ

Câu 1: Nghe bài hát Đi trong hương tràm do nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc từ bài thơ này. Bài hát mang đến cho em những cảm xúc như thế nào?

Giải rút gọn:

Nghe bài hát "Đi trong hương tràm" do nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc từ bài thơ này, tôi cảm nhận được một tâm trạng da diết và mộc mạc. Lời bài hát đầy tình cảm và triền miên, mang đến cho tôi một cảm giác buồn mênh mông, như một hồi ức về tình yêu đậm đà và đầy bi thương.

Câu 2: Tìm hiểu thêm về đặc điểm của cây tràm, sự gắn bó giữa cây tràm với cuộc sống của người dân Đồng Tháp Mười nói riêng, người dân Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Giải rút gọn:

- Cây tràm có những đặc điểm như thân cây có lớp vỏ dễ bong tróc, chiều cao dao động từ 2 - 20m (đối với cây thân gỗ) và từ 1 - 3m (đối với cây thân bụi). Lá tràm mọc so le, đơn lá, với phiến lá hẹp dài từ 3 - 10 cm và chiều rộng khoảng từ 10 - 20mm.

- Sự gắn bó giữa cây tràm và cuộc sống của người dân Đồng Tháp Mười và Đồng bằng sông Cửu Long rất mật thiết. Cây tràm không chỉ là một biểu tượng của vùng đất này mà còn có vai trò quan trọng trong cuộc sống của cộng đồng. Tràm là nguyên liệu quý giá cho nghề thủ công truyền thống như làm nệm, thúc đẩy kinh tế địa phương. Ngoài ra, cây tràm cũng có tác dụng bảo vệ bờ kè, ngăn chặn sự xâm nhập của nước biển và bảo vệ vùng đất trước tác động của bão. Nó là một phần không thể thiếu của cảnh quan và văn hóa của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần tạo nên vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa độc đáo của khu vực này.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý không gian, thời gian, hình ảnh hòa tràm.

Giải rút gọn:

Không gian: Vùng không trung bao phủ bởi gió và mây.

Thời gian: Trong khoảng buổi sáng.

Hình ảnh hoa tràm: Hiện hữu như một bí mật ẩn chứa dưới vòm lá, khiến không gian tràn ngập hương thơm.

Câu 2: Những biện pháp tu từ nào được sử dụng trong các khổ thơ 2 và 3?

Giải rút gọn:

Những biện pháp tu từ được ứng dụng trong các khổ thơ 2 và 3 là biện pháp điệp từ với chuỗi các mệnh đề phủ định: 

“Dù đi đâu dù xa cách bao lâu

Dù gió mây kia đổi hướng thay màu

Dù trái tim em không trao anh nữa.”

Câu 3: Cách diễn đạt của khổ thơ này có gì giống và khác với khổ 2?

Giải rút gọn:

- Cách diễn đạt của khổ thơ này giống với khổ 2 ở chỗ cả hai đều sử dụng biện pháp điệp từ để thể hiện tâm trạng của nhân vật, tạo ra sự nối tiếp và kết nối giữa chúng.

- Khác biệt giữa khổ thơ này và khổ 2 nằm ở điểm cuối cùng của khổ thơ 3. Khổ thơ này kết thúc bằng một khẳng định mạnh mẽ, thể hiện sự quyết tâm và đảm bảo của nhân vật rằng "Anh vẫn..." tiếp tục tồn tại và không thay đổi. Trong khi đó, khổ thơ 2 không có sự khẳng định tương tự và thay vào đó sử dụng câu hỏi để thể hiện tâm trạng hoài niệm và không chắc chắn của nhân vật.

TRẢ LỜI CÂU HỎI 

Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Đi trong hương tràm là ai? Vì sao em xác định như vậy?

Giải rút gọn: 

Trong bài thơ Đi trong hương tràm, nhân vật trữ tình được xác định là tác giả và người con gái tác giả. Để xác định được điều này, chúng ta dựa vào những câu thơ thể hiện tình cảm và ý nghĩa tình yêu trong bài thơ. 

Câu 2: Hãy chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. Những hình ảnh nào thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng "em"? Nêu cảm nhận về hình ảnh đó.

Giải rút gọn:

Bài thơ chứa nhiều hình ảnh thiên nhiên:

- "Hoa tràm e ấp trong vòm lá"

- "Mây hưởng tỏa bay"

- "Bầu trời cao và cánh đồng rộng"

- "Bóng tràm bát ngát, lá tràm xanh ngát, hương tràm xôn xao"

=> Những hình ảnh này thể hiện tâm trạng trống trải và cô đơn của nhân vật khi "em" không ở bên. Tất cả những hình ảnh này, mặc dù đẹp và tươi vui, không thể thay thế sự hiện diện của "em" và chỉ khi "em" ở bên, nhân vật mới cảm thấy đủ hạnh phúc và đầy đủ. Thiên nhiên trong bài thơ trở thành một phần của tâm trạng của nhân vật, chia sẻ cảm xúc cô đơn và hy vọng.

Câu 3: Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến "hương tràm" trong các khổ thơ có gì giống nhau và khác nhau? Từ đó, em hiểu thế nào về nhan đề Đi trong hương tràm?

Giải rút gọn:

Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi khi nhắc đến "hương tràm" trong các khổ thơ đều đồng nhất, thể hiện tình yêu sâu sắc và nỗi nhớ đậm đà.

- Hương tràm ở khổ 2 biểu thị tình yêu với sự thủy chung và đoàn kết.

- Hương tràm ở khổ 3 thể hiện tâm trạng cô đơn và hoài niệm khi "em" không còn ở bên.

- Hương tràm ở khổ cuối khẳng định một lần nữa tình yêu này sẽ mãi mãi và không bao giờ phai màu.

Từ đó, nhan đề "Đi trong hương tràm" cho thấy tình yêu mãi mãi của nhân vật trữ tình, trong đó "hương tràm" là biểu tượng của tình yêu và ký ức đẹp đẽ.

Câu 4: Hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ hai và khổ kết của bài thơ.

Giải rút gọn:

- Trong khổ thơ 2, sử dụng các mệnh đề phủ định, biện pháp điệp từ để tạo nên sức mạnh và lòng chung thủy của tình yêu. Dù các điều kiện thay đổi, tình yêu vẫn tồn tại và vững bền, như thể biểu tượng bằng cách sử dụng hương tràm.

- Khổ thơ 3 thể hiện sự đau khổ, cô đơn của người thơ khi tình yêu không còn ở bên, nhưng đồng thời vẫn tồn tại một kỷ niệm, một hình ảnh trong tâm trí, với sự tưởng tượng về hương tràm.

- Khổ thơ kết thúc với một điệp khúc khẳng định, tạo ra một cảm giác mơ hồ và hiện thực đan xen, như một lời thề giao hòa, thể hiện sự bí ẩn của tình yêu và kỷ niệm.

Câu 5: Vì sao hình tượng "tràm" (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ "em"? Từ đó, hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) nói về vẻ đẹp của tình yêu luôn gắn với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.

Giải rút gọn:

- Hình tượng "tràm" (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ "em" do tình yêu tác giả gắn kết mật thiết với quê hương, đất nước.

- Cây tràm đóng vai trò quan trọng trong việc mô tả và kể chuyện về tình yêu da diết, những kỷ niệm và nỗi buồn đau của nhân vật trữ tình "anh".

- Hình ảnh của tràm không chỉ mang lại vẻ đẹp mộc mạc, giản dị mà còn kết nối với tình cảm sâu lắng và quyến luyến của nhân vật trữ tình "anh" trong bài thơ.

- Tình yêu được liên kết chặt chẽ với quê hương và đất nước, tạo nên một cảm giác chân thực và chân thành với đời sống và trải nghiệm của nhân vật và tác giả.