VĂN BẢN: KIÊU BINH NỔI LOẠN

CHUẨN BỊ

Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật và sự kiện nào nổi bật? Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử hay được tác giả hư cấu?

Giải rút gọn:

- Những nhân vật và sự kiện nổi bật trong đoạn trích là:

+ Dự Vũ - Đầu bếp của Tông.

+ Gia Thọ - Gia thần của Tông.

+ Bằng Vũ - Gia binh của Tông.

+ Quận Huy - Một kiêu binh nổi loạn.

- Sự kiện nổi bật là cuộc nổi loạn của kiêu binh, việc giết chết Quận Huy, phế Trịnh cán, và việc lập Trịnh Tông lên ngôi chúa.

=> Cả những nhân vật và sự kiện này có liên quan đến lịch sử và được tác giả sử dụng để kể về một phần trong cuộc cách mạng lịch sử của Trung Quốc. Tuy nhiên, có thể rằng trong việc xây dựng câu chuyện và diễn đạt một số chi tiết, tác giả đã thêm vào một phần tính hư cấu để làm cho câu chuyện thú vị hơn hoặc để tạo ra sự nổi bật cho những nhân vật và sự kiện trong đoạn trích.

Câu 2: Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là gì?

Giải rút gọn:

Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là:

- Đề tài: Cuộc nổi loạn của binh lính.

- Chủ đề: Phản ánh sự sụp đổ của triều đại Lê - Trịnh và tình hình hỗn loạn do cuộc nổi loạn của kiêu binh.

- Những hình thức nghệ thuật đặc sắc:

+ Sử dụng ngôi kể thứ ba: Đoạn trích sử dụng ngôi kể thứ ba để diễn đạt sự kiện, tạo cảm giác quan sát từ xa và khách quan.

+ Tư liệu được trình bày cụ thể và tỉ mỉ: Tác giả sử dụng một loạt chi tiết và ví dụ cụ thể để tả chân dung các nhân vật và diễn biến của sự kiện, tạo ra một hình ảnh sống động cho người đọc.

+ Bút pháp tả thực: Đoạn trích sử dụng bút pháp tả thực để mô tả chi tiết về nhân vật, sự kiện, và tình huống, giúp người đọc hình dung và cảm nhận một cách chân thực những gì đang diễn ra trong văn bản.

Câu 3: Nội dung đoạn trích mang lại cho em những hiểu biết, suy nghĩ và tình cảm gì?

Giải rút gọn:

Nội dung đoạn trích giúp em hiểu về sự thối nát trong chính quyền Trịnh, nơi quyền lợi cá nhân ưu tiên hơn lợi ích của đất nước và dân tộc. Điều này làm nổi lên hình ảnh của một gia đình quyền quý mà tranh giành quyền lực đang gây hại cho xã hội và gây mất đạo đức.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Người kể chuyện là ai?

Giải rút gọn:

Dựa vào đoạn trích, ta có thể thấy người kể chuyện là người kể chuyện toàn tri.

Câu 2: Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?

Giải rút gọn:

Người kể chuyện nhận xét rằng đầu bếp Dự Vũ là người cơ tri và nói năng rành mạch. Gia thần Gia Thọ được mô tả là kẻ tinh khôn.

Câu 3: Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân.

Giải rút gọn:

Đầu bếp và thân quân ban đầu thể hiện sự khiêm nhường và e sợ về việc gây tội. Sau đó, họ chịu nghe lời và thực hiện theo mệnh lệnh của vương tử.

Câu 4: Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?

Giải rút gọn:

Là người kể chuyện toàn tri.

Câu 5: Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy.

Giải rút gọn:

- Lời nói: Quận Huy tỏ ra như biết trước về tai họa sắp xảy ra (cái chết) và có lời nói toạc ra ở trong triều.

- Thái độ: Quận Huy không hề nao núng hoặc sợ hãi, mà ngược lại, tỏ ra quả quyết và mạnh mẽ.

- Hành động: Quận Huy thực hiện hành động quyết liệt bằng cách đưa ra một tờ khải tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tiến hành điều tra để trừng trị.

Câu 6: Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?

Giải rút gọn:

Khí thế của kiêu binh được miêu tả là hăng hái, đầy sức sống, họ nhảy nhót và cầm binh khí một cách quyết liệt, xô lấn nhau để vào phủ. Khi họ không thể vào được, họ tiến hành hò reo và tạo ra một sự quáy tháo mạnh mẽ, làm xôn xao bầu trời và đất đai.

Câu 7: Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.

Giải rút gọn:

- Hành động: Quận Châu mở cửa, chống kiếm lên voi, cưỡi ra giữa sân phủ, trỏ ba quân và quát chúng.

- Thái độ: Quận Châu tỏ ra run sợ và sợ hãi trước sự xâm nhập của đám kiêu binh.

Câu 8: Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?

Giải rút gọn:

Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết như sau: Quận Huy cố gắng giương cung để bắn, nhưng không may cung bị đứt dây, sau đó vơ súng để nạp đạn, nhưng cây súng không bắn lửa. Quận Huy tỏ ra hoảng sợ và bất lực trong tình huống này. Quân lính thấy cơ hội và sử dụng liêm lôi viên để tấn công, khiến cho voi bước lùi trở lại. Họ dùng câu liêm để móc cổ Quận Huy và kéo xuống đất, sau đó họ đánh đấm và giết chết anh ta tại chỗ. Tất cả những chi tiết này cùng nhau tạo nên hình ảnh thảm hại và bi đát của Quận Huy trong tình huống vô cùng khốc liệt này.

Câu 9: Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?

Giải rút gọn:

Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng làm cho mô tả về hành động của quân lính nâng mâm lên đầu và hạ mâm xuống vai trở nên rõ nét và sinh động hơn,, giúp tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ và thực tế, giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình huống và tạo sự ấn tượng mạnh mẽ.

Câu 10: Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?

Giải rút gọn:

- Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ và trả thù các đại thần bằng cách phá hủy dinh của Quận Huy. 

- Họ tiến hành truy quét những quan văn võ và bất kỳ ai được cho là thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng với những người tham gia vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí. 

- Tất cả những người này đều bị tấn công, phá nhà hàng loạt và sau đó bị lùng bắt để giết chết. 

=> Kiêu binh thực hiện các hành động này như một biểu hiện của sự thù địch và thù hận đối với các đại thần và quan lại từ thời chúa cũ.

Câu 11: Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?

Giải rút gọn:

Chi tiết cho thấy Trịnh Tông bất lực và không kiểm soát được kiêu binh bao gồm:

- "Luôn trong mấy ngày, họ náo động cả kinh" 

- "Tông phải hạ chỉ ngăn cấm mà họ vẫn không thôi" 

- "Sai người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ họ tụ họp, rồi bắt phứa một người thường dân ở gần đó đem chém để ra oai" 

=> Tất cả những chi tiết này cho thấy sự bất lực và không kiểm soát của Trịnh Tông trước sự hoạt động của kiêu binh.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Hãy nêu những sự kiện chính trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?

Giải rút gọn:

* Những sự kiện chính trong văn bản “Kiêu binh nổi loạn” bao gồm:

- Kiêu binh lập kế hoạch nổi loạn và đề xuất kế sách của Bằng Vũ.

- Quận Huy đứng ra để bênh vực Bằng Vũ và ngăn chúng bị giết trước mặt các quan.

- Kiêu binh tấn công và nổi loạn tại nhà của Quận Huy, sau đó giết Quận Huy.

- Kiêu binh lập Trịnh Tông lên ngôi làm chúa.

- Kiêu binh tiến hành cuộc trả thù và giết sạch những người liên quan đến bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy.

* Mâu thuẫn chính ở đây là sự nổi loạn của kiêu binh và sự suy tàn của triều đình Trịnh, cùng với cuộc trả thù và xóa sổ các đại thần từ trước đó. Kiêu binh đã đánh đổ quyền lực của chúa cũ, Trịnh Tông, và thực hiện sự trả thù tàn khốc đối với những người đối đầu với họ trong quá khứ.

Câu 2: Tìm những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?

Giải rút gọn:

Trong văn bản, ta tìm thấy những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh:

• Tấn công nhà Quận Huy một cách hăng hái và đầy sôi nổi khi nghe tiếng trống tức thi.

• Khi xông vào nhà và giết Quận Huy, họ dùng câu liêm lôi viên quan tượng để tấn công và giết chết Quận Huy.

• Sau khi giết Quận Huy, họ ăn mừng chiến thắng và tổ chức một buổi ăn tiệc trên mâm với nhiều tiết trống vui vẻ.

• Họ còn kéo đến phá hủy dinh cơ của Quận Huy và làm náo động cả kinh thành.

• Những hành động này thể hiện tính hùng hổ, tàn bạo và sự nổi loạn của đám kiêu binh. Tất cả các tình huống này làm nổi bật sự tàn ác và sự bất kính đối với luật pháp và quy tắc xã hội.

Câu 3: Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?

Giải rút gọn:

Những chi tiết và hình ảnh sau đây cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy:

- Quận Huy cố gắng sử dụng cung để bắn nhưng bất lực khi cung bị đứt dây, và anh ta thậm chí không thể châm ngòi cho súng bắn.

- Quân lính đối đầu với Quận Huy và sử dụng câu liêm lôi viên để tấn công và giết chết Quận Huy.

- Một đoàn quân tới cửa Tuyên Vũ đã khiến voi phải đứng yên không thể di chuyển.

- Đám kiêu binh sử dụng câu liêm móc để kéo xuống và giết chết Quận Huy.

- Em ruột Quận Huy là Lý Vũ hầu Hoàng Lương nghe tin có biến vội vàng chạy bổ vào phủ đường... họ vớ luôn gạch đá trên đường đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thúy Quân.

=> Tất cả những chi tiết này tạo ra một hình ảnh của sự thất bại và bất lực đối với phe cánh Quận Huy trong bối cảnh nổi loạn của đám kiêu binh.

Câu 4: Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.

Giải rút gọn:

- Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có điểm đặc biệt khi tạo ra hình ảnh của sự lên ngôi chúa mà không có sự lên ngôi truyền thống hay chính thức. Điều này đặc biệt ở chỗ cách Trịnh Tông lên ngôi chúa hoàn toàn dựa vào sự đưa đẩy tình cờ của số phận. Sự kiện này xảy ra theo cách rất tình cờ và không có quá trình chuẩn bị cụ thể. Hình tượng của Trịnh Tông lên ngôi chúa chỉ diễn ra trong một không gian rất hỗn độn và không chính thức, với người dân xúm lại đông như họp chợ.

- Nghệ thuật miêu tả của tác giả tạo ra một bức tranh sống động và hỗn loạn, khi mọi việc xảy ra một cách bất ngờ và ngẫu nhiên. Trong bối cảnh này, Trịnh Tông được thụ đắc quyền uy chúa vị không thông qua bất kỳ lễ cử chính thức nào. Tất cả những chi tiết như việc đặt chiếc sập ngự trước cửa, những tờ giấy không có giá trị, và những biểu hiện của sự nổi loạn xung quanh tạo nên một cảnh tượng đầy mâu thuẫn và đặc biệt.

Câu 5: Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Những bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản: 

 - “Lúc quân lính đến hội họp, bàn về việc ấy không ai là không hăng hái. Nhưng họ còn sợ thanh thế Quận Huy, nên chưa biết khởi sự như thế nào cho ổn thỏa.”

- “Mọi người đều reo mừng hưởng ứng và cùng nhìn về phía kẻ mới nói, thì ra đó là viên biên lại của đội Tiệp bảo, tên là Bằng Vũ...”

- “Quân lính vốn sợ Huy, thấy hắn cưỡi voi, lại càng khiếp đảm, đều ngồi sụp xuống nghe lệnh, không dám lên tiếng, cũng không dám xông tới.”

...

=> Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có tính khách quan và đáng tin cậy một phần do người kể chuyện được mô tả như là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc và có khả năng hiểu rõ suy nghĩ và hành động của các nhân vật trong văn bản.

Câu 6: Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: "Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt." Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?

Giải rút gọn:

Đoạn trích thể hiện rõ các yếu tố tiêu biểu của những nguy cơ mất nước mà người xưa đã nêu:

- “Trẻ không kính già”: Sự không kính trọng, không tuân theo lãnh đạo cũng thể hiện trong việc kiêu binh không lắng nghe lời vua và tự mình nổi loạn.

- “Trò không trọng thầy”: Việc kiêu binh nổi loạn và giết chúa cũ Trịnh Tông chứng tỏ họ không tôn trọng và tuân thủ lãnh đạo truyền thống.

- “Binh kiêu tướng thoái”: Khí thế và quyền lực của Trịnh Tông bị suy yếu và mất kiểm soát trước đám kiêu binh.

- “Tham nhũng tràn lan”: Sự tham nhũng có thể là một yếu tố đóng góp vào sự suy yếu của chế độ Trịnh và khiến người dân mất niềm tin.

- “Sĩ phu ngoảnh mặt”: Người tố giác vụ án năm Canh Tí cuối cùng cũng bị kiêu binh trả thù và giết chết.

=> Vì vậy, đoạn trích “Kiêu binh nổi loạn” tương thích với quan điểm truyền thống về những yếu tố có thể đe dọa mất nước, và nó cho thấy các sự kiện trong văn bản đang phản ánh chính những nguy cơ này.