VĂN BẢN. CẢM XÚC MÙA THU

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Đọc trước văn bản Cảm xúc mùa thu, tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin về đại thi hào Đỗ Phủ giúp cho việc đọc hiểu bài thơ.

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Chú ý các chi tiết miêu tả mùa thu.

CH 2: Hình ảnh và hoạt động gì được nhắc tới ở bốn CH kết?

CH 3: Đối chiếu các CH trong phần dịch thơ với phần dịch nghĩa để có nhận xét về bước đầu về bài thơ dịch.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Từ những thông tin mà em tìm hiểu được, hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ.

CH 2: Xác định đề tài, thể loại, bố cục của bài thơ Cảm xúc mùa thu.

CH 3: Cảnh thu trong hai câu đề và hai câu thực của bài thơ có gì đặc biệt so với cảnh thu thông thường mà em được biết? Để có thể miêu tả được quang cảnh đó, nhà thơ phải quan sát từ những vị trí nào?

CH 4: Nỗi lòng của chủ thể trữ tình được thể hiện qua những hình ảnh nào trong bốn CH thơ cuối? Theo em, hình ảnh nào ấn tượng nhất? Vì sao?

CH 5: Chỉ ra sự nhất quán giữa chủ đề, nhan đề, nội dung cảm xúc và hình ảnh nghệ thuật trong toàn bộ tác phẩm.

CH 6: Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) nói lên suy nghĩ về tình cảm của Đỗ Phủ với quê hương được thể hiện trong bài thơ. Phải chăng đó chỉ là tâm sự riêng của tác giả?

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Đỗ Phủ là nhà thơ Trung Quốc tiêu biểu thời Đường. Chùm thơ "Thu hứng" thể hiện một cách sâu sắc sự quan tâm đến vận mệnh đất nước và lòng thương nhớ quê hương của nhà thơ ở giai đoạn cuối đời, trong cảnh thời cuộc loạn li.

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: 

Các chi tiết miêu tả mùa thu: 

- Hình ảnh cây rừng phong

- Hình ảnh núi Vu, kẽm Vu khi vào thu thưởng âm u, hiu hắt.

- Hình ảnh khóm cúc.

CH 2: 

Hình ảnh khóm cúc nở hoa

Hình ảnh con thuyền lẻ loi nhớ nhung nơi vườn cũ

Rộn ràng công việc may áo rét

Tiếng chày đập áo nơi thành Bạch Đế về chiều

CH 3: 

Câu 1: Trong bản dịch thơ, tác giả sử dụng tính từ “lác đác” nhưng chưa đủ để diễn tả được sắc trắng của sương bao phủ khiến cho rừng phong “tiêu điều”.

Câu 2: Không nhắc đến địa danh núi Vu, kẽm Vu. Địa danh này thay bằng cụm từ “ngàn non”, không chỉ địa danh cụ thể nào

Câu 3: Nguyên tác không miêu tả độ sâu của lòng sông nhưng bản dịch thơ lại dịch là sông ‘thẳm”. Tác giả miêu tả hình ảnh “sóng vọt tận lưng trời” nhưng bản dịch thơ lại dịch thành “sóng rợn lòng sông thẳm” không diễn tả dược chuyển động và độ cao của con sóng.

Câu 4: Trong nguyên tác, hình ảnh mây sa sầm xuống mặt đất khiến cho bầu trời và mặt đất dường như không có ranh giới nhưng trong bản dịch thơ lại là “mây đùn cửa ải xa”.

Câu 5: Trong nguyên tác “khóm cúc đã hai lần nở hoa” nhưng bản dịch thơ người dịch không nêu số lần khóm cúc nở

Câu 6: Bản dịch thơ không diễn tả được trạng thái cô độc, lẻ loi của con thuyền vì thế không thể hiện được tâm trạng của thi nhân

Câu 7: Bản dịch thơ dịch thành “lạnh lùng giục kẻ tay dao thước” không diễn tả được không khí rộn ràng dao thước để may áo rét khiến tác giả nhớ quê hương.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Bài thơ được sáng tác trong thời gian Đỗ Phủ cùng gia đình chạy loạn, phải sống xa quê nhà.

CH 2: 

- Đề tài: Thiên nhiên

- Thể loại: Thất ngôn bát cú đường luật

- Bố cục: 2 phần

+ Hai CH đề: Khung cảnh mùa thu ở trên cao

+ Hai CH thực: Khung cảnh mua thu ở dưới thấp

+ Hai CH luận: Tâm trạng cô đơn của con người trước cảnh vật

+ Hai CH kết: Nỗi nhớ quê nha trước khung cảnh sinh hoạt của con người

CH 3: 

Sự khác nhau

+ Cảnh thu trong hai CH đề và hai CH thực: hiện lên với những hình ảnh của sương trắng xóa làm tiêu điều rừng phong, núi rừn âm u hiu hắt, sóng vọt tận lưng trời, mây sa sầm xuống mặt đất.

+ Cảnh thu mà em biết là hình ảnh bầu trời trong xanh, có gió thu sẽ lạnh, lá vàng rơi.

• Để miêu tả được quanh cảnh đó, nhà thơ phải quan sát từ vị trí:

+ Từ trên cao nhìn xuống

+ Từ dưới đất nhìn lên cao

+ Từ xa đến gần

+ Từ gần đến xa.

CH 4: 

Nỗi lòng của của chủ thể trữ tình được thể hiện qua hình ảnh: 

+ Khóm cúc nở hoa hai lần

+ Con thuyền lẻ loi

+ Hình ảnh mọi người nhộn nhịp may áo rét

+ Giặt quần áo chuẩn bị cho mùa đông. 

Em ấn tượng với hình ảnh “con thuyền lẻ loi buộc mãi tấm lòng nhớ nơi vườn cũ”. Vì nó gợi ra sự trôi nổi, lưu lạc của con người 

CH 5: Khung cảnh mùa thu tiêu điều, xơ xác, ảm đạm, hắt hiu mang tâm trạng buồn, lạnh lẽo, cô đơn, u sầu vì nỗi mong nhớ trở về quê hương.

CH 6: Tác phẩm miêu tả bức tranh thiên nhiên mùa thu ảm đạm, hiu hắt và khung cảnh sinh hoạt của con người trong mùa thu, qua đó bộc lộ nỗi niềm sâu thẳm. Khi nhìn thấy khóm cúc nở hoa, con thuyền lẻ loi mà nước mắt tuôn rơi vì nhớ thương quê nhà. Khi thấy cảnh nhà nhà rộn ràng dao thước may áo rét, tiếng chày đập áo dồn dập, nỗi nhớ quê hương càng trở nên khắc khoải hơn. Tác phẩm không chỉ thể hiện nỗi niềm thân phận cá nhân của nhà thơ mà còn là nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương da diết của người tha hương, lưu lạc.