VĂN BẢN. CÂU CÁ MÙA THU

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin về nhà thơ Nguyễn Khuyến

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Chú ý cách gieo vần và sử dụng từ láy, từ chỉ màu sắc và âm thanh.

CH 2: Những câu thơ nào diễn tả trạng thái tĩnh và động của cảnh vật?

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Từ những thông tin mà em tìm hiểu được, hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ Câu cá mùa thu. Xác định bố cục của bài thơ.

CH 2: Chủ thể trữ tình đã quan sát cảnh vật từ những góc độ nào? Phân tích các hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ để thấy được nét đặc trưng của mùa thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.

CH 3: Em có nhận xét gì về không gian được khắc họa trong bài thơ? Không gian ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống, tâm trạng của nhà nho ẩn dật như Nguyễn Khuyến?

CH 4: Qua bài thơ Câu cá mùa thu, em hiểu gì về tình cảm, nỗi lòng của nhà thơ với thiên nhiên, đất nước?

CH 5: Tìm đọc hai bài thơ Vịnh mùa thu và Uống rượu mùa thu của Nguyễn Khuyến, từ đó, chỉ ra một số nét chung của chùm thơ và nét riêng của mỗi bài.

CH 6: Em hãy chuyển các Câu thơ tả cảnh mùa thu trong bài thơ Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến thành một đoạn văn miêu tả (khoảng 8 - 10 dòng).

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Nguyễn Khuyến sinh năm 1835 quê ở Hà Nam, xuất thân trong gia đình có nhiều người đỗ đạt làm quan to. Nguyễn Khuyến sống trong thời kì đất nước gặp nạn ngoại xâm. Thơ Nguyễn Khuyến một mặt thể hiện tiếng nói day dứt u hoài của người trí thức đối với vận mệnh đất nước, mặt khác thể hiện tình cảm gắn bó với thiên nhiên và con người. Ông được mệnh danh là "nhà thơ của dân tình làng cảnh Việt Nam".

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Cách gieo vần: gieo vần “eo” ở cuối câu 1,2,4,6,8 (veo, teo, vèo, teo, bèo)

• Từ láy “lạnh lẽo”, “tẻo teo”

• Từ chỉ màu sắc và âm thanh: trong veo, biếc, vàng, vèo, xanh ngắt.

CH 2:

Những câu thơ diễn tả trạng thái tĩnh: lạnh lẽo nước trong veo; khách vắng teo.

Những câu thơ diễn tả trạng thái động: cá đớp động dưới chân bèo; sóng biếc theo làn hơi gợn tí; lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Hoàn cảnh ra đời của bài Câu cá mùa thu : được sáng tác khi tác giả về ở ẩn tại quê nhà.

Bố cục: 2 phần

CH 2:

Chủ thể trữ tình đã quan sát cảnh vật từ những góc độ: từ gần đến cao xa rồi lại từ cao xa tới gần

• Nét đặc trưng của mùa thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ được thể hiện qua hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ:

+ Hình ảnh: ao, nước, sóng, lá, mây, trời, ngõ.

+ Từ ngữ

• Chỉ màu sắc: trong veo, biếc, vàng, xanh ngắt

• Chỉ chuyển động: gợn, đưa vèo

• Chỉ đường nét: tẻo teo, lơ lửng, quanh co 

CH 3: 

Không gian được khắc họa trong bài thơ

+ Không gian làng quê mùa thu đẹp, yên bình.

+ Không gian tĩnh lặng, thanh vắng

Không gian ấy có liên quan trực tiếp đến cuộc sống, tâm trạng của nhà nho ẩn dật Nguyễn Khuyến

+ Thể hiện cuộc sống thường ngày ở làng quê của nhà thơ Nguyễn Khuyến.
+ Làm nổi bật tâm sự yêu nước, u hoài trước sự thay đổi thời thế của nhà nho Nguyễn Khuyến.

CH 4: 

Qua bài thơ Câu cá mùa thu em hiểu được:

• Tình yêu thiên nhiên, gắn bó sâu sắc với làng cảnh Việt Nam

• Nỗi u hoài, luôn canh cánh, mặc cảm về sự bất lực của nhà thơ trước hiện tình của đất nước khi đã cáo quan về ở ẩn. 

 CH 5: Nét chung

• Chùm thơ được viết bằng chữ Nôm theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.

• Được viết trong thời gian Nguyễn Khuyến từ quan về ở ẩn tại quê nhà.

• Miêu tả những nét đặc trưng của mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ.

• Thể hiện nỗi niềm về đất nước, về thời cuộc của tác giả.

• Nét riêng

CH 6: Khung cảnh mùa thu ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ hiện lên với đường nét, màu sắc hài hòa.

• Không khí lãnh lẽo của mùa thu tràn ngập không gian

• Mặt ao tĩnh lặng, trong veo 

• Giữa dòng là một chiếc thuyền nhỏ bé

• Từng làn sóng gợn nhẹ theo chiều gió

• Trên không lá vàng khẽ khàng rơi

• Xa xa là ngõ trúc quanh co vắng vẻ