THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Phân tích giá trị của biện pháp tu từ so sánh trong các câu thơ dưới đây:

a.  Gió rát mặt, Đảo luôn thay hình dáng

Sỏi cát bay như lũ chim hoang

(Trần Đăng Khoa)

b.  Những giai điệu ngang tàng như gió biển

Nhưng lời ca toàn nhớ với thương thôi

Đêm buông xuống nhìn nhau không rõ nữa

Cứ ngỡ như vỏ ốc cất thành lời

(Trần Đăng Khoa)

c.  Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ

Có đón giêng hai, chim én gặp mùa,

Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa

Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa.

(Chế Lan Viên)

d.  Tình yêu là vũ khí

Giữ đất trời quê hương

(Lò Ngân Sủn)

Đáp án chuẩn:

a. Khắc nghiệt và gian khó của lính đảo Trường Sa.

b. Hoàn cảnh làm việc khó khăn nhưng tinh thần lạc quan của lính đảo.

c. Khát khao trở về quê hương.

d. Sự hòa quyện giữa tình yêu quê hương và tình yêu đôi lứa của lính.

Câu 2: Tìm và phân tích tác dụng nghệ thuật của các biện pháp tu từ trong những câu thơ dưới đây ở bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi:

a.  Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

b.  Trán cháy rực nghĩ trời đất mới

Lòng ta bát ngát ánh bình minh

c.  Súng nổ trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

Đáp án chuẩn:

a. - Hoán dụ: cánh đồng quê chảy máu.

- Nhân hóa: dây thép gai đâm nát trời chiều

=> Khắc họa lên một bức tranh làng quê đầy tang thương, giúp người đọc liên tưởng đến những dấu hiệu của chiến tranh, sự đau thương, mất mát.

b. Ẩn dụ: trán cháy rực nghĩ trời đất mới, lòng ta bát ngát ánh bình minh.

=> Họa lên những nét vẽ rạng ngời về những đứa con của Tổ quốc. 

c. So sánh: Người lên như nước vỡ bờ.

=> Nhấn mạnh tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam.

Câu 3: Xác định biện pháp tu từ trong những câu thơ sau và phân tích tác dụng của chúng:

a.  Đã tan tác những bóng thù hắc ám

Đã sáng lại trời thu tháng Tám.

(Tố Hữu)

b.  Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

(Nguyễn Đình Thi)

c. Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Đã bật lên những tiếng căm hờn

(Nguyễn Đình Thi)

d.  Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc

Người xem ngốn ngang cũng rặt lính trọc đầu

(Trần Đăng Khoa)

Đáp án chuẩn:

a. Ẩn dụ: những bóng kẻ thù hắc ám - thế lực giặc ngoại xâm, trời thu tháng Tám - chiến thắng cách mạng tháng Tám.

=> Thể hiện cảm hứng tự hào của tác giả về những chiến thắng oanh liệt cùng những thành quả trong công cuộc xây dựng đất nước sau kháng chiến chống Pháp thắng lợi.

b. - Điệp ngữ: những.

=> Khẳng định tinh thần đoàn kết dân tộc, lời tuyên ngôn chắc nịch.

- Lặp cấu trúc: ...chúng ta.

=> Khẳng định chủ quyền dân tộc, bộc lộ niềm tự hào, vui sướng,…

c. Nhân hóa: nét mặt quê hương, lúa bờ tre hồn hậu.

=> Thể hiện sự quyết tâm sự thù hận của quê hương với lũ giặc xâm lược.

d. Nhân hóa

=> Làm nổi bật rõ nét về sự thiếu thốn về vật chất và phải đối đầu với thiên nhiên khắc nghiệt

Câu 4: Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) bàn về giá trị nghệ thuật của bài thơ Đất nước (Nguyễn Đình Thi), trong đoạn văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh.

Đáp án chuẩn:

Đất nước là đề tài lớn trong văn học, và Nguyễn Đình Thi với bài thơ "Đất nước" là một ví dụ tiêu biểu. Bài thơ thể hiện vẻ đẹp đa dạng của đất nước qua các câu thơ dài ngắn xen kẽ và nhịp điệu linh hoạt. Sự kết hợp giữa hình ảnh sinh động, tương phản và sức khái quát cao tạo nên một tác phẩm ca ngợi tình yêu quê hương. Nhà thơ tinh tế diễn tả tiếng nói nội tâm của nhân vật trữ tình, kết hợp cảm xúc và suy tưởng.