THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Xác định thành phần biệt lập trong các trường hợp sau và cho biết chức năng của chúng: 

a. Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

                    (Hữu Thỉnh, Sang thu)

b. Cả ba cùng chạy vào cùng nói:

- Bác Tài ơi, bác có đi với chúng cháu đến nhà lão Miệng không? Chúng cháu đến nói cho lão biết, từ nay chúng cháu không làm cho lão ăn nữa. Chúng cháu cũng như bác, lâu nay vất vả rồi, nay phải nghỉ ngơi mới được.

(Truyện ngụ ngôn Việt Nam, Chân, Tay, Tau, Mắt, Miệng)

c. Trẻ con chúng tôi la ó, reo hò. Ôi, con suối, con suối, khi nó cạn, chúng tôi ngẩn ngơ. Chúng tôi thỏa thuê tắm, khi ra về tiếng ào ào vọng mãi.

(Duy Khàn, Tuổi thơ im lặng)

Đáp án chuẩn:

a) Thành phần biệt lập: hình như - thành phần tình thái

=> Thể hiện quan điểm của người nói về những gì đang được đề cập đến trong câu. 

b) Thành phần biệt lập: Bác tài ơi - thành phần gọi đáp

=> Thể hiện việc người nói gọi người nghe trả lời.

c) Thành phần biệt lập: ôi - thành phần cảm thán

=> Bộc lộ tâm lý, cảm xúc của người nói

Câu 2: Cho biết thành phần phụ trong mỗi trường hợp sau bổ sung thông tin gì?

a. Đêm ấy ông khách – đích thị Bọ Dừa, cụ giáo thông thải chả bao giờ nói sai – ngủ lại dưới vòm lá trúc thật.

(Trần Đức Tiến, Giọt sương đêm)

b. Và bởi vậy, truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc — vượt ra khỏi giới hạn không gian và thời gian.

(Theo Minh Khuê, Sức hấp dẫn của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”

c. Vài ngày ngâm rửa như thế, mới bắt đầu một trong những quy trình then chốt – gọt thuỷ tiên.

(Theo Giang Nam, Cách gọt củ hoa thuỷ tiên)

d. Giữa dây buộc một miếng vải đỏ hay một vật bất kì làm dấu (gọi là tâm điểm) để xác định đội thắng.

(Trần Thị Ly, Kéo co)

Đáp án chuẩn:

a. Thành phần phụ chú: đích thị Bọ Dừa

=> Bổ sung tên ông khách là Bọ Dừa

b. Thành phần phụ chú: vượt khỏi giới hạn không gian và thời gian

=> Bổ sung nghệ thuật và không gian của tác phẩm

c. Thành phần phụ chú: gọt thủy tiên 

=> Bổ sung hành động đang gọt hoa

d. Thành phần phụ chú là: gọi là tâm điểm

=> Bổ sung chỉ ra cách gọi về luật trong trò chơi.

Câu 3: Dựa vào thành phần gọi - đáp trong các trường hợp bên dưới, hãy cho biết tính chất mối quan hệ giữa người nói và người nghe:

a. – Thưa ông, độ này trời hạn, cạn khô cả

b. – Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ

    – Ừ, phải đấy. Để chị về lấy.

Đáp án chuẩn:

a. Ông cháu

b. Chị em

 Câu 4: So sánh hai câu sau và cho biết sự khác nhau về nghĩa giữa chúng:

a. Chắc chắn trời sẽ mưa

b. Có lẽ trời sẽ mưa

Theo em vì sao có sự khác biệt ấy?

Đáp án chuẩn:

a. Chắc chắn - là trời sẽ đổ mưa 

b. Có lẽ - có thể mưa hoặc không mưa

=> Sự khác nhau: "chắc chắn" chỉ sự việc sẽ xảy ra đúng như dự đoán còn "có lẽ" chỉ là dự đoán nhưng không rõ có xảy ra hay không

Câu 5: Viết đoạn văn khoảng năm câu thể hiện những cảm xúc của em khi được chiêm ngưỡng một cảnh đẹp, trong đó có ít nhất một câu chứa thành phần biệt lập. Xác định chức năng của (những) thành phần biệt lập này.

Đáp án chuẩn:

Khi nghỉ hè, em được đi tắm biển ở Mỹ Khê, Đà Nẵng. Biển xanh, trong, cát vàng óng, gió thổi lồng lộng và nhiều khách du lịch. Bức tranh thiên nhiên như chốn bồng lai, hiền hòa, đẹp đẽ. Em còn thưởng thức nhiều món hải sản ngon. Em rất yêu thích nơi đây.

=> Thành phần biệt lập: Ôi - diễn tả cảm xúc khi chứng kiến vẻ đẹp của thiên nhiên.