BÀI 3: GIAO CẢM VỚI THIÊN NHIÊN

ĐỌC HIỂU: THƠ DUYÊN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Bạn hãy chia sẻ những cảm xúc đặc biệt, hoặc những quan sát, phát hiện thú vị của bản thân về thiên nhiên quanh ta.

CH 2: Trong hình dung của bạn, bức tranh mùa thu có những hình ảnh, sắc màu, đường nét đặc trưng nào?

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Lưu ý những từ ngữ chỉ mối quan hệ giữa các sự vật trong khổ 1. Đó là mối quan hệ như thế nào?

CH 2: Trong khổ 4, cảnh vật có sự thay đổi như thế nào so với khổ 1,2?

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Bạn hiểu thế nào về từ “duyên” trong nhan đề “Thơ duyên”?

CH 2: Phân tích, so sánh tác dụng của từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp,... trong việc gợi tả cảnh sắc thiên nhiên chiều thu ở khổ 1 và khổ 4.

CH 3: Trước những sắc thái và thời khắc khác nhau của bức tranh thiên nhiên chiều thu, duyên tình giữa “anh” và “em” có sự thay đổi như thế nào theo các khổ thơ. Có thể trả lời dựa vào bảng sau (làm vào vở):

CH 4: Cảm xúc của “anh”/ “em” trước thiên nhiên chiều thu giữ vai trò như thế nào trong việc hình thành, phát triển duyên tình gắn bó giữa “anh” và “em”.

CH 5: Xác định chủ thể trữ tình và nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

CH 6: Chỉ ra nét độc đáo trong cách cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu của Xuân Diệu qua Thơ duyên (có thể so sánh với một vài bài thơ khác để làm rõ nét độc đáo ấy).

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Tôi lại háo hức chờ đợi khoảnh khắc lá cây đổi vàng và mùi thơm thoang thoảng của hoa sữa.

CH 2: Bức tranh mùa thu có những hình ảnh, màu sắc, đường nét đặc trưng:

• Hình ảnh: lá vàng rơi, hình ảnh những món cốm, những xe hoa bên đường…

• Màu sắc: màu vàng của lá cây, màu trắng của hoa cúc

• Đường nét: mềm mại, nhẹ nhàng.

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Những từ ngữ chỉ mối quan hệ giữa các sự vật trong khổ 1:

+ Chiều mộng hòa thơ.

+ Cây me ríu rít cặp chim

+ Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá

• Đây là mối quan hệ gắn bó hài hòa, bao chứa lẫn nhau giữa các sự vật

CH 2: Sự thay đổi cảnh vật giữa khổ 4 với khổ 1,2: Trong khổ 4 cảnh vật có phần gấp gáp hơn, dường như báo hiệu một sự chia li giữa các cảnh vật. 

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Từ “duyên” trong nhan đề “thơ duyên” gợi sự giao duyên, giao hòa thiên nhiên với thiên nhiên, con người với con người và con người với thiên nhiên trong bức tranh thu.

CH 2: Ở khổ 1

• Từ ngữ: hòa, duyên, ríu rít, đổ, xanh ngọc, tiếng huyên.

• Hình ảnh: chiều mộng, nhánh duyên, cây me, cặp chim, muôn lá, trời.

• Vần và nhịp: 

+ Vần chân

+ Các tiếng chủ yếu mang thanh huyền

+ Nhịp 4/3 

• Tác dụng: khắc họa bức tranh mùa thu tươi sáng, có sự gắn kết hòa quyện giữa các sự vật

• Khổ 4

• Từ ngữ: bay, gấp gáp, phân vân, lạnh thưa.

• Hình ảnh: mây biếc, con cò, chim hoa, sương.

• Vần và nhịp

+ Vần chân

+ Các tiếng chủ yếu mang thanh trắc

+ Nhịp 2/2/3

• Tác dụng: Gợi tả bức tranh mùa thu với sự vận động riêng biệt và gấp gáp về mặt thời gian của các sự vật

CH 3:

CH 4: Cảm xúc “anh/em” trước thiên nhiên chiều thu có vai trò quan trọng:

• Khi thấy thiên nhiên tình tứ, gắn kết con người rung động yêu thương và khát khao kết đôi

• Khi thấy thiên nhiên không còn gắn kết con người càng khát khao được kết đôi.

CH 5: Chủ thể trữ tình trong bài thơ: anh và em

• Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: tình yêu.

CH 6:  Nhà thơ cảm nhận và miêu tả thiên nhiên bằng tấm lòng tràn trề tình yêu