THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Phân tích giá trị của biện pháp tu từ so sánh trong các câu thơ dưới đây:

a.                 

Gió rát mặt, Đảo luôn thay hình dáng

Sỏi cát bay như lũ chim hoang

(Trần Đăng Khoa)

b.                

 Những giai điệu ngang tàng như gió biển

Nhưng lời ca toàn nhớ với thương thôi

Đêm buông xuống nhìn nhau không rõ nữa

Cứ ngỡ như vỏ ốc cất thành lời

(Trần Đăng Khoa)

c.                 

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ

Có đón giêng hai, chim én gặp mùa,

Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa

Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa.

(Chế Lan Viên)

d.                 

Tình yêu là vũ khí

Giữ đất trời quê hương

(Lò Ngân Sủn)

Giải rút gọn:

a. Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh là làm cho độc giả hiểu rõ hơn về cảnh vật khắc nghiệt và điều kiện sống khó khăn của những người lính tại đảo Trường Sa.

b. Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh là tạo ra sự phong phú và mức độ sâu sắc trong bài thơ.

c. Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh là tạo ra sự cảm động và đồng cảm đối với tình cảm của nhân vật.

d. Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh là thể hiện sự hòa quyện và cam kết vững mạnh của nhân vật đối với tình yêu quê hương.

Câu 2: Tìm và phân tích tác dụng nghệ thuật của các biện pháp tu từ trong những câu thơ dưới đây ở bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi:

a.                 

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

b.                 

Trán cháy rực nghĩ trời đất mới

Lòng ta bát ngát ánh bình minh

c.                 

Súng nổ trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

Giải rút gọn:

a. Biện pháp hoán dụ "cánh đồng quê chảy máu" và biện pháp nhân hóa "dây thép gai đâm nát trời chiều": Biện pháp tu từ tạo nên một bức tranh rất rõ ràng về cảnh trạng trong thời kỳ chiến tranh và thể hiện sự thất vọng và đau buồn của tác giả đối với tình hình đó.

b. Biện pháp tu từ ẩn dụ "trán cháy rực nghĩ trời đất mới", "lòng ta bát ngát ánh bình minh": Biện pháp tu từ này đánh dấu sự thay đổi tích cực và tinh thần hồi sinh trong tâm hồn của người dân sau khi trải qua những khó khăn và tổn thất.

c. Biện pháp tu từ so sánh "Người lên như nước vỡ bờ": Tạo ra hình ảnh mạnh mẽ và biểu đạt sự tập trung, đoàn kết và quyết tâm của người dân Việt Nam trong cuộc chiến đấu vì độc lập và tự do.

Câu 3: Xác định biện pháp tu từ trong những câu thơ sau và phân tích tác dụng của chúng:

a.                 

Đã tan tác những bóng thù hắc ám

Đã sáng lại trời thu tháng Tám.

(Tố Hữu)

b.                 

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

(Nguyễn Đình Thi)

c.                 

Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Đã bật lên những tiếng căm hờn

(Nguyễn Đình Thi)

d.                 

Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc

Người xem ngốn ngang cũng rặt lính trọc đầu

(Trần Đăng Khoa)

Giải rút gọn:

a. Biện pháp tu từ ẩn dụ: “những bóng kẻ thù hắc ám” - thế lực giặc ngoại xâm, “trời thu tháng Tám” - chiến thắng cách mạng tháng Tám.

=> Tác dụng: tạo hình ảnh mạnh mẽ về sự hủy hoại và chiến thắng cách mạng tháng Tám, tôn vinh chiến thắng và tạo niềm hy vọng sau chiến tranh.

b. Biện pháp tu từ điệp ngữ: “những”

Biện pháp tu từ lặp cấu trúc: “...chúng ta”

=> Tác dụng: thể hiện tinh thần đoàn kết và đoàn lòng của dân tộc, tạo niềm tự hào và khẳng định quyền sở hữu của dân tộc đối với đất nước.

c. Biện pháp tu từ nhân hóa: “nét mặt quê hương”, “lúa bờ tre hồn hậu”.

=> Tác dụng: thể hiện tình yêu và cam kết đối với quê hương, cũng như tinh thần phản đối kẻ thù.

d. Biện pháp tu từ nói lái: đầu trọc – trọc đầu

=> Tác dụng: thể hiện sự hài hước nhưng để làm nổi bật rõ nét về sự thiếu thốn về vật chất và phải đối đầu với thiên nhiên khắc nghiệt

Câu 4: Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) bàn về giá trị nghệ thuật của bài thơ Đất nước (Nguyễn Đình Thi), trong đoạn văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh.

Giải rút gọn:

- Đất nước là một đề tài quan trọng và luôn được những nhà thơ khai thác trong lịch sử văn học.

- Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ nổi tiếng và tiêu biểu trong việc viết về đất nước, đặc biệt qua bài thơ "Đất nước".

- Bài thơ "Đất nước" thể hiện một hình ảnh đa dạng, thay đổi, và lấp lánh của đất nước qua các thời kỳ lịch sử khác nhau.

- Bài thơ sử dụng đa dạng về độ dài và nhịp điệu trong các câu thơ, tạo sự biến đổi linh hoạt.

- Bài thơ sử dụng hình ảnh sinh động và tương phản để diễn đạt tình yêu quê hương và đất nước.

- Nhà thơ tạo sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tưởng, và diễn tả nội tâm của nhân vật một cách sâu sắc và tinh tế.

- Bài thơ "Đất nước" là một sự kết hợp tài hoa văn và sự tôn vinh của tình yêu quê hương và đất nước.