BÀI 17. CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Thức ăn thủy sản ở địa phương em thường được chế biến như thế nào?

Giải rút gọn:

Chế biến thức ăn thủy sản theo phương pháp thủ công. Người nuôi tự tính toán rồi phối trộn các nguyên liệu có sẵn như cá tạp, cám gạo, bột ngô,... 

1. PHƯƠNG PHÁP CHẾ BIẾN THỨC ĂN THỦY SẢN

Câu hỏi:

1. Hãy nêu các phương pháp chế biến thức ăn thủy sản

2. Phương pháp chế biến thủ công thức ăn thủy sản có ưu điểm gì?

Giải rút gọn:

1. Phương pháp chế biến thức ăn thủy sản:

- Chế biến thủ công

- Chế biến công nghiệp

2. Ưu điểm:

- Nguyên liệu dễ dàng tìm kiếm

- Dễ dàng chế biến

- Người chế biến có thể tự do sử dụng nguyên liệu phù hợp.

Câu hỏi: Nêu các công đoạn sản xuất thức ăn công nghiệp cho thủy sản

Giải rút gọn:

Thu mua nguyên liệu → Bảo quản nguyên liệu → Cân nguyên liệu – Nghiền nguyên liệu → Sàng nguyên liệu → Phối trộn nguyên liệu → Hấp nguyên liệu → Ép viên → Sấy → Làm nguội → Phun dầu → Cân thành phẩm và đóng gói → Kho chứa.

Luyện tập: Hãy nêu cấu tạo của máy đùn ép viên thức ăn thủy sản ở Hình 17.1.

Giải rút gọn:

Buồng cấp nguyên liệu; Phễu nạp nguyên liệu; Trục ép; Bộ phận dao cắt; Điều chỉnh dao cắt; Cửa xả viên cám; Bộ phận gia nhiệt; Hệ thống bảng điện và motor; Bảng điều khiển

Vận dụng: Hãy tìm hiểu một số loại thức ăn thủy sản được chế biến theo phương pháp công nghiệp trên thị trường hiện nay.

Giải rút gọn:

- Thức ăn viên:

+ Dạng thức ăn phổ biến nhất

+ Có nhiều kích cỡ khác nhau phù hợp với từng giai đoạn phát triển của con nuôi.

+ Thành phần dinh dưỡng được cân đối theo nhu cầu cụ thể của từng loài.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng, bảo quản, vận chuyển, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

+ Nhược điểm: Giá thành cao hơn 

- Thức ăn dạng bột:

+ Thích hợp cho các loại thủy sản giai đoạn ấu trùng, cá bột.

+ Dễ tiêu hóa, giúp con nuôi hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng, tan nhanh trong nước, kích thích bắt mồi.

+ Nhược điểm: Dễ gây ô nhiễm môi trường.

- Thức ăn dạng viên nén:

+ Dành cho các loại thủy sản có kích thước lớn.

+ Giúp con nuôi tăng trưởng nhanh, giảm hao hụt thức ăn.

+ Ưu điểm: Tăng hiệu quả sử dụng thức ăn, giảm ô nhiễm môi trường.

+ Nhược điểm: Giá thành cao.

- Thức ăn dạng lỏng:

+ Dành cho các loại thủy sản ấu trùng, cá bột, hoặc các loại thủy sản có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt.

+ Dễ tiêu hóa, giúp con nuôi hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng.

+ Nhược điểm: Giá thành cao, dễ gây ô nhiễm môi trường.

2. PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

Câu hỏi: 

1. Hãy nêu một số phương pháp bảo quản thức ăn thủy sản

2. Cần lưu ý gì khi bảo quản thức ăn hỗn hợp?

Giải rút gọn:

1. Phương pháp bảo quản thức ăn thủy sản:

- Bảo quản trong nhà kho, tránh nước và ánh nắng trực tiếp.

- Bảo quản thức ăn thủy sản ở nhiệt độ thấp

- Bảo quản bằng cách sấy khô

2. Lưu ý:

- Thức ăn phải được bảo quản trong nhà kho, tránh nước và ánh nắng trực tiếp. 

- Các bao thức ăn phải được xếp chồng lên nhau trên kệ (mỗi chồng không quá 10 bao) để tránh tiếp xúc trực tiếp với mặt đất và cách tường ít nhất từ 45-50 cm.

- Các loại thức ăn khác nhau cần được phân loại riêng biệt và có đánh dấu rõ ràng

- Bảo quản thức ăn thuỷ sản ở nhiệt độ dưới 30 °C và tuân thủ nguyên tắc “vào trước, xuất trước”. Tốt nhất nên sử dụng trong vòng từ 2 đến 4 tuần đầu sau khi sản xuất, không nên bảo quản quá 3 tháng.

Luyện tập: Phương pháp bảo quản nguyên liệu thức ăn và thức ăn hỗn hợp giống và khác nhau như thế nào?

Giải rút gọn:

- Giống nhau:

+ Cần bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, trong bao bì kín, tránh rách, thủng.

+ Cần sử dụng nguyên liệu và thức ăn hỗn hợp trước hạn sử dụng.

+ Cần theo dõi và kiểm tra chất lượng nguyên liệu và thức ăn hỗn hợp định kỳ.

- Khác nhau:

+ Nguyên liệu thức ăn: Độ ẩm cao hơn, Dễ hư hỏng hơn, Cần bảo quản ở nhiệt độ thấp hơn thức ăn hỗn hợp.

+ Thức ăn hỗn hợp: Độ ẩm thấp hơn, Khó hư hỏng hơn nguyên liệu thức ăn, Có thể bảo quản ở nhiệt độ cao hơn nguyên liệu thức ăn.

3. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG VIỆC CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

Câu hỏi: Hãy trình bày ứng dụng công nghệ sinh học chế biến thức ăn thủy sản.

Giải rút gọn:

- Công nghệ vi sinh và công nghệ enzyme giúp thuỷ phân các phụ phẩm khó tiêu hoá thành những nguyên liệu thức ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hoá.

- Ứng dụng sử dụng nấm men Saccharomyces cerevisiae và lên men cám gạo để dùng làm thức ăn nuôi artemia.