VĂN BẢN. THIÊN NHIÊN VÀ HỒN NGƯỜI LÚC SANG THU

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Ghi lại một vài cảm nhận của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Ngữ văn 7, tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo) trước khi đọc bài văn này.

Giải nhanh:

Bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh giúp người đọc thấy được sự biến chuyển đầy tinh tế của cảnh vật trong không gian cuối hạ đầu thu. Mùa thu được nhà thơ cảm nhận qua từng giác quan như khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), thị giác (sương chùng chình). Từ đó, những tín hiệu đặc trưng nhất của mùa thu cũng lần lượt xuất hiện. Dưới mặt đất, dòng chảy của con sông trở nên chậm hơn, không cuồn cuộn như lúc hè về. Trên bầu trời, từng đàn chim sải cánh bay bắt đầu trở nên vội vã, âu lo tìm về phương nam tránh cái lạnh. Đám mây của mùa hạ nay đã “vắt nửa mình sang thu”, nửa nghiêng về mùa hạ, nửa lại nghiêng về mùa thu. Dường như, những sự vật thiên nhiên trong bài thơ đã được tác giả thổi vào đó những hành động của con người. Ở hai khổ thơ đầu, tác giả bộc lộ cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên. Thì đến khổ thơ cuối, dòng cảm xúc ấy chuyển sang suy tư, triết lý. Những hiện tượng thiên nhiên như “nắng”, “mưa”, “sấm” là biểu tượng cho những biến cố xảy đến với con người trong cuộc sống. Còn “hàng cây đứng tuổi” chính là hình ảnh của những con người đã từng trải, đã bước qua thời tuổi trẻ. Triết lí mà nhà thơ muốn gửi gắm là những con người từng trải khi gặp phải sóng gió sẽ biết cách đối diện, đương đầu một cách bình thản, trưởng thành hơn. Như vậy, bài thơ đã gợi lên những cảm nhận tinh tế về sự chuyển biến của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu. Và từ những tín hiệu của mùa thu đến khung cảnh thiên nhiên lúc vào thu, tác giả đã có những suy tư sâu sắc về cuộc đời.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Việc nêu ba câu hỏi liên tiếp có tác dụng gì?

Giải nhanh:

Nêu lên những cảm xúc, suy nghĩ của tác giả khi cảm nhận về bài thơ.

 CH2: Em hiểu thế nào về nhận xét "khổ thơ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó"?

Giải nhanh:

Là ý chính của bài, là cái gốc cái nền cho cho hai khổ thơ trước được nổi bật lên.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản.

Giải nhanh:

- Mùa thu đến với anh đột ngột và bất ngờ.

+ Bắt đầu là hương ổi thơm nao nức

+ Gió đem hương cha mùa thu

+ Sương đủng đỉnh qua ngõ

+ Mùa thu về bất ngờ khiến tác giả không tin mùa thu đã về

- Cảm giác thực về mùa thu:

+ Thiên nhiên được quan sát ở không gian rộng hơn

+ Dòng sông khác ngày thường

+ Chim bắt đầu vội vã

+ Sự bắt đầu trong cánh chim

+ Không khí thư thái của chim

+ Đám mây chuyển mình

- Cái gốc trong khổ thơ thứ ba

+ Mùa thu cảm nhận bằng kinh nghiệm, suy ngẫm

+ Sự khác thường của mưa, nắng, sấm, chớp......

+ Cảm nhận, suy nghĩ, tình cảm của tác giả về mùa thu

- Con người khi sang thu có thay đổi

- Nhan đề thấm vào cảnh vật

 CH2: Nêu luận đề của văn bản. Dựa trên cơ sở nào em xác định như vậy?

Giải nhanh:

Sự thay đổi của con người và thiên nhiên lúc sang thu

=> Dựa vào đoạn kết và trình bày của các đoạn văn

CH3: Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng.

Giải nhanh:

Các luận điểm trong bài văn trên được liên kết chặt chẽ với nhau, rành mạch, không trùng lặp:

- Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau để dẫn tới kết luận

- Lí lẽ và bằng chứng chứng minh cho các luận điểm thiên nhiên lúc vào thu, hình ảnh con người lúc thu sang, luận điểm chứng minh cho luận đề sự thay đổi của thiên nhiên và con người lúc thu sang được hiện lên rõ nét.

 CH4: Tìm câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn sau:

     Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh. Nguyễn Đình Thi,... đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp. Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.

Giải nhanh:

- Câu văn thể hiện bằng chứng khách quan: Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh. Nguyễn Đình Thi,... đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp.
- Ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết: Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.

CH5: Em có đồng ý với nhận định: "Nhan đề Sang Thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật" hay không? Vì sao?

Giải nhanh:

- Em có đồng ý với nhận định

- Vì:

+ Nhan đề bài thơ thể hiện cách lựa chọn khoảnh khắc thời gian, bắc cầu giữa cái không và cái có.

+ Chính cảm giác mơ hồ, tinh tế đã chuyên chở cho tâm hồn thu theo cách của mùa thu. Nhạy cảm, nhẹ nhàng, vừa lạ vừa quen, nó đã đánh thức nơi ta những gì da diết nhất

CH6: Viết đoạn văn (từ bảy đến chín câu) để trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc giao mùa.

Giải nhanh:

     Mỗi người có một khoảnh khắc trong năm sẽ cảm giác như trôi qua thật nhanh, với tôi đó là khoảng thời gian sau tết. Trời đang độ mùa xuân mát mẻ bởi những cơn gió nhẹ và cái nắng không quá chói chang. Những nụ hoa xuân cứ đợi ra giêng là tàn mất, thấm thoát lại qua tiết thanh minh rồi một mùa xuân tàn đã đến. Nhất là đối với lũ học trò chúng tôi, khoảng thời gian này như rượt đuổi. Ngày tết gương mặt nào cũng hớn hở được những ngày thật sự nghỉ ngơi và vui chơi trong suốt một năm, chẳng được mấy chốc lại tập vở đến trường, rồi thi giữa kì hai, không bao lâu lại thi kì hai. Lúc này cũng là lúc những nhành phượng ra hoa đỏ thắm. Ngồi trong phòng học, qua khung cửa sổ những nụ hoa đầu tiên đã chúm chím như nụ cười của cô gái mới lớn. Rồi ngày qua ngày bận bịu cùng bài thi cuối năm chúng tôi quên mất đã không còn cái nắng dịu nhẹ của mùa xuân với khí trời trong xanh mỗi sớm mai. Sáng nay thức dậy thấy cơn mưa đầu tiên của mùa hè đến sớm có cô bé đã hốt hoảng vì sắp nghỉ hè. Không chỉ có mưa là đến bất chợt, nắng cũng gay gắt hơn. Mặt trời thức dậy sớm và đi ngủ cũng trễ hơn. Dòng sông xanh trong của mùa xuân buổi sáng còn thấy cả những chú cá rô con vậy mà chỉ cần mưa một trận là nước đã mênh mông tràn lên cả bờ. Hoa mai vàng đã rụng hết nhường chỗ cho hoa sún g tím mọc dưới hồ. Hoa bằng lăng cũng trở mình thao thức khi sắp chia tay học trò.Lũ học trò tinh nghịch hái những chùm hoa phượng kết thành bướm đỏ ép vào tập, chuyền cho nhau quyển lưu bút để ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ này. Không ai bảo ai nhưng trong lòng ai cũng chớm một nỗi buồn vì sắp phải xa nhau và mong chờ một mùa hè thật sự vui vẻ.