BÀI 2: SỐNG CÙNG KÍ ỨC CỦA CỘNG ĐỒNG

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH 1: Đọc ba văn bản trên đây và thực hiện các yêu cầu sau:

- Xác định cách đánh dấu phần bị tỉnh lược trong mỗi văn bản (nếu có).

- Giải thích ý nghĩa thông tin của các kí hiệu đánh dấu.

- Chỉ ra những chỗ đánh dấu sự tỉnh lược trong văn bản 1 và 2.

CH 2: Ở một số trường hợp, nếu người viết chỉ sử dụng kí hiệu đánh dấu phần văn bản bị lược bỏ mà không viết đoạn tóm tắt phần văn bản này thì sẽ gây khó khăn gì cho người đọc?

CH 3: Người viết về nhà dài Ê-đê đã trích dẫn mấy lần, các trích dẫn đã được chú thích rõ ràng hay chưa? Hãy trao đổi với các bạn ý kiến của mình.

CH 4: Biện pháp so sánh được sử dụng trong các trường hợp sau có điểm gì khác nhau?

a. Cũng như người đi CH ngồi trên mỏm đá cao, từ đầu cần CH dài tung xuống biển cái sừng bò hoang đựng mồi cho cá nhỏ rồi quăng lên bờ những con cá CH được, còn giãy đành đạch; các bạn đồng hành của tôi bị lôi vào đá cũng giãy lên như vậy, và Xi-la ăn thịt họ ở cửa hang, trong khi họ đang kêu gào, hoảng hốt giơ tay về phía tôi cầu cứu. Đó chính là cảnh thương tâm nhất mà mắt tôi thấy được trong thời gian lênh đênh trên mặt biển tìm đường. (Trích Gặp Ka-ríp và Xi-la, sử thi Ô-đi-xê)

b. Nhà dài như một hơi chiêng, sàn hiên rộng như một hơi ngựa chạy (Trích sử thi Đăm Săn)

c. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước. (Trích sử thi Đăm Săn)

CH 5: Phân tích tác dụng của biện pháp nói quá trong đoạn văn sau:

Bà con xem, Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán. Cả một vũng nhão ra nước. Lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mai đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng. Ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài giữa bãi thì kêu lên inh ỏi suốt ngày đêm. Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu sao mà vui thế? (Trích sử thi Đăm Săn.

VIẾT

Từ việc đọc hai văn bản sử thi trên đây, hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) về một phẩm chất của người anh hùng sử thi, trong đó có đánh dấu phần bị tỉnh lược trong văn bản hoặc chú thích trích dẫn.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH 1: 

* Cách đánh dấu thành phần bị tỉnh lược trong mỗi văn bản:

- Văn bản “Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” đánh dấu bằng cách kết hợp 3 cách thức: dùng một đoạn văn ngắn tóm tắt nội dung phần bị tỉnh lược, dùng cụm từ chỉ báo về sự tỉnh lược (lược dẫn, lược một đoạn) và dùng kí hiệu móc vuông [...].

- Văn bản “Gặp Ka-ríp và Xi-la” đánh dấu bằng cách kết hợp 2 cách thức: dùng một đoạn văn ngắn tóm tắt nội dung phần bị tỉnh lược, dùng cụm từ chỉ báo về sự tỉnh lược (lược dẫn, lược một đoạn)

- Văn bản “Ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê” không bị tỉnh lược

* Ý nghĩa của các kí hiệu đánh dấu

- (…) hoặc […]: chú thích cho phần bị tỉnh lược

- Cụm từ “lược dẫn” hay “lược một đoạn”: chỉ báo về sự tỉnh lược và tóm tắt ngắn gọn nội dung của đoạn văn bị tỉnh lược

* Những chỗ đánh dấu sự tỉnh lược trong văn bản 1 và 2 là:

- Văn bản 1: “Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây”

+ “Lược dẫn: Hơ Nhị, vợ Đăm Săn bị Mtao Mxây bắt cóc... đánh dấu sự kiện này”

+ […]

+ “Lược một đoạn: Đăm Săn giết Mtao Mxây… theo Đăm Săn rất đông”

- Văn bản 2: “Gặp Ka-ríp và Xi-la”

+ “Lược một đoạn: Về đến đảo Ai-ai-ê,… vượt thoát những hiểm nguy”.

CH 2: 

Những khó khăn người đọc sẽ gặp phải nếu người viết chỉ sử dụng kí hiệu đánh dấu phần văn bản bị lược bỏ mà không viết đoạn tóm tắt phần văn bản này:

• Làm người đọc khó khăn nắm bắt được tính mạch lạc của toàn bộ văn bản

• Khó khăn trong việc nắm bắt các thông tin trong những thành phần bị lược bỏ

• Làm ảnh hưởng tới cảm xúc của người đọc.

CH 3: 

• Người viết về nhà dài Ê-đê đã trích dẫn bốn lần

• Các trích dẫn này đã được chú thích rõ ràng 

CH 4: 

a.

- CH sử dụng biện pháp so sánh: “Cũng như người đi CH ngồi trên mỏm đá cao, từ đầu cần CH dài tung xuống biển cái sừng bò hoang đựng mồi cho cá nhỏ rồi quăng lên bờ những con cá CH được, còn giãy đành đạch; các bạn đồng hành của tôi bị lôi vào đá cũng giãy lên như vậy”.

- Trong CH a, từ ngữ so sánh “như vậy” được đặt xuống cuối CH. So sánh cách những người bạn đồng hành của Ô-đi-xê bị quái thú lôi vào hang cũng giống như cách những con cá bị giật từ nước lên trên bờ. Từ đó, người đọc dễ dàng hình dung ra cảnh tượng thảm thương của họ.

b.

- Cả hai vế đều sử dụng biện pháp so sánh.

- Từ so sánh “như” được đặt giữa hai vế (vế so sánh và vế được so sánh) nhằm mô tả độ rộng về kích thước nhà và sàn hiên của ngôi nhà dài người Ể-đê.

c.

- Vế được so sánh xuất hiện nhiều hơn vế so sánh.

- Từ ngữ so sánh “như” xuất hiện ba lần nhằm nhấn mạnh kết quả mà Đăm Săn nhận được khi chiến thắng tù trưởng Mtao Mxây.

CH 5: 

- Biện pháp nói quá trong đoạn văn trên là “Cả một vùng nhão ra như nước… các cô gái đi lại vú đúng vú”.

- Tác dụng:

+ Nhấn mạnh chiến thắng vẻ vang của Đăm Săn.

+ Tô đậm sự giàu có, thịnh vượng của Đăm Săn.

+ Thể hiện sự ngưỡng mộ của người kể chuyện đối với người anh hùng Đăm Săn, đề cao khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp của nhân dân.

VIẾT

Một phẩm chất mà hầu hết các anh hùng đều có, thậm chí là cần thiết đó là sự điềm tĩnh. Điềm tĩnh không có nghĩa là giải quyết mọi tình huống xảy ra một cách chậm chạp mà chính phẩm chất này sẽ giúp họ có được những lối suy nghĩ thông suốt hơn, tránh việc quá nóng vội dẫn đến thất bại, nguy hiểm. Ô-đi-xê chính là anh hùng sử thi điển hình cho phẩm chất nói trên. Khi Ô-đi-xê được cảnh báo trước về những hiểm nguy, tâm trạng chàng khá bồn chồn và lo lắng nhưng chàng vẫn điềm tĩnh để đưa ra hướng giải quyết “(…) Tôi lần lượt nút chặt tai cho các bạn đồng hành, còn họ thì buộc tay chân tôi lại. Tôi đứng dưới cột buồm, và họ lấy dây thừng trói tôi vào đấy. Thế rồi họ ngồi xuống, đập mái chèo xuống mặt biển ngầu bọt xám”. Nhờ đó chàng cùng những người bạn đồng hành có thể đưa ra cách giải quyết tốt nhất.