VĂN BẢN. NGƯỜI Ở BẾN SÔNG CHÂU 

CHUẨN BỊ

Câu 1: Nhân vật chính trong truyện là ai? Có số phận như thế nào? Tính cách của nhân vật được thể hiện qua những tình huống nào?

Đáp án chuẩn:

- Nhân vật chính: dì Mây.

- Dì Mây có số phận bi thương éo le, ngang trái, đầy đau xót, có tình cảnh trớ trêu nghiệt ngã sau trận chiến.

- Những tình huống: chú San đi lấy vợ, vợ chú San vượt cạn thiếu tháng.

Câu 2: Thông điệp mà tác giả muốn nhắn gửi qua truyện ngắn này là gì? Người kể chuyện có thái độ như thế nào đối với các nhân vật trong truyện? Dựa vào đâu để biết được điều đó?

Đáp án chuẩn:

- Thông điệp: Chiến tranh gây ra nhiều bi thương, chia rẽ với số phận con người. 

- Người kể chuyện có thái độ đồng cảm, thương xót cho số phận của các nhân vật. 

=> Dựa vào cách xây dựng tình huống, tính cách nhân vật của tác giả.

Câu 3: Em biết gì về hậu quả của chiến tranh? Hãy chia sẻ những hiểu biết ấy.

Đáp án chuẩn:

- Hậu quả của chiến tranh để lại những thương vong: nhiều người đã ngã xuống, những người may mắn sống sót thì lại để lại nhiều di chứng. 

- Chiến tranh còn gây ra những ám ảnh: ám ảnh về cái chết, nỗi đau mất người thân, gia đình bị li tán,...

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Tóm tắt sự việc chính của phần này.

Đáp án chuẩn:

- Chú San lấy vợ là giáo viên ở xóm Bãi bên kia sông mà không đợi dì Mây về.

- Đám rước qua sông thì dì Mây về, đứng ở bờ đê gọi ông với giọng nghẹn ngào khi biết tin chú San lấy vợ.

- Khi đò cập bến, dì nhảy xuống và ông ôm dì, vai rung lên, nói lời an ủi.

Câu 2: Chú ý lời đối thoại giữa các nhân vật và lời bình luận của người kể chuyện.

Đáp án chuẩn:

- Đối thoại giữa dì Mây và chú San: Dì Mây kiên quyết bảo chú San về và không muốn nói chuyện vì mọi chuyện đã kết thúc, trong khi chú San vẫn cố xin lỗi.

- Bình luận của người kể: 

 + Bố ngồi bó gối quay mặt đi; mẹ ngại ngùng; ông tra thuốc vào nõ điếu, rít liên tục.

 + Dì Mây nuốt nước mắt, chống nạng bỏ ra ngoài, thở hổn hển, tức tưởi.

 + Chú San đứng dậy, đập tay vào thân cây bưởi, lá xào xạc, chim bay lên.

Câu 3: Chú ý tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn này.

Đáp án chuẩn:

Tạo khung cảnh lặng im, buồn, âu sầu làm khắc họa lên rõ nét tâm trạng của dì San và chú Mây.

Câu 4: Hình dung tâm trạng của các nhân vật.

Đáp án chuẩn:

- Chú San: bồi hồi kể lại nỗi nhớ dì Mây khi còn ở nước ngoài.

- Dì Mây: da diết, đáp lại kể về những trang nhật kí có viết tên chú San.

Câu 5: Nhận xét về quyết định của nhân vật dì Mây.

Đáp án chuẩn:

Mặc dù buồn, vẫn còn thương chú San nhiều nhưng dì đã cương quyết dứt khoát với chú 

Câu 6: Chú ý thái độ của các nhân vật.

Đáp án chuẩn:

- Thái độ của dì Mây: ngượng ngùng tiếp khách, ngẩn ngơ nhìn hoa gạo đỏ rắc đầy bến sông Châu, dì mơ màng như không nghe lời Mai nói, dì thở dài, nuối tiếc.

- Thái độ người ở xóm Trại: người đưa đẩy, an ủi, kẻ cảm thông, xót xa.

- Thái độ của Mai: an ủi dì.

Câu 7: Chi tiết về mái tóc dì Mây trước đây và bây giờ có ý nghĩa gì?

Đáp án chuẩn:

- Sự thay đổi của mái tóc khi dì đi bộ đội

- Đối với người con gái, mái tóc tượng trưng cho vẻ đẹp, vậy mà tham gia chiến đấu rồi, dì đã không còn giữ được mái tóc trước kia nữa do hậu quả mà chiến tranh để lại.

Câu 8: Chú ý tâm trạng của nhân vật dì Mây

Đáp án chuẩn:

Dì não lòng, có hôm bỏ bữa; dì chợt thoảng buồn.

Câu 9: Tình huống nào đã làm nhân vật bộc lộ phẩm chất và tính cách?

Đáp án chuẩn:

Tình huống vợ chú San - cô Thanh vượt cạn thiếu tháng và dì Mây đã cố gắng hết sức đỡ đẻ cho cô mặc kệ lời thím Ba can ngăn.

Câu 10: Theo em, vì sao lúc này dì Mây lại khóc?

Đáp án chuẩn:

- Dì nghĩ đến bản thân mình, đến tình yêu của mình khi bị chiến tranh làm xa cách. 

- Nếu không đi bộ đội, nếu không có chiến tranh, dì Mây cũng có thể hạnh phúc bên chú San.

Câu 11: Số phận của nhân vật thím Ba, thằng Cún gợi suy nghĩ gì về hậu quả chiến tranh?

Đáp án chuẩn:

Hậu quả chiến tranh để lại: con mất mẹ, gia đình tan nát, đau thương, đó là nỗi đau dai dẳng, lặng thầm nhưng không kém phần dữ dội ở số phận, cuộc đời của hai nhân vật.

Câu 12: Đoạn này cho biết những thông tin quan trọng nào?

Đáp án chuẩn:

Những bàn tán về dì Mây với câu chuyện dì lấy chồng. Đồng thời, ta cũng thấy được những hậu quả của chiến tranh của các chiến sĩ qua những lời thoại.

Câu 13: Chú ý sự thay đổi trong tiếng ru của dì Mây.

Đáp án chuẩn:

Lúc đầu trầm lắng, nghèn nghẹn, xót xa, sau lại êm ái, trong sáng, mênh mang, ngân nga sâu lắng tận sâu thẳm con tim người lính.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Xác định sự kiện chính của mỗi phần trong văn bản Người ở bến sông Châu. Theo em, cách xây dựng cốt truyện của tác giả có gì đặc sắc?

Đáp án chuẩn:

- Phần 1: chú San đi lấy vợ, dì Mây đi bộ đội trở về. Hai người họ đã cuộc nói chuyện trong tình cảnh đầy trớ trêu, nghiệt ngã. 

- Phần 2: Tâm trạng buồn bã, thơ thẩn đến não lòng của dì Mây thông qua những cuộc nói chuyện với mẹ, Mai và lũ bạn của Mai.

- Phần 3: dì Mây đỡ đẻ giúp vợ của chú San sinh em bé do vợ chú vượt cạn thiếu tháng, thai ngôi bị ngược.

- Phần 4: Số phẩn con người hẩm hiu, đầy đau thương do hậu quả chiến tranh để lại.

=> Cách xây dựng cốt truyện đặc sắc bởi tác giả đã cụ thể hóa những sự kiện, biến cố, hành động trong truyện giúp cho người đọc có những cái nhìn trầm lặng, sâu lắng về chủ đề chiến tranh thông qua nhân vật dì Mây.

Câu 2: Ai là nhân vật trung tâm trong truyện ngắn này? Hãy vẽ sơ đồ về mối quan hệ giữa nhân vật trung tâm đó với các nhân vật khác trong truyện.

Đáp án chuẩn:

- Nhân vật trung tâm: Dì Mây

- Mối quan hệ giữa Mai với các nhân vật khác trong truyện:

 Câu 3: Phân tích tính cách và phẩm chất của nhân vật dì Mây trong truyện qua các tình huống và sự kiện tiêu biểu. Nêu nhận xét về cuộc đời và tính cách của nhân vật dì Mây.

Đáp án chuẩn:

- Dì Mây là người dũng cảm, hi sinh quãng đời thanh xuân cho cách mạng, nên phải chịu nhiều mất mát do chiến tranh.

- Dì Mây có mối tình trong sáng với chú San, nhưng khi cô về quê, San đã kết hôn vì tưởng cô hy sinh. Khi biết Mây còn sống, San xin bỏ vợ để làm lại từ đầu, nhưng Mây từ chối vì cảm thấy đã quá đau khổ.

- Dì Mây nhân hậu, đỡ đẻ cho vợ San và chăm sóc thằng Cún thay thím Ba đã mất vì chiến tranh.

=> Cuộc đời dì Mây đầy đau xót, chiến tranh đã cướp đi tuổi trẻ, tình yêu, và hạnh phúc của cô.

Câu 4: Phân tích và nhận xét về bút pháp miêu tả (tả cảnh và diễn biến tâm lí các nhân vật) của tác giả trong truyện ngắn Người ở bến sông Châu.

Đáp án chuẩn:

- Trong mắt hai người, bến sông Châu năm ấy mùa hoa gạo đỏ rực, và cảnh đò ngang bồng bềnh không phải là đêm dưới tán bưởi. Họ nhớ lại lúc người con gái chèo đò đưa người con trai đi học, ôm chặt nhau trong khi đò trôi lặng im, không có chiến tranh hay chia ly.

- Hai người hồi tưởng về những kỷ niệm đẹp, tình yêu và nỗi nhớ làm không gian và thời gian gần lại, khiến cảm xúc bùng lên mãnh liệt.

- Không khí ngột ngạt, im lặng như báo hiệu một cơn bão sắp tới, làm nổi bật tâm trạng đau buồn và tiếc nuối của dì Mây và chú San.

Câu 5: Câu chuyện diễn ra trong những không gian và thời gian nào? Tìm hiểu ý nghĩa của những hình ảnh dòng sông, con đò, cây cầu xuất hiện trong truyện.

Đáp án chuẩn:

- Không gian: trên bến sông Châu, ở nhà dì Mây, ở nhà chú San.

- Thời gian: khi dì Mây đi lính trở về, chú San lấy vợ.

- Ý nghĩa: gắn liền với tình yêu của dì Mây và chú San, đồng thời nó hiện lên sự thật nghiệt ngã về chiến tranh đầy tan tác, đau thương.

Câu 6: Nhận xét điểm nhìn trần thuật và người kể chuyện trong văn bản.

Đáp án chuẩn:

- Người kể chuyện có hai vai trò: dẫn dắt câu chuyện (giới thiệu nhân vật, tình huống, tả cảnh và đánh giá) và cung cấp góc nhìn đánh giá các nhân vật từ quan điểm của chính mình.

- Lời kể trung thực giúp người đọc hiểu sâu hơn về thế giới nội tâm của nhân vật, mở rộng cái nhìn về cuộc sống và hiện thực trong truyện.

- Người kể chuyện mang điểm nhìn của tác giả nhưng tác giả không phải là trung tâm truyện, làm cho điểm nhìn và người kể chuyện trở thành hai yếu tố không thể tách rời.

Câu 7: Theo em, vấn đề đặt ra trong truyện ngắn này là gì? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống hôm nay? Hãy ghi lại bằng một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng).

Đáp án chuẩn:

Thông qua truyện ngắn Người ở bến sông Châu của nhà văn Sương Nguyệt Minh, đã cho em thấy sự nghiệt ngã về cuộc chiến tranh để lại thông qua hình ảnh người phụ nữ. Đó là một người phụ nữ rất đẹp, rất sắc sảo thông minh, đầy lòng nhân hậu vị tha... Nhưng người phụ nữ ấy có "định mệnh của nàng Kiều", nỗi đau thân thế cứ vây hãm cuộc đời của họ. Chiến tranh đã cướp đi tất cả: tuổi trẻ, tình yêu, hạnh phúc và mài mòn dần những gì còn sót lại của người phụ nữ trở về sau chiến tranh. Chưa bao giờ, trong văn học Việt Nam xuất hiện người phụ nữ trở về sau chiến tranh lại bi thương đến vậy. Đành rằng hiện thực chiến tranh còn bi thảm hơn thế, nhưng những gì từ trước mà thế hệ trẻ ngày hôm nay biết được đều mang vẻ bi tráng hào hùng.