THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

CH1: Tìm thêm những từ Hán Việt để điền vào bảng sau và giải thích ý nghĩa của chúng:

Giải nhanh:

 CH2: Đặt ba câu với ba từ Hán Việt đã tìm được ở bài tập 1.

Giải nhanh:

- Tỷ lệ lạm phát ngày càng tăng

- Tình bằng hữu của họ rất quý giá đối với tôi.

- Hoa hậu Việt Nam là những cô gái tuyệt sắc.

CH3: Giải thích nghĩa của từ Hán Việt được in đậm trong các câu sau:

a. Bức tranh thu từ những gì vô hình (hương, gió), từ ngõ hẹp (ngõ) chuyển sang những nét hữu hình, cụ thể (sông, chim, mây) với một không gian vừa dài rộng, vừa cao vời.

(Vũ Nho, Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu)

b. Nhưng có điều khi sang thu, khi nửa đời nhìn lại thì người ta một mặt sâu sắc thêm, chín chắn thêm, thâm trầm, điềm đạm thêm, mặt khác người ta phải khẩn trương thêm, gấp gáp thêm.

(Vũ Nho, Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu)

c. Tài nguyên rừng đang bị thu hẹp từng ngày: diện tích rừng tự nhiên che phủ giảm dần do khai thác trái phép, đất rừng bị chuyển qua đất nông, công nghiệp, các loài sinh vật quý hiếm thì đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

(Phan Anh Hải, Hiện trạng tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam và thế giới)

d. Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi hạt sương long lanh trong những cảnh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi.

(Xi-át-tô, Bức thư của thủ lĩnh da đỏ)

Giải nhanh:

a. "Hữu hình": có hình thể rõ ràng.
b. - "Thâm trầm": sâu sắc, kín đáo. 
- "Điềm đạm": tỏ ra từ tốn, nhẹ nhàng, không gắt gỏng, nóng nảy
- "Khẩn trương": cấp bách, cần giải quyết ngay, nhanh gấp, tranh thủ mọi thời gian
c. "Tuyệt chủng": sự kết thúc tồn tại của một nhóm sinh vật theo đơn vị phân loại, thông thường là một loài.
d. "Đồng bào": cách gọi giữa những người Việt Nam, có ý coi nhau như con cháu của cùng tổ tiên sinh ra.

 CH4: Trong đoạn văn sau, nếu thay từ “hoang dã” bằng từ “mông muội” thì ý nghĩa của đoạn văn có thay đổi không? Vì sao?

Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần, chất mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhà khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống.

(Xi-át-tô, Bức thư của thủ lĩnh da đỏ)

Giải nhanh:

Không thay đổi nhiều vì nghĩa của hai từ này cũng khá tương đồng

CH5: Phân biệt ý nghĩa của các cặp từ sau và cho ví dụ minh họa:

a.Vô tư/ vô ý thức

b. Chinh phu/ chinh phụ

Giải nhanh:

a. - Vô tư: Sống hồn nhiên và vô tư, không nghĩ đến lợi ích riêng tư.

=> VD: Vô tư mà nói thì gia đình ở Mỹ đang gặp khủng hoảng

- Vô ý thức: Không có chủ định, không nhận biết rõ ý nghĩa của việc (sai trái) mình đang làm.

=> VD: Cuống não điều khiển hệ thống vô ý thức.

b. Chinh phu: người đàn ông đi đánh trận thời phong kiến

=> VD: Hồn tử sĩ gió ù ù thổi, mặt chinh phu trăng dõi dõi soi.

- Chinh phụ: vợ của người đang ở ngoài mặt trận, trong thời phong kiến.

=> VD: Khi những người đi chinh phụ đặt chân đến Bắc Mĩ, bạn có hai lựa chọn: hoặc là chống lại và tham gia hoặc là đầu hàng.