BÀI 17. CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG

CH: Thức ăn thủy sản ở địa phương em thường được chế biến như thế nào?

1. PHƯƠNG PHÁP CHẾ BIẾN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH1: 1. Hãy nêu các phương pháp chế biến thức ăn thủy sản

2. Phương pháp chế biến thủ công thức ăn thủy sản có ưu điểm gì?

CH2: Nêu các công đoạn sản xuất thức ăn công nghiệp cho thủy sản.

Luyện tập

CH: Hãy nêu cấu tạo của máy đùn ép viên thức ăn thủy sản ở Hình 17.1.

Vận dụng

CH: Hãy tìm hiểu một số loại thức ăn thủy sản được chế biến theo phương pháp công nghiệp trên thị trường hiện nay.

2. PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH: 1. Hãy nêu một số phương pháp bảo quản thức ăn thủy sản

2. Cần lưu ý gì khi bảo quản thức ăn hỗn hợp?

Luyện tập

CH: Phương pháp bảo quản nguyên liệu thức ăn và thức ăn hỗn hợp giống và khác nhau như thế nào?

3. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG VIỆC CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH: Hãy trình bày ứng dụng công nghệ sinh học trong chế biến thức ăn thủy sản.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

KHỞI ĐỘNG

CH: Ở địa phương em, thường chế biến thức ăn thủy sản theo phương pháp thủ công. Người nuôi tự tính toán rồi phối trộn các nguyên liệu có sẵn như cá tạp, cám gạo, bột ngô,... Ngoài ra một số khu vực chăn nuôi thủy sản cũng chế biến thức ăn thủy sản bằng phương pháp thủ công dựa trên máy móc.

1. PHƯƠNG PHÁP CHẾ BIẾN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH1: 1. Có hai phương pháp chế biến thức ăn thủy sản:

- Chế biến thủ công

- Chế biến công nghiệp

2. Ưu điểm Phương pháp chế biến thủ công thức ăn thủy sản:

- Nguyên liệu dễ dàng tìm kiếm, sử dụng

- Dễ dàng chế biến

- Người chế biến có thể tự do sử dụng nguyên liệu phù hợp với loài thủy sản mình nuôi trồng.

CH2: Các công đoạn sản xuất thức ăn công nghiệp cho thủy sản:

Thu mua nguyên liệu → Bảo quản nguyên liệu → Cân nguyên liệu – Nghiền nguyên liệu → Sàng nguyên liệu → Phối trộn nguyên liệu → Hấp nguyên liệu → Ép viên → Sấy → Làm nguội → Phun dầu → Cân thành phẩm và đóng gói → Kho chứa.

Luyện tập

CH: Cấu tạo máy đùn ép viên thức ăn thủy sản gồm:

- Buồng cấp nguyên liệu

- Phễu nạp nguyên liệu

- Trục ép

- Bộ phận dao cắt

- Điều chỉnh dao cắt

- Cửa xả viên cám

- Bộ phận gia nhiệt

- Hệ thống bảng điện và motor

- Bảng điều khiển

Vận dụng

CH: - Thức ăn viên:

+ Dạng thức ăn phổ biến nhất, được sử dụng cho nhiều loại thủy sản như cá, tôm, cua,...

+ Có nhiều kích cỡ khác nhau phù hợp với từng giai đoạn phát triển của con nuôi.

+ Thành phần dinh dưỡng được cân đối theo nhu cầu cụ thể của từng loài.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng, bảo quản, vận chuyển, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

+ Nhược điểm: Giá thành cao hơn so với thức ăn tự chế biến, cần có kỹ thuật cho ăn phù hợp.

- Thức ăn dạng bột:

+ Thích hợp cho các loại thủy sản giai đoạn ấu trùng, cá bột.

+ Dễ tiêu hóa, giúp con nuôi hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng, tan nhanh trong nước, kích thích bắt mồi.

+ Nhược điểm: Dễ gây ô nhiễm môi trường nếu không sử dụng đúng cách.

- Thức ăn dạng viên nén:

+ Dành cho các loại thủy sản có kích thước lớn, cần nhiều năng lượng.

+ Giúp con nuôi tăng trưởng nhanh, giảm hao hụt thức ăn.

+ Ưu điểm: Tăng hiệu quả sử dụng thức ăn, giảm ô nhiễm môi trường.

+ Nhược điểm: Giá thành cao, cần có thiết bị chuyên dụng để cho ăn.

- Thức ăn dạng lỏng:

+ Dành cho các loại thủy sản ấu trùng, cá bột, hoặc các loại thủy sản có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt.

+ Dễ tiêu hóa, giúp con nuôi hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

+ Ưu điểm: Dễ sử dụng, phù hợp cho con nuôi yếu, bệnh.

+ Nhược điểm: Giá thành cao, dễ gây ô nhiễm môi trường nếu không sử dụng đúng cách.

2. PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH: 1. Một số phương pháp bảo quản thức ăn thủy sản:

- Bảo quản trong nhà kho, tránh nước và ánh nắng trực tiếp.

- Bảo quản thức ăn thủy sản ở nhiệt độ thấp

- Bảo quản bằng cách sấy khô

2. Lưu ý khi bảo quản thức ăn hỗn hợp:

- Thức ăn phải được bảo quản trong nhà kho, tránh nước và ánh nắng trực tiếp. Nhà kho phải có nền tráng xi măng và cao, xung quanh có rãnh thoát nước, có lỗ thông hơi.

- Các bao thức ăn phải được xếp chồng lên nhau trên kệ (mỗi chồng không quá 10 bao) để tránh tiếp xúc trực tiếp với mặt đất và cách tường ít nhất từ 45 đến 50 cm.

- Các loại thức ăn khác nhau cần được phân loại riêng biệt và có đánh dấu rõ ràng, đặc biệt với các loại thức ăn có trộn chất bổ sung.

- Bảo quản thức ăn thuỷ sản ở nhiệt độ môi trường dưới 30 °C và tuân thủ nguyên tắc

“vào trước, xuất trước”. Tốt nhất nên sử dụng trong vòng từ 2 đến 4 tuần đầu sau khi sản xuất, không nên bảo quản quá 3 tháng.

Luyện tập

CH: - Giống nhau:

+ Cần bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

+ Cần bảo quản trong bao bì kín, tránh rách, thủng.

+ Cần sử dụng nguyên liệu và thức ăn hỗn hợp trước hạn sử dụng.

+ Cần theo dõi và kiểm tra chất lượng nguyên liệu và thức ăn hỗn hợp định kỳ.

- Khác nhau:

+ Nguyên liệu thức ăn:

• Độ ẩm cao hơn thức ăn hỗn hợp

• Dễ hư hỏng hơn thức ăn hỗn hợp.

• Cần bảo quản ở nhiệt độ thấp hơn thức ăn hỗn hợp.

• Cần bảo quản bằng phương pháp bảo quản lạnh hoặc bảo quản bằng hóa chất.

+ Thức ăn hỗn hợp:

• Độ ẩm thấp hơn nguyên liệu thức ăn.

• Khó hư hỏng hơn nguyên liệu thức ăn.

• Có thể bảo quản ở nhiệt độ cao hơn nguyên liệu thức ăn.

• Cần bảo quản bằng phương pháp bảo quản khô hoặc bảo quản bằng khí quyển biến đổi.

3. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG VIỆC CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

CH: - Công nghệ vi sinh và công nghệ enzyme giúp thuỷ phân các phụ phẩm khó tiêu hoá thành những nguyên liệu thức ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hoá.

- Ứng dụng sử dụng nấm men Saccharomyces cerevisiae và lên men cám gạo để dùng làm thức ăn nuôi artemia.