VĂN BẢN. KIỀU BINH NỔI LOẠN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật và sự kiện nào nổi bật? Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử hay được tác giả hư cấu?

Câu 2: Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là gì?

Câu 3: Nội dung đoạn trích mang lại cho em những hiểu biết, suy nghĩ và tình cảm gì?

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Người kể chuyện là ai?

Câu 2: Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?

Câu 3: Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân.

Câu 4: Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?

Câu 5: Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy.

Câu 6: Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?

Câu 7: Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.

Câu 8: Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?

Câu 9: Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?

Câu 10: Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?

Câu 11: Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Hãy nêu những sự kiện chính trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?

Câu 2: Tìm những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?

Câu 3: Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?

Câu 4: Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.

Câu 5: Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?

Câu 6: Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: "Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt." Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?

PHẦN II: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật: Dự Vũ, đầu bếp của Tông; Gia Thọ là gia thần, Bằng Vũ là gia binh, Quận Huy.

Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử và vừa có tính hư cấu.

Câu 2: Những hình thức nghệ thuật đặc sắc: sử dụng ngôi kể thứ ba, những tư liệu được trình bày hết sức cụ thể, tỉ mỉ, bút pháp tả thực.

Câu 3: Nội dung đoạn trích mang lại cho em biết về sự thối nát của phủ chúa Trịnh

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Tác giả

Câu 2:  “người cơ tri”, “kẻ tinh khôn”, có nhiều mưu trí, ứng phó linh hoạt

Câu 3: Sau khi được thế tử mời ăn uống no nê và ngỏ ý mong mọi người một lòng giúp đỡ nhà chúa.

Câu 4: Người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ là người kể chuyện toàn tri.

Câu 5: Lời nói như biết trước có tai họa sắp xảy ra không lành với mình (cái chết)

Thái độ không hề nao núng, sợ hãi, “nói toạc ra ở trong triều”

Hành động: Quận Huy đưa ra một tờ khải với nội dung: Huy Bá tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tra xét để trừng trị.

Câu 6

Khí thế của kiêu binh:

- Quân lính khi nghe thấy tiếng trống thì nhảy nhót hăng hái, cầm binh khí xô lấn nhau vào trong phủ.

- Khi các cửa đã đóng, quân lính bên ngoài đừng hò reo, quát tháo long trời lở đất.

à Khí thế của các kiêu binh khá mạnh mẽ, hào hứng, có chút hơi náo loạn và thiếu tính tổ chức.

Câu 7: Run sợ chống trả

Câu 8: 

Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết:

- Voi của Quận Huy cưỡi bị đâm chém túi bụi, bị ném gạch à voi co vòi mà gầm, không dám húc nữa.

- Khi định giương cung bắn à cung bị đứt dây; vớ lấy súng để nạp đạn à mồi lửa tịt không cháy.

- Quân lính thừa dịp dùng câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất rồi chém.

- Một toán ở cửa Tuyên Vũ xông vào, đứng chắn ở đằng sau voi, khiến voi không thể nhúc nhích à dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, đánh đấm túi bụi giết chết ngay tại chỗ.

Câu 9: Nhấn mạnh sự đông đúc, trí tò mò của mọi người khi muốn xem mặt chúa.

Câu 10: 

Kiều binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần được miêu tả:

• Nhà cửa Quận Huy bị phá tan tành, một mảnh nói cũng không còn
• Những người thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, những viên quan hầu mà quân lính ghét cũng đều bị phá nhà hàng loạt, bị lùng bắt đem giết chết.
• Làm náo động kinh thành. Tông hạ chỉ ngăn cấm nhưng vẫn không thôi

Câu 11: Trịnh Tông cho người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ đám kiêu binh tụ họp, bắt phứa một người thường dân ở gần đem chém để ra oai. 

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: 

Những sự kiện chính trong văn bản là:

- Dự Vũ, Gia Thọ đều có tính chất xúi giục, hậu thuẫn cho Tông làm phản. 

- Vũ Bằng là người dẫn đầu chủ mưu và giao cho hắn đánh trống để thúc giục ba quân.

- Sự can thiệp của bọn quý tộc, thân tộc trong phủ như quận Viêm, con hắn là Chiếu lĩnh bá, quận Hoàn, Thánh mẫu... cho thấy chúng chỉ muốn lợi dụng để hớt lấy công hoặc che chắn đế bảo vệ quyền lợi mình.

- Đám kiêu binh nổi loạn xông thẳng vào phủ và giết chết Quận Huy cùng với đó là Đốt phủ của Quận Huy

- Lập Trịnh Tông làm vua, Trịnh Cán bị phế truất.

→ Mâu thuẫn ở đây là: Sự căm ghét Quận Huy như kẻ thù vì những chính sách tàn độc và mục đích của đám kiêu binh nổi loạn là trả thù, rửa hận.

Câu 2: 

- Những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh:

+ Khi đến lúc họp, đám kiêu binh đều hội họp, không ai là không hăng hái nhưng vẫn sợ Quận Huy.

+ Nghe thấy tiếng trống thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cầm binh khí xô lấn nhau vào phủ.

+ Khi cửa đóng không vào được thì chúng reo hò, quát tháo long trời lở đất.

+ Khi Quận Châu ra đàm phán nhưng bọn chúng không nghe mà còn thét lên ra oan

+ Vào phủ thấy Quận Huy cưỡi voi và đe dọa thì bọn chúng vốn sợ lại càng run sợ hơn. Nhưng về sau bọn chúng lại nhao nhao đứng dậy tấn công, càng đánh càng hăng.

+ Em trai Quận Huy cũng bị kiêu binh quát đứng lại, dùng gạch đá đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thủy Quân.

+ Anh em Quận Huy đều chết, bọn chúng vỗ tay, vui sướng hò reo như sấm. Nhưng nỗi uất hận vẫn chưa hả, bọn chúng cùng nhau kéo đến xin Chúa cho phá dinh cơ của Quận Huy.

=> Những hành động của đám kiêu binh đã cho thấy thế lực của họ thật mạnh. Tất cả sự nổi loạn, tàn bạo đã thể hiện cụ thể, sống động, nó cho thấy sức mạnh của đám đông có thể làm nổi thuyền, có thể làm lật thuyền. 

Câu 3: 

Những chi tiết, hình ảnh cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy:

• Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây; lại vớ lấy súng để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy.
• Em ruột Quận Huy là Lý Vũ hầu Hoàng Lương nghe tin có biến vội vàng chạy bổ vào phủ đường...họ vớ luôn gạch đá trên đường đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thúy Quân.

Câu 4:  Kiêu binh đã lập Trịnh Tông lên, cảnh khiêng Tông trên chiếc mâm gỗ, đưa lên, đưa xuống, mọi người xúm lại đông như họp chợ.

Câu 5: Một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản: 

• Bằng Vũ được người làng thuê đi lính thay. Gã người thấp bé, thanh nhã như học trò
• Quân lính vốn sợ Quận Huy, thấy hắn cưỡi voi, lại càng khiếp đảm, đều ngồi sụp xuống nghe lệnh, không ai dám lên tiếng, cũng không dám xông tới.
• Anh em Quận Huy chết rồi, quân lính vui mừng reo hò như sấm

Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy bởi người kể chuyện là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc, biết rõ suy nghĩ và hành động của các nhân vật.

Câu 6: Em đồng tinh với ý kiến trên. Trịnh Tông đúng là ông chúa bù nhìn, hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ sự đưa đẩy tìn cơ của số phận, tất cả chỗ dựa vào đám lính tráng tự phát nổi lên