BÀI 8. BẢO VỆ VÀ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN RỪNG

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Theo em, vì sao nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam đã thực hiện lệnh đóng cửa rừng tự nhiên.

Giải rút gọn:

- Giúp bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng, đảm bảo nguồn tài nguyên rừng.

- Giúp phát triển kinh tế gắn với bảo vệ rừng, phát triển các ngành nghề dựa trên rừng như du lịch sinh thái, lâm sản ngoài gỗ.

- Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của rừng.

- Giúp kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác rừng

1. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ TÀI NGUYÊN RỪNG

Câu hỏi: Nêu một số biện pháp bảo vệ tài nguyên rừng phổ biến ở nước ta

Giải rút gọn:

- Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo vệ rừng.

- Ngăn chặn các hành vi gây suy thoái tài nguyên rừng. 

- Tăng cường lực lượng tuần tra, bảo vệ rừng nhằm ngăn chặn việc chặt phá rừng, mua bản và vận chuyển lâm sản trái phép, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật..

- Chủ động thực hiện tốt công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.

- Duy trì và củng cố hệ thống các khu bảo tồn thiên nhiên.

- Rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách liên quan đến quản lí, bảo vệ và phát triển rừng.

- Tăng cường trồng cây xanh, trồng rừng góp phần bảo vệ và phát triển rừng

Câu hỏi: Hãy nêu một số biện pháp để nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên rừng cho người dân.

Giải rút gọn:

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ rừng cho người dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. lồng ghép trong các buổi họp thôn, bản, các lễ hội truyền thống..... xây dựng các bảng tin, biển tuyên truyền.

Luyện tập: Vì sao cần quan tâm nâng cao ý thức về bảo vệ rừng cho đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống gần rừng?

Giải rút gọn:

- Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, và cung cấp nguồn tài nguyên quý giá cho con người.

- Đối với đồng bào dân tộc thiểu số rừng là nguồn cung cấp thức ăn, nước uống, thuốc men, và vật liệu xây dựng nhà cửa.

- Cần phải: Nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số về tầm quan trọng của rừng, lợi ích lâu dài của việc bảo vệ rừng, và hậu quả của việc phá rừng. Tuyên truyền, giáo dục về luật bảo vệ rừng, và hướng dẫn đồng bào cách khai thác rừng hợp lý, bền vững.

Vận dụng: Theo em, biện pháp phù hợp và hiệu quả để nâng cao ý thức bảo vệ rừng cho học sinh trung học phổ thông là gì? Vì sao?

Giải rút gọn:

1. Giáo dục trong nhà trường:

+ Tổ chức các hoạt động ngoại khóa như hội thi, trò chơi, vẽ tranh về bảo vệ rừng.

+ Mời các chuyên gia về bảo vệ rừng đến nói chuyện, chia sẻ với học sinh.

2. Trải nghiệm thực tế: Tổ chức cho học sinh tham quan thực tế tại các khu rừng, vườn quốc gia. Tham gia vào các hoạt động trồng rừng, bảo vệ rừng.

3. Tuyên truyền thông tin: Sử dụng các kênh thông tin như báo chí, truyền hình, mạng xã hội để tuyên truyền về tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng.

2. PHƯƠNG THỨC KHAI THÁC RỪNG

Câu hỏi: Nêu đăc điểm của phương thức khai thác rừng trắng.

Giải rút gọn:

- Tái sinh được tiến hành sau khi khai thác xong, thời kì tái sinh rõ ràng. Sau chặt trắng, có thể áp dụng phương thức tái sinh nhân tạo để tạo rừng mới đều tuổi.

- Hoàn cảnh rừng sau chặt trắng thường bị biến đổi sâu sắc, tán rừng bị mất, đất rừng bị phơi trống hoàn toàn.

- Ở những nơi địa hình có độ dốc lớn, lượng mưa cao dễ gây ra xói mòn và thoái hoá đất nếu tái sinh không thành công

Vận dụng: 

1. Nêu biện pháp để phục hồi lại rừng sau khai thác trắng.

2. Nơi có rừng phòng hộ có được áp dụng phương thức khai thác trắng không? Vì sao?

Giải rút gọn:

1. Biện pháp để phục hồi lại rừng sau khai thác trắng: Trồng rừng; Bảo vệ rừng; Khuyến khích các hoạt động phát triển kinh tế gắn với bảo vệ rừng

2. Không được áp dụng phương thức khai thác trắng vì:

- Rừng phòng hộ bảo vệ nguồn nước, chống xói mòn, sạt lở, bảo vệ môi trường.

- Khai thác trắng sẽ phá hủy hoàn toàn rừng, dẫn đến mất đi chức năng phòng hộ 

- Khai thác trắng có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng.

Câu hỏi: Nêu đặc điểm của phương thức khai thác dần.

Giải rút gọn:

- Những cây rừng thành thục được khai thác nhiều lần (3 đến 4 lần) 

- Quá trình tái sinh được tiến hành song song với quả trình khai thác 

- Mặt đất rừng có cây che phủ và được bảo vệ có hiệu quả hơn so với chặt trắng.

Vận dụng: Nêu biện pháp để phục hồi lại rùng sau khi khai thác dần.

Giải rút gọn:

- Cấm thả gia súc, phát dọn dây leo, bụi rậm, vun gốc, bón phân cho cây tái sinh.

- Chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương và mục đích trồng rừng.

- Chăm sóc: Tưới nước, bón phân, làm cỏ, vun gốc, phòng trừ sâu bệnh kịp thời.

- Quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác rừng: Chỉ cho phép khai thác rừng theo kế hoạch được phê duyệt.

- Tuyên truyền, giáo dục về phòng chống cháy rừng.

- Khống chế dịch hại, ngăn chặn hoạt động khai thác lâm sản trái phép.

Câu hỏi: Nêu đặc điểm của phương thức khai thác chọn.

Giải rút gọn:

- Không có thời kì tái sinh rõ ràng. Rừng hình thành sau khai thác chọn là rừng khác tuổi.

- Rừng duy trì được cấu trúc nhiều tầng.

- Đất rừng không bị phơi trống nên hạn chế được xói mòn đất, tiểu hoàn cảnh rừng ít bị xáo trộn

Câu hỏi:

1. Nêu biện pháp để phục hồi lại rừng sau khai thác chọn.

2. So sánh một số đặc điểm co bản của các phương thức khai thác rừng theo mẫu Bảng 8.1

Giải rút gọn:

1. Biện pháp:

- Cấm thả gia súc, phát dọn dây leo, bụi rậm, vun gốc, bón phân cho cây tái sinh.

- Chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương và mục đích trồng rừng.

- Chăm sóc: Tưới nước, bón phân, làm cỏ, vun gốc, phòng trừ sâu bệnh kịp thời.

- Quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác rừng: Chỉ cho phép khai thác rừng theo kế hoạch được phê duyệt.

- Tuyên truyền, giáo dục về phòng chống cháy rừng.

- Khống chế dịch hại, ngăn chặn hoạt động khai thác lâm sản trái phép.

2. So sánh

Vận dụng: Đối với những khu rừng phòng hộ đủ điều kiện và được phép khai thác, cần áp dụng phương thức khai thác nào?

Giải rút gọn:

- Khai thác chọn

- Khai thác theo dải/ theo đám