BÀI 1: TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN

THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU: DỌC ĐƯỜNG XỨ NGHỆ

CHUẨN BỊ

- “Búp sen xanh” là tiểu thuyết lịch sử viết về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh (từ thời niên thiếu gắn với gia đình, quê hương đến tuổi thanh niên đi tìm đường cứu nước). Đoạn trích dưới đây kể chuyện Bác Hồ khi còn nhỏ, cùng anh trai theo cha là Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc đi thăm bạn bè của ông, qua nhiều vùng đất quê hương.

- Nhà văn Sơn Tùng: Tên thật là Bùi Sơn Tùng (1928-2021), quê ở Kim Lũy, Diễn Châu, Nghệ An. Ông là nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và danh nhân văn hóa Việt Nam. Tiểu thuyết Búp sen xanh của ông về Hồ Chí Minh đã được tái bản 30 lần và dịch ra nhiều ngôn ngữ. Ngày 14/7/2011, ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

- Tác phẩm “Búp sen xanh”:  Tiểu thuyết đầu tiên về Chủ tịch Hồ Chí Minh và cũng là nổi tiếng nhất của nhà văn Sơn Tùng. Tác phẩm xây dựng hình tượng Hồ Chí Minh từ khi sinh ra ở Làng Chùa đến khi rời Bến Nhà Rồng tìm đường cứu nước. Được viết từ năm 1948 đến 1980, tác phẩm chia thành ba chương: "Thời thơ ấu", "Thời niên thiếu" và "Tuổi hai mươi".

- Đoạn trích “Dọc đường xứ Nghệ”:  Văn bản trong SGK kể về tuổi thơ của Bác Hồ, khi cậu bé Nguyễn Sinh Côn và anh trai Nguyễn Sinh Khiêm theo cha vào kinh thành Huế. Sau khi đỗ Phó bảng, ông Sắc trở về quê và đưa hai con đi thăm bạn bè.

CÂU HỎI PHẦN ĐỌC HIỂU

Câu 1: Cậu bé Côn phê phán điều nào và coi trọng giá trị gì qua sự đánh giá về An Dương Vương?

Đáp án chuẩn:

• Phê phán: sự thành thật, ruột để ngoài da của cha con An Dương Vương không thể giúp giữ nước.
• Coi rọng: tự chém con gái và tự xử án mình bằng hành động nhảy xuống biển về tội để mất nước chứ không cam chịu nộp mình cho giặc.

Câu 2: Ý nghĩa của các địa danh được nhắc tới ở đây là gì?

Đáp án chuẩn:

Ý nghĩa của các địa danh được nhắc tới ở đây là để ghi nhớ công ơn đánh giặc của vị tướng quân.

Câu 3: Ý nghĩa câu vè mà bà ngoại cậu bé Côn đã đọc là gì?

Đáp án chuẩn:

Ý nghĩa câu vè mà bà ngoại cậu bé Côn đã đọc là quan lại cần phải lấy dân làm gốc, vì dân luôn luôn tồn tại, còn chức tước chỉ là nhất thời; thương hay hại dân, dân đều ghi nhớ muôn đời

CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Câu chuyện được kể theo ngôi kể nào? Nêu tác dụng của việc sử dụng ngôi kể ấy trong văn bản Dọc đường xứ Nghệ.

Đáp án chuẩn:

Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba, giúp người kể chuyện toàn tri nắm rõ mọi chi tiết và góc nhìn của các nhân vật, tạo nên cái nhìn toàn cảnh về câu chuyện.

Câu 2: Những câu hỏi và sự lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn, suy nghĩ như thế nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?

Đáp án chuẩn:

• Những câu hỏi và sự lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn lương thiện và suy nghĩ thấu đáo, lo xa về những việc trọng đại.
• Nhân vật Côn có tính cách ngoan ngoãn, hiếu học.

Câu 3: Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người bằng cách nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật cụ Phó bảng?

Đáp án chuẩn: 

• Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người bằng cách kể và giảng giải cho các con về các câu chuyện đời trước.
• Tính cách của cụ Phó bảng: ân cần, từ tốn, khí tiết.

Câu 4: Câu chuyện Dọc đường xứ Nghệ của cha con cụ Phó bảng gợi cho em những suy nghĩ gì?

Đáp án chuẩn:

Câu chuyện "Dọc đường xứ Nghệ" của cha con cụ Phó bảng gợi cho em suy nghĩ về việc cha ông ta đã bảo vệ đất nước từ ngàn xưa