VĂN BẢN. KIÊU BINH NỔI LOẠN

CHUẨN BỊ

Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật và sự kiện nào nổi bật? Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử hay được tác giả hư cấu?

Đáp án chuẩn:

- Nhân vật: Dự Vũ, đầu bếp của Tông; Gia Thọ là gia thần, Bằng Vũ là gia binh, Quận Huy.

- Sự kiện nổi bật: kiêu binh nổi loạn, giết Quận Huy, phế Trịnh cán và lập Trịnh Tông lên ngôi chúa.

- Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử và vừa có tính hư cấu.

Câu 2: Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là gì?

Đáp án chuẩn:

- Đề tài: Cuộc nổi loạn của binh lính.

- Chủ đề: Sự sụp đổ triều đại Lê - Trịnh và hỗn loạn do binh lính nổi loạn.

- Hình thức nghệ thuật: Ngôi kể thứ ba, tư liệu cụ thể, tả thực.

Câu 3: Nội dung đoạn trích mang lại cho em những hiểu biết, suy nghĩ và tình cảm gì?

Đáp án chuẩn:

Sự thối nát của phủ chúa Trịnh: cha con, anh em tranh giành quyền lực vì lợi ích phe nhóm, không quan tâm đến quyền lợi đất nước và nhân dân. => Đất nước bị hủy hoại từ chính quyền trung ương.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Người kể chuyện là ai?

Đáp án chuẩn:

Người kể chuyện toàn tri.

Câu 2: Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?

Đáp án chuẩn:

- Đầu bếp Dự Vũ là người cơ tri, nói năng rành mạch.

- Gia thần Gia Thọ là kẻ tinh khôn.

Câu 3: Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân.

Đáp án chuẩn:

Ban đầu nói với giọng điệu thể hiện sự khiêm nhường, e sợ rằng nếu có điều gì kinh động, sẽ bị quở trách gây tội, sau đó, tỏ ra là nghe lời vương tử và thực hiện theo mệnh lệnh đó.

Câu 4: Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?

Đáp án chuẩn:

Người kể chuyện toàn tri.

Câu 5: Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy.

Đáp án chuẩn:

- Lời nói: như biết trước có tai họa sắp xảy ra không lành với mình (cái chết).

- Thái độ: không hề nao núng, sợ hãi, "nói toạc ra ở trong triều".

- Hành động: Quận Huy đưa ra một tờ khải với nội dung: Huy Bá tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tra xét để trừng trị.

Câu 6: Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau vào trong phủ; không vào được thì hò reo, quát tháo long trời lở đất.

Câu 7: Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.

Đáp án chuẩn:

- Hành động: mở cửa, chống kiếm lên voi, cưỡi ra giữa sân phủ, trỏ ba quân và quát chúng.

- Thái độ: run sợ, sợ hãi.

Câu 8: Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?

Đáp án chuẩn:

- Quận Huy định bắn nhưng dây cung bị đứt, súng không nạp được đạn. 

- Quân lính dùng câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất và chém; voi lùi lại. Họ tiếp tục dùng câu liêm kéo Quận Huy xuống, đánh đấm và giết chết ngay tại chỗ.

Câu 9: Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?

Đáp án chuẩn:

Khắc họa rõ nét, thêm sinh động về hình ảnh  quân lính nâng mâm lên đầu, hạ mâm xuống vai.

Câu 10: Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Phá hủy dinh Quận Huy, các quan văn võ hễ ai thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng những người dự vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí đều bị phá nhà hàng loạt và bị lùng bắt đem giết chết.

Câu 11: Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?

Đáp án chuẩn:

"luôn trong mấy ngày, họ náo động cả kinh. Tông phải hạ chỉ ngăn cấm mà họ vẫn không thôi"; "sai người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ họ tụ họp, rồi bắt phứa một người thường dân ở gần đó đem chém để ra oai".

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Hãy nêu những sự kiện chính trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?

Đáp án chuẩn:

- Kiêu binh bàn kế hoạch nổi loạn, cùng đề xuất kế sách của Bằng Vũ.

- Quận Huy đứng ra đỡ lời cho Bằng Vũ để không bị giết trước mặt các quan.

- Kiêu binh đến nhà Quận Huy nổi loạn và giết Quận Huy.

- Kiêu binh lập thế tử Tông lên ngôi làm chúa.

- Kiêu binh giết sạch những người liên quan đến bè đàng của Thị Huệ và Quận Huy.

 Câu 2: Tìm những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?

Đáp án chuẩn:

- Khi đám kiêu binh tiến đến nhà Quận Huy:

  + Tiếng trống làm quân lính hăng hái, cầm binh khí xô lấn vào phủ.

  + Họ đứng hò reo, quát tháo ầm ĩ.

- Khi đám kiêu binh xông vào và giết Quận Huy:

  + Quân lính dùng câu liêm lôi viên quan tượng xuống đất rồi chém.

  + Họ vây kín dưới chân voi, kéo Quận Huy xuống, đánh đấm đến chết.

- Khi đám kiêu binh ăn mừng:

  + Họ vui mừng reo hò, kiệu thế tử lên vai, đứng xung quanh gào lên.

- Khi đám kiêu binh giết người liên quan đến Quận Huy:

  + Họ quỳ trước mặt chúa xin phá dinh cơ của Quận Huy, làm náo động kinh thành.

=> Sự nổi loạn và tàn bạo của đám đông thể hiện sức mạnh có thể lật đổ mọi thứ.

Câu 3: Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?

Đáp án chuẩn:

- Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây; lại vớ lấy súng để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy.

- Quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất mà chém.

- Lại có một toán ở cửa Tuyên Vũ xông vào, đứng chắn ở đằng sau voi, khiến voi phải đứng yên không thể nhúc nhích.

- Họ bèn dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.

- Em ruột Quận Huy là Lý Vũ hầu Hoàng Lương nghe tin có biến vội vàng chạy bổ vào phủ đường...họ vớ luôn gạch đá trên đường đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thúy Quân.

Câu 4: Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.

Đáp án chuẩn:

- Kiêu binh lập Trịnh Tông, cảnh khiêng Tông trên mâm gỗ như họp chợ. 

- Quân lính đặt sập ngự ngoài phủ đường, các quan thử lên ngôi chúa; lễ mừng xong, đạo sắc và chỉ dụ được dán ở cửa các, tạm thời nhưng coi như mệnh lệnh định sẵn.

=> Nghệ thuật miêu tả khắc họa Trịnh Tông rõ nét: ông là chúa bù nhìn, lên ngôi nhờ sự đưa đẩy của số phận và sự hỗ trợ của lính tráng, với giấy tờ không có giá trị nhưng vẫn được coi là mệnh lệnh.

Câu 5: Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

- Quân lính hăng hái bàn về việc nhưng sợ thanh thế của Quận Huy, chưa biết khởi sự ra sao.

- Mọi người reo mừng hưởng ứng, phát hiện người lên tiếng là viên biên lại Bằng Vũ.

- Quân lính sợ Huy, thấy hắn cưỡi voi càng khiếp đảm, chỉ ngồi sụp xuống nghe lệnh.

=> Quan điểm và thái độ của người kể chuyện là khách quan và đáng tin cậy, vì là người quan sát toàn năng, biết rõ suy nghĩ và hành động của các nhân vật.

Câu 6: Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: "Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt." Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?

Đáp án chuẩn:

- Quan điểm của người xưa về nguy cơ mất nước là đúng đắn: những nhân vật lịch sử đã bị lên án vẫn cố khẳng định uy quyền nhưng chỉ trở thành vai hề, như quận Huy.

- Trịnh Tông, dù vẫn được gọi bằng danh hiệu cao quý, nhưng ngai vàng chỉ là cái mâm cho lính tráng, cho đám đông xem như họp chợ.

=> Sự nổi loạn của quân lính và số phận bèo bọt của vương triều chứng tỏ sự thối nát cùng cực của chế độ.