VĂN BẢN: NGƯỜI Ở BẾN SÔNG CHÂU

CHUẨN BỊ

Câu 1: Nhân vật chính trong truyện là ai? Có số phận như thế nào? Tính cách của nhân vật được thể hiện qua những tình huống nào?

Giải rút gọn:

Nhân vật chính trong truyện là dì Mây. Dì Mây phải trải qua số phận bi thương, ngang trái và đầy đau xót, bao gồm những tình cảnh trớ trêu và nghiệt ngã sau trận chiến. Tính cách của nhân vật được thể hiện qua những tình huống như khi chú San đi lấy vợ và vợ của chú San vượt cạn thiếu tháng.

Câu 2: Thông điệp mà tác giả muốn nhắn gửi qua truyện ngắn này là gì? Người kể chuyện có thái độ như thế nào đối với các nhân vật trong truyện? Dựa vào đâu để biết được điều đó?

Giải rút gọn:

Trong truyện ngắn này, thông điệp mà tác giả muốn nhắn gửi là về sự đau khổ, khó khăn và bi kịch của cuộc sống sau chiến tranh. Tác giả thể hiện sự cảm thông và đồng cảm với những nhân vật trong truyện, người kể chuyện thể hiện một thái độ nhân ái và thông cảm đối với số phận của họ. Thông điệp này được thể hiện qua việc tác giả vạch ra các tình tiết và cảm xúc của nhân vật, qua đó chúng ta cảm nhận được tác giả chia sẻ thương cảm và sâu lắng về những mất mát và khó khăn mà họ phải trải qua.

Câu 3: Em biết gì về hậu quả của chiến tranh? Hãy chia sẻ những hiểu biết ấy.

Giải rút gọn:

Hậu quả của chiến tranh là mất mát về người, tài sản và tình hình xã hội. Chiến tranh gây tổn thất về con người khi hàng triệu người thiệt mạng hoặc bị thương, gây ra nỗi đau và mất mát cho gia đình họ, người dân phải bỏ nhà cửa để tìm kiếm sự an toàn, dẫn đến sự phá vỡ của cộng đồng. Ngoài ra, chiến tranh gây ra thiệt hại về tài sản, với các căn nhà, đường phố, cơ sở hạ tầng và nền kinh tế bị phá hủy hoặc hỏng hóc nặng nề. Tài sản bị mất mát gây khó khăn cho quá trình phục hồi và phát triển sau chiến tranh…

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Tóm tắt sự việc chính của phần này.

Giải rút gọn:

Phần này kể về việc chú San, một giáo viên ở xóm Bãi băng qua sông để lấy vợ mà không chờ đợi dì Mây. Dì Mây biết tin sau và chạy đến bờ sông. Khi cô cập bến, ông kia nhảy từ thuyền và ôm lấy dì Mây, đôi vai của họ rung lên, và ông an ủi và nói những lời động viên dì Mây.

Câu 2: Chú ý lời đối thoại giữa các nhân vật và lời bình luận của người kể chuyện.

Giải rút gọn:

Trong truyện, dì Mây và chú San có cuộc đối thoại ngắn, trong đó dì Mây từ chối nói chuyện và chú San cố gắng xin lỗi và thú nhận sai lầm. 

Lời bình luận của người kể:

- “Bố ngồi bó gối quay mặt đi nơi khác. Mẹ ngại ngùng chào đãi bôi. Ông tra thuốc vào nõ điếu, rít liên tục.”

- “Dì Mây nuốt nước mắt vào trong; dì chống nạng gỗ, lộc cộc bỏ ra ngoài ngõ, dì May thở hổn hển, tay vịn cảnh dựa hẳn vào cây bưởi, dì Mây tức tưởi”

- “Chú San đứng phắt dậy đi theo, chú San nắm hai tay đập liên hồi vào thân cây. Lá bưởi xào xạc. Vài con chim giật mình bay vút len không trung.”

=> Những lời bình luận này giúp tạo nên không khí xúc cảm và hiểu sâu hơn về tâm trạng của các nhân vật trong câu chuyện.

Câu 3: Chú ý tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn này.

Giải rút gọn:

Tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn này là tạo nên một không gian yên bình, lặng lẽ, tạo nên sự tĩnh lặng, nhấn mạnh tâm trạng của nhân vật dì Mây và chú San sau những biến cố đầy xúc cảm.

Câu 4: Hình dung tâm trạng của các nhân vật.

Giải rút gọn:

- Tâm trạng của các nhân vật trong đoạn trích này là tương phản và phản ánh rõ ràng tâm trạng của họ sau một khoảng thời gian xa cách. Chú San đang bồi hồi và đầy lưu luyến khi kể lại nỗi nhớ dì Mây từ thời xa xưa khi anh còn ở nước ngoài. 

- Trong khi đó, dì Mây cũng da diết và nhớ về những thời gian xa xăm, đáp lại chú San bằng việc kể về những trang nhật ký có viết tên của anh. Tất cả những cảm xúc này tạo nên một không gian đầy xúc động và nuối tiếc trong đoạn trích.

Câu 5: Nhận xét về quyết định của nhân vật dì Mây.

Giải rút gọn:

Quyết định của nhân vật dì Mây được thể hiện thông qua việc cô cương quyết dứt khoát với chú San bằng cách nói lời từ biệt dứt khoát "Thôi! Thôi! Lỡ rồi! Đằng nào cũng chỉ một người đàn bà khổ. Anh về đi!" Dù còn thương chú San, dì Mây nhận ra rằng cuộc sống đã đi qua nhiều sóng gió và quyết định chấp nhận hiện tại để tiếp tục sống. Quyết định của dì Mây thể hiện tính chất mạnh mẽ, sâu sắc và sự chấp nhận thực tế của cuộc đời.

Câu 6: Chú ý thái độ của các nhân vật.

Giải rút gọn:

- Thái độ của dì Mây: Dì Mây thể hiện sự buồn rầu, đau lòng, và tương tư. Cô ngượng ngùng tiếp khách, mơ màng nhìn hoa gạo đỏ rơi vào sông Châu, và thở dài nuối tiếc khi nhớ về chú San.

- Thái độ của người ở xóm Trại: Người dân trong xóm Trại thể hiện sự đồng cảm và thấu hiểu khi đưa đẩy, an ủi dì Mây trong thời điểm khó khăn.

- Thái độ của Mai: Mai, người thân của dì Mây, an ủi và chia sẻ tình cảm với dì để động viên và làm dịu đi nỗi đau của dì.

Câu 7: Chi tiết về mái tóc dì Mây trước đây và bây giờ có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

Chi tiết về mái tóc dì Mây trước đây và bây giờ thể hiện sự thay đổi rõ rệt sau chiến tranh. Mái tóc trước kia tượng trưng cho vẻ đẹp và sức sống, trong khi mái tóc hiện tại đã trở nên xơ thưa và mất đi vẻ quyến rũ trước đây. Điều này thể hiện mất mát về vẻ ngoại hình và tinh thần sau thời gian dài trải qua những biến cố đau lòng.

Câu 8: Chú ý tâm trạng của nhân vật dì Mây

Giải rút gọn:

- Tâm trạng của dì Mây trong truyện biểu hiện qua những biểu hiện tâm lý như sự nao lòng, có những ngày dì bỏ bữa, cảm xúc buồn bên trong. 

- Tâm trạng này thể hiện sự ảnh hưởng tiêu cực của quá khứ và cuộc chiến tranh lên tâm hồn của dì Mây.

Câu 9: Tình huống nào đã làm nhân vật bộc lộ phẩm chất và tính cách?

Giải rút gọn:

Tình huống vợ chú San, cô Thanh, vượt cạn thiếu tháng và dì Mây đã cố gắng hết sức đỡ đẻ cho cô mặc kệ lời thím Ba can ngăn là tình huống đã làm nhân vật dì Mây bộc lộ phẩm chất và tính cách hết sức nhân ái, quan tâm và tốt bụng của mình.

Câu 10: Theo em, vì sao lúc này dì Mây lại khóc?

Giải rút gọn:

Dì Mây có lẽ khóc vì nỗi nhớ, tiếc nuối, và nhận thức rằng tình yêu của mình với chú San bị đứt đoạn bởi chiến tranh và khoảng cách thời gian. Chi tiết về cách mái tóc của dì Mây trước và sau chiến tranh cũng có thể khiến dì cảm thấy buồn bã và nhớ về thời điểm hạnh phúc trước đây.

Câu 11: Số phận của nhân vật thím Ba, thằng Cún gợi suy nghĩ gì về hậu quả chiến tranh?

Giải rút gọn:

Số phận của nhân vật thím Ba, thằng Cún gợi lên suy nghĩ về hậu quả chiến tranh. Những số phận này cho thấy tội ác của chiến tranh, nó tạo ra một môi trường đau khổ, khó khăn, và thay đổi hoàn toàn cuộc sống của những người dân bình thường, như thím Ba và thằng Cún, khiến họ phải đối mặt với nhiều khó khăn và nỗi đau thương.

Câu 12: Đoạn này cho biết những thông tin quan trọng nào?

Giải rút gọn:

Đoạn này cung cấp thông tin về những bàn tán và câu chuyện xoay quanh việc dì Mây lấy chồng, đồng thời, nó cũng tiết lộ hậu quả của chiến tranh thông qua các lời thoại và cuộc trò chuyện của các nhân vật.

Câu 13: Chú ý sự thay đổi trong tiếng ru của dì Mây.

Giải rút gọn:

Sự thay đổi trong tiếng ru của dì Mây được mô tả qua sự biến đổi từ trầm lắng, nghẹn ngào, và xót xa ban đầu sang âm điệu êm ái, trong sáng và mênh mang, tạo ra âm thanh ngân nga sâu lắng tận sâu thẳm trong tâm hồn của người lính.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Xác định sự kiện chính của mỗi phần trong văn bản Người ở bến sông Châu. Theo em, cách xây dựng cốt truyện của tác giả có gì đặc sắc?

Giải rút gọn:

Sự kiện chính của mỗi phần trong văn bản “Người ở bến sông Châu”:

- Phần 1: Mô tả chú San đi lấy vợ và dì Mây trở về từ cuộc chiến, và cuộc gặp gỡ đầy nghiệt ngã giữa họ.

- Phần 2: Diễn đạt tâm trạng buồn bã và tận sâu trong lòng dì Mây thông qua những cuộc trò chuyện với mẹ, Mai và bạn bè của Mai.

- Phần 3: Mô tả việc dì Mây đỡ đẻ cho vợ chú San trong tình huống khó khăn.

- Phần 4: Thể hiện sự hậu quả của chiến tranh và mức độ đau thương mà con người phải trải qua.

=> Cách tác giả xây dựng cốt truyện đặc biệt bởi việc cụ thể hóa các sự kiện và tạo nên những tình huống đầy cảm xúc, giúp độc giả thấu hiểu sâu sắc về hậu quả của chiến tranh qua góc nhìn của nhân vật dì Mây. 

Câu 2: Ai là nhân vật trung tâm trong truyện ngắn này? Hãy vẽ sơ đồ về mối quan hệ giữa nhân vật trung tâm đó với các nhân vật khác trong truyện.

Giải rút gọn:

- Dì Mây là nhân vật trung tâm trong truyện ngắn

- Mối quan hệ giữa Mai với các nhân vật khác trong truyện được thể hiện qua sơ đồ sau:

Câu 3: Phân tích tính cách và phẩm chất của nhân vật dì Mây trong truyện qua các tình huống và sự kiện tiêu biểu. Nêu nhận xét về cuộc đời và tính cách của nhân vật dì Mây.

Giải rút gọn:

Tính cách và phẩm chất của nhân vật dì Mây trong truyện được phản ánh qua các tình huống và sự kiện tiêu biểu như sau:

- Dì Mây là một người phụ nữ dũng cảm và gan dạ, hi sinh hết mình cho cách mạng và thương binh. Cô chăm sóc, che chở cho thương binh dù điều kiện chiến tranh đầy khắc nghiệt. Tính cách này thể hiện qua việc cô "chắn cửa hầm che chở cho thương binh" và vẫn tận tụy trong việc giúp đỡ họ.

- Mối tình đằm thắm của dì Mây với chú San thể hiện tính cách trung thành và trong sáng. Dù đã qua nhiều biến cố, dì Mây không quên tình cảm với chú San và từ chối lời đề nghị của anh để bỏ vợ. Điều này cho thấy cô có phẩm chất vững vàng trong tình yêu và không đánh đổi nó bằng bất kỳ điều gì.

- Dì Mây còn thể hiện tính lòng nhân hậu và sẵn sàng giúp đỡ người khác. Việc cô đỡ đẻ cho vợ của chú San trong tình huống khó khăn, cũng như việc chăm sóc thằng Cún thay thím Ba, là minh chứng cho phẩm chất tốt đẹp của dì Mây.

=> Cuộc đời và tính cách của nhân vật dì Mây thể hiện một cuộc hành trình đầy khó khăn, hi sinh và đau thương do hậu quả của chiến tranh. Dì Mây là một người phụ nữ đáng kính, chịu nhiều bi kịch nhưng vẫn giữ vững phẩm chất và tình cảm của mình.

Câu 4: Phân tích và nhận xét về bút pháp miêu tả (tả cảnh và diễn biến tâm lí các nhân vật) của tác giả trong truyện ngắn Người ở bến sông Châu.

Giải rút gọn:

Bút pháp miêu tả của tác giả trong truyện ngắn "Người ở bến sông Châu" rất tinh tế và mạch lạc, giúp tạo nên không gian và tâm trạng đầy sâu sắc. Dưới đây là phân tích và nhận xét về bút pháp miêu tả cảnh và diễn biến tâm lí các nhân vật:

- Tác giả sử dụng tả cảnh một cách mà mắt nhìn của nhân vật chú San và dì Mây chứng kiến sự biến đổi của bến sông Châu từ một nơi đẹp đẽ, thơ mộng trở thành biểu tượng của sự thay đổi và nỗi đau. Mô tả hoa gạo cháy và đò trên sông tạo nên hình ảnh tươi đẹp nhưng trong đó ẩn chứa biểu tượng của cuộc chiến tranh.

- Bút pháp miêu tả của tác giả làm nổi bật tâm lí của các nhân vật trong truyện. Từ việc dì Mây và chú San đến bến sông, cả hai đều nhớ về những kỷ niệm đẹp, những thời khắc hạnh phúc và tình yêu thương. Miêu tả tâm trạng của họ thông qua lời thoại và hồi ức tạo nên một bức tranh về tình cảm đan xen giữa niềm vui và nỗi buồn.

- Bút pháp miêu tả tâm trạng của các nhân vật rất tinh tế. Sự đan xen giữa tình yêu, nỗi nhớ và lo sợ trước cuộc chiến tranh được thể hiện qua từng chi tiết trong cảnh và diễn biến tâm lí. Cảnh người con gái chèo đò đưa người con trai đi nước ngoài học là một ví dụ tiêu biểu, khi tác giả sử dụng tả cảnh để làm nổi bật tâm trạng hạnh phúc và sự ấm áp trong giây phút cuối cùng trước sự chia ly.

=> Tóm lại, bút pháp miêu tả của tác giả trong truyện giúp tạo nên không gian tình cảm và cảnh quan đầy sắc thái, làm nổi bật nội tâm của các nhân vật và thể hiện sâu sắc tâm trạng và cảm xúc của họ trong bối cảnh chiến tranh đầy khắc nghiệt.

Câu 5: Câu chuyện diễn ra trong những không gian và thời gian nào? Tìm hiểu ý nghĩa của những hình ảnh dòng sông, con đò, cây cầu xuất hiện trong truyện.

Giải rút gọn:

- Trong truyện "Người ở bến sông Châu," không gian diễn ra là trên bến sông Châu, tại nhà dì Mây và nhà chú San. 

- Thời gian xảy ra vào sau chiến tranh, khi mọi thứ đang thay đổi và chia ly trở nên không thể tránh khỏi. 

- Những hình ảnh dòng sông, con đò và cây cầu tượng trưng cho kỷ niệm và tình cảm của nhân vật trước chiến tranh, nhưng cũng thể hiện sự thay đổi và xung đột trong cuộc gặp gỡ sau chiến tranh.

Câu 6: Nhận xét điểm nhìn trần thuật và người kể chuyện trong văn bản.

Giải rút gọn:

- Người kể chuyện trong truyện vừa là người dẫn dắt người đọc vào câu chuyện, giới thiệu nhân vật và tình huống, vừa đánh giá và nhìn nhận các nhân vật trong truyện.

- Vai trò của người kể chuyện không chỉ là người thông báo các sự kiện mà còn tạo ra sự thâm nhập vào tâm trạng và tư duy của nhân vật, giúp người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật và câu chuyện.

- Qua người kể chuyện, người đọc có cái nhìn đa chiều về cuộc sống và sự phức tạp của các nhân vật trong truyện.

- Tác giả sử dụng các hình thức kể chuyện khác nhau để thể hiện cái nhìn và cảm nhận riêng của từng nhân vật, đồng thời mở rộng tầm khái quát hiện thực của truyện ngắn.

- Tác giả tạo ra mối quan hệ phức tạp giữa điểm nhìn trần thuật và người kể chuyện trong truyện, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cách tác giả xây dựng câu chuyện và tạo nên sự đa chiều trong truyện ngắn.

Câu 7: Theo em, vấn đề đặt ra trong truyện ngắn này là gì? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống hôm nay? Hãy ghi lại bằng một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng).

Giải rút gọn: 

- Vấn đề đặt ra trong truyện là sự nghiệt ngã của cuộc chiến tranh và hậu quả nó để lại, qua hình ảnh của một người phụ nữ đẹp và tốt bị định mệnh và thời cuộc cướp đi hạnh phúc và tuổi trẻ.

- Vấn đề này có ý nghĩa quan trọng với cuộc sống hôm nay bởi nó làm cho người đọc nhận thức về những hậu quả đau đớn của chiến tranh, cả về thể xác lẫn tinh thần, và cảm nhận được sự thay đổi trong cuộc sống và tâm hồn của những người sống qua nó. Cuộc chiến tranh không chỉ ảnh hưởng đến thế hệ hiện tại mà còn để lại dấu vết lâu dài và đau đớn cho thế hệ sau.

- Cuốn truyện thể hiện một cách bi thảm và hào hùng thực tế của chiến tranh, và thông qua đó, nó cung cấp cho thế hệ hiện nay một góc nhìn đa chiều về những thử thách và khó khăn của cuộc sống sau chiến tranh.