VĂN BẢN. NGUYỄN TRÃI – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP

CHUẨN BỊ

Câu 1: Tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV và cuộc đời chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi.

Đáp án chuẩn:

- Hoàn cảnh lịch sử:

 + Độc lập sau chiến thắng Bạch Đằng 938, vương triều Lí thịnh vượng.

 + Nối tiếp văn minh Văn Lang - Âu Lạc, tiếp thu văn hóa thế giới.

 + Gắn với phong kiến hưng thịnh và cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.

- Văn hóa Việt Nam:

 + Thăng Long thời Lí, Trần, Lê phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực.

 + Mang đậm bản sắc dân tộc, phát triển giá trị Văn Lang - Âu Lạc.

 + Giữ gìn và phát triển văn hóa qua nhiều cuộc chiến tranh.

 + Văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển với nhiều tác phẩm nổi bật.

- Nguyễn Trãi:

 + Sinh ở Thăng Long, gia đình có truyền thống quan chức.

 + Góp công lớn vào chiến thắng khởi nghĩa Lam Sơn.

 + Là anh hùng dân tộc và tác giả nhiều tác phẩm văn học giá trị, thấm đẫm tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước, và tình yêu thiên nhiên.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Nguyễn Trãi có vai trò, vị trí như thế nào trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

Đáp án chuẩn:

- Ông đã dâng Bình Ngô sách (Kế sách đánh đuổi quân Minh), cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh bàn bạc việc quân, vạch ra đường lối chiến lược của cuộc khởi nghĩa

- Ông giúp Lê Lợi soạn thảo chiếu lệch, văn thư, đấu tranh ngoại giao với quân Minh, góp phần vào sự nghiệp giải phóng đất nước.

Câu 2: Chú ý những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bi kịch cuối đời ông.

Đáp án chuẩn:

- Đóng góp của Nguyễn Trãi:

 + Tận tâm, tài năng, sức lực tham gia xây dựng đất nước.

 + Dù ở ẩn, khi được vua Lê Thái Tông trọng dụng, ông lại hăng hái giúp đỡ.

- Bi kịch cuối đời:

 + Năm 1441, bị vu khống tội giết vua trong vụ án Lệ Chi viên, chịu án "tru di tam tộc".

Câu 3: Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.

Đáp án chuẩn:

- Các lĩnh vực: nhà văn, nhà thơ, ngoài những đóng góp quan trọng trong các hoạt động thực tiễn ông còn để lại di sản to lớn trong nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,...

- Các tác phẩm chính: Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo bình Ngô, Phú núi Chí Linh, Lam Sơn thực lực, Ức Trai thi tập,...

Câu 4: Nguyễn Trãi có đóng góp như thế nào về văn hóa.

Đáp án chuẩn:

- Giúp Lê Lợi mở kì thi để chọn nhân tài phục vụ đất nước.

- Chủ trương xây dựng thể chế chính trị thân dân, kết hợp dân chủ, đoàn kết và Nho giáo.

- Đề xuất kế hoạch về xây dựng hình luật, âm nhạc, khoa cử, lễ nghi, nội trị, và biên soạn sách vở.

Câu 5: Những nội dung cơ bản của phần này là gì?

Đáp án chuẩn:

Giá trị văn học, tinh thần yêu nước thương dân được đúc rút ra trong thơ văn của Nguyễn Trãi.

Câu 6: Câu nào nêu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn?

Đáp án chuẩn:

"Đó là người con chí hiếu, luôn canh cánh nỗi niềm chưa báo đáp công ơn sinh thành..đó là người bạn chí tình, qua bao thăng trầm, thành bại của cuộc đời, vẫn hẹn ước có buổi về lại quê nhà, cùng bạn vác cuốc ra đồng..."

Câu 7: Bài viết đã dẫn ra những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi?

Đáp án chuẩn:

Ngôn Chí, bài 7 - Quốc âm thi tập; Tặng bạn (Tặng hữu nhân); Thuật hứng, bài 19 - Quốc âm thi tập; Mạn thuật, bài  6- Quốc âm thi tập.

Câu 8: Phần này nêu vấn đề gì trong thơ văn Nguyễn Trãi?

Đáp án chuẩn:

Nghệ thuật đỉnh cao, là sự kết hợp của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam nằm trong những bài thơ của Nguyễn Trãi.

Câu 9: Chú ý vị trí và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập, Quốc âm thi tập.

Đáp án chuẩn:

- Ức trai thi tập: đưa thơ chữ Hán Việt Nam đạt được độ nhuần nhị, tạo ra một thế giới thẩm mĩ phong phú, vừa trí tuệ, hào hùng, vừa trữ tình, lãng mạn

- Quốc âm thi tập: khẳng định tiếng Việt là một ngôn ngữ văn học có khả năng phản ánh sâu sắc thế giới nội tâm của con người cũng như đời sống xã hội.

Câu 10: Kết thúc văn bản, người viết khẳng định điều gì?

Đáp án chuẩn:

Những công lao to lớn mà suốt cuộc đời Nguyễn Trãi đã đem lại để đóng góp cho sự nghiệp, cho cuộc đời của ông và cho đất nước.

VĂN BẢN. NGUYỄN TRÃI – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Văn bản Nguyễn Trãi - Cuộc đời và sự nghiệp gồm mấy phần, mỗi phần giới thiệu cho người đọc nội dung gì?

Đáp án chuẩn:

- Phần I: Người anh hùng dân tộc.

- Phần II: Nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất.

Câu 2: Dựa vào văn bản trên, em hãy xác định:

- Những điểm cần lưu ý về bối cảnh lịch sử, văn hóa của thời đại Nguyễn Trãi.

- Trong cuộc đời Nguyễn Trãi có những sự kiện và dấu mốc quan trọng nào? Những sự kiện và dấu mốc này có liên quan như thế nào tới sự nghiệp văn học của ông?

Đáp án chuẩn:

- Bối cảnh thời Nguyễn Trãi: Nước ta chịu đau thương dưới ách xâm lược của giặc Minh, nhưng cũng là thời kỳ quật khởi với tinh thần yêu nước mạnh mẽ và chiến thắng vinh quang. Văn hóa thời kỳ này chú trọng giáo dục, phát triển qua các triều đại bằng khoa cử.

- Sự kiện quan trọng:

  + Năm 1406: Nguyễn Trãi cùng Lê Lợi bàn kế đánh giặc và viết Bình Ngô sách.

  + Cuối năm 1427 - đầu năm 1428: Sau thắng lợi khởi nghĩa Lam Sơn, ông viết Đại cáo Bình Ngô.

  + Ông đóng góp nhiều tác phẩm và di sản quý giá trong nhiều lĩnh vực.

  + Năm 1426: Ông hỗ trợ xây dựng nền văn hóa và thể chế chính trị, với nhiều kế hoạch đổi mới về luật pháp, âm nhạc, khoa cử.

Câu 3: Dựa trên cơ sở nào để bài viết khẳng định: "Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất"?

Đáp án chuẩn:

- Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, để lại rất nhiều kiệt tác văn chương cả bằng chữ Hán, chữ Nôm và phong phú về thể loại, bao gồm nhiều lĩnh vực như: văn học, lịch sử, địa lý, luật pháp, lễ nghi...

- Nhà văn kiệt xuất: có nhiều tập thơ hay và nổi tiếng viết bằng cả chữ Hán và Nôm và các tác phẩm đều có ngôn từ và hình ảnh đặc sắc.

 Câu 4: Nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi được trình bày trong bài viết bao gồm những điểm gì? Qua thơ văn, Nguyễn Trãi hiện lên là một con người như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Nội dung chính thơ văn Nguyễn Trãi: Tư tưởng yêu nước, nhân nghĩa vì dân, tình yêu thiên nhiên và đất nước, khát vọng xây dựng quốc gia độc lập và thịnh vượng.

- Con người Nguyễn Trãi: Yêu nước sâu sắc, tư tưởng vì dân, và chiến đấu cho dân suốt đời.

Câu 5: Những đóng góp to lớn nào về mặt nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi được nêu lên trong văn bản trên?

Đáp án chuẩn:

- Những sự vật bình dị trong thơ Nguyễn Trãi trở nên tự nhiên và tạo nên rung động thẩm mĩ mới.

- Thơ của ông phản ánh chiêm nghiệm về thói đen bạc và bất công xã hội.

- Thơ văn Nguyễn Trãi kết tinh nghệ thuật nhiều thế kỉ, kết hợp tư tưởng yêu nước, nhân nghĩa và nghệ thuật viết luận chiến.

- Thành công ở các thể loại: phú, thi ca, thơ chữ Nôm.

Câu 6: Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi gợi cho em những suy nghĩ, tình cảm gì?

Đáp án chuẩn:

- Nguyễn Trãi là người thanh khiết bậc nhất trong những người thanh khiết. 

- Cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Trãi là một bài ca yêu nước, tự hào dân tộc. 

- Nguyễn Trãi là một tài năng lỗi lạc, văn võ song toàn. Ông đã để lại cho đời sau một di sản to lớn về quân, văn hóa, lịch sử, địa lí, ngoại giao… đặc biệt là sự nghiệp văn học.