VĂN BẢN. THIÊN NHIÊN VÀ HỒN NGƯỜI LÚC SANG THU

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Ghi lại một vài cảm nhận của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Ngữ văn 7, tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo) trước khi đọc bài văn này.

Đáp án chuẩn:

Bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh thể hiện sự chuyển mình tinh tế của cảnh vật từ cuối hạ sang đầu thu. Mùa thu được cảm nhận qua khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), và thị giác (sương chùng chình). Sông chảy chậm lại, chim bay vội vã về phương nam, và mây chuyển mình giữa hai mùa. Những hình ảnh thiên nhiên như “nắng”, “mưa”, “sấm” tượng trưng cho biến cố cuộc sống, trong khi “hàng cây đứng tuổi” biểu thị sự trưởng thành. Bài thơ không chỉ mô tả mùa thu mà còn gợi lên triết lý về sự trưởng thành và bình thản trong cuộc sống.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Việc nêu ba câu hỏi liên tiếp có tác dụng gì?

Đáp án chuẩn:

Nêu lên những cảm xúc, suy nghĩ của tác giả khi cảm nhận về bài thơ.

 CH2: Em hiểu thế nào về nhận xét "khổ thơ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó"?

Đáp án chuẩn:

Là ý chính của bài, là cái gốc cái nền cho cho hai khổ thơ trước được nổi bật lên.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản.

Đáp án chuẩn:

- Mùa thu đến với anh đột ngột và bất ngờ.

+ Bắt đầu là hương ổi thơm nao nức.

+ Gió đem hương cha mùa thu.

+ Sương đủng đỉnh qua ngõ.

+ Mùa thu về bất ngờ khiến tác giả không tin mùa thu đã về.

- Cảm giác thực về mùa thu:

+ Thiên nhiên được quan sát ở không gian rộng hơn.

+ Dòng sông khác ngày thường.

+ Chim bắt đầu vội vã.

+ Sự bắt đầu trong cánh chim.

+ Không khí thư thái của chim.

+ Đám mây chuyển mình.

- Cái gốc trong khổ thơ thứ ba.

+ Mùa thu cảm nhận bằng kinh nghiệm, suy ngẫm.

+ Sự khác thường của mưa, nắng, sấm, chớp......

+ Cảm nhận, suy nghĩ, tình cảm của tác giả về mùa thu.

- Con người khi sang thu có thay đổi.

- Nhan đề thấm vào cảnh vật.

 CH2: Nêu luận đề của văn bản. Dựa trên cơ sở nào em xác định như vậy?

Đáp án chuẩn:

Sự thay đổi của con người và thiên nhiên lúc sang thu.

=> Dựa vào đoạn kết và trình bày của các đoạn văn.

CH3: Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng.

Đáp án chuẩn:

Các luận điểm trong bài văn liên kết chặt chẽ, không trùng lặp:

- Luận điểm trước tạo cơ sở cho luận điểm sau, dẫn đến kết luận.

- Lí lẽ và bằng chứng chứng minh sự thay đổi của thiên nhiên và con người khi thu sang rõ nét.

 CH4: Tìm câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn sau:

     Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh. Nguyễn Đình Thi,... đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp. Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.

Đáp án chuẩn:

- Câu văn thể hiện bằng chứng khách quan: Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh. Nguyễn Đình Thi,... đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp.
- Ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết: Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.

CH5: Em có đồng ý với nhận định: "Nhan đề Sang Thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật" hay không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

- Em có đồng ý với nhận định.

- Vì:

+ Nhan đề bài thơ thể hiện cách lựa chọn khoảnh khắc thời gian, bắc cầu giữa cái không và cái có.

+ Chính cảm giác mơ hồ, tinh tế đã chuyên chở cho tâm hồn thu theo cách của mùa thu. Nhạy cảm, nhẹ nhàng, vừa lạ vừa quen, nó đã đánh thức nơi ta những gì da diết nhất.

CH6: Viết đoạn văn (từ bảy đến chín câu) để trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc giao mùa.

Đáp án chuẩn:

Mỗi người có một khoảnh khắc trong năm cảm giác trôi qua nhanh, với tôi là khoảng thời gian sau Tết. Mùa xuân với gió nhẹ và nắng dịu nhanh chóng trôi qua, nhường chỗ cho những bận rộn học tập của học trò. Trong khi hoa phượng đỏ thắm nở, chúng tôi quên mất mùa xuân đã qua và chuẩn bị cho kỳ thi cuối năm. Sáng nay, cơn mưa mùa hè đến sớm và nắng trở nên gay gắt hơn. Sông mùa xuân giờ đã tràn bờ và hoa mai đã nhường chỗ cho hoa sún tím. Lũ học trò tinh nghịch hái hoa phượng và ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong quyển lưu bút, trong lòng mang nỗi buồn chia tay và mong chờ mùa hè vui vẻ.