BÀI 8. NHỮNG CUNG BẬC TÌNH CẢM

VĂN BẢN. HAI CHỮ NƯỚC NHÀ 

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Hãy tìm hiểu thông tin về cuộc kháng chiến mười năm chống giặc Minh (1418 - 1428) của dân tộc ta và câu chuyện Nguyễn Phi Khanh dặn dò Nguyễn Trãi trước khi bị quân Minh bắt đưa sang Trung Quốc.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Khổ thơ này thể hiện tâm trạng gì của nhân vật người cha?

CH2: Nhân vật người cha đã dẫn ra những câu chuyện, nhân vật lịch sử (trong các dòng thơ từ dòng 37 đến dòng 52) nhằm mục đích gì?

CH3: Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối?

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Thi luật của thơ song thất lục bát được thể hiện trong bài thơ như thế nào? 

CH2. Tìm một số từ ngữ, hình ảnh trong văn bản mà theo em có tác dụng tăng sức cảm hoá, thuyết phục trong lời khuyên của người cha đối với người con.

CH3: Nêu tác dụng của cách gieo vần, ngắt nhịp, cách sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong văn bản.

CH4: Xác định bố cục, từ đó chỉ ra mạch cảm xúc của văn bản. 

CH5: Nêu chủ đề và cảm hứng chủ đạo của văn bản. Cho biết một số căn cứ để xác định chủ đề.

CH6: Thông điệp mà tác giả gửi gắm thông qua văn bản là gì?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: 1. Cuộc kháng chiến mười năm chống giặc Minh (1418 - 1428):

- Bối cảnh: Sau nhà Hồ thất bại, quân Minh xâm lược, ách đô hộ tàn bạo.

Khởi nghĩa Lam Sơn:

Lãnh đạo: Lê Lợi (Lê Thái Tổ)

Giai đoạn:

- 1418 - 1424: Khởi nghĩa ở Thanh Hóa, nhiều lần bị vây quét.

- 1425 - 1427: Tiến ra Bắc, giải phóng nhiều vùng đất.

- 1427: Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang, quân Minh đầu hàng.

Ý nghĩa:

Nền độc lập dân tộc được khôi phục.

Nền nhà Lê được thành lập.

Khẳng định tinh thần đoàn kết, ý chí quật cường của dân tộc.

2.Nguyễn Phi Khanh dặn dò Nguyễn Trãi:

Nguyễn Phi Khanh: Tướng tài ba, trung thành nhà Lê.

Nguyễn Trãi: Anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới.

Sự kiện: Bị quân Minh bắt, Nguyễn Phi Khanh dặn dò Nguyễn Trãi:

- Giữ gìn khí tiết, không khuất phục giặc.

- Tiếp tục chiến đấu chống giặc Minh.

- Học tập, rèn luyện để trở thành nhân tài giúp nước.

Ý nghĩa:

- Thể hiện tinh thần trung quân ái quốc, ý chí quật cường của Nguyễn Phi Khanh.

- Thể hiện niềm tin vào tài năng, phẩm chất của Nguyễn Trãi.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Khổ thơ thể hiện tâm trạng buồn, tin cậy vào con.

CH2: Mục đích nhắc cho con nhớ công lao của cha ông, những gì cha ông đã gây dựng và nhắn con hãy bảo vệ lấy nó.

CH3: Hai dòng thơ cuối nhắc nhở về công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, khuyên nhủ con cái phải sống tốt, làm người có ích. Hơn nữa, "Đức sinh thành" không chỉ là cha mẹ, mà còn là những người có công lao với mình, với đất nước. “Sao cho khỏi để ô danh với đời" là lời nhắc nhở mỗi người cần sống xứng đáng với những hi sinh của thế hệ trước, góp phần xây dựng đất nước ngày càng tốt đẹp.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI 

CH1: - Bài thơ được làm theo thể song thất lục bát, một thể thơ truyền thống của dân tộc rất phù hợp để diễn tả những cảm xúc của tâm hồn, những tâm sự cần mọi người chia sẻ. Hai câu bảy chữ như trào dâng, dồn dập. Hai câu lục bát da diết, chậm mà xoáy sâu, nhức nhối. Những thanh trắc ở câu bảy, hiệp vần ở hai câu lục bát làm tăng nhạc tính ở từng khổ thơ.

CH2: Một số từ ngữ, hình ảnh trong văn bản mà theo em có tác dụng tăng sức cảm hoá, thuyết phục trong lời khuyên của người cha đối với người con:

Con ơi! Nhớ đức sinh thành, 

Sao cho khỏi để ô danh với đời. 

CH3: Tác dụng của cách gieo vần, ngắt nhịp, cách sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong văn bản:

- Những thanh trắc ở câu bảy, hiệp vần ở hai câu lục bát làm tăng nhạc tính ở từng khổ thơ.

- Gieo vần, ngắt nhịp, điệp từ, điệp ngữ là những biện pháp tu từ quan trọng góp phần tạo nên sự sinh động, hấp dẫn cho văn bản. Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ này sẽ giúp tác giả thể hiện rõ ý tưởng, nội dung, tình cảm của mình một cách ấn tượng và lay động người đọc, người nghe.

CH4: Bố cục:

- Câu 29 - 32: Tâm trạng người cha trong cảnh ngộ chia li

- Câu 33 - 52: Hiện thực đau đớn của đất nước và nỗi lòng của người ra đi

- Cò lại: Lời tao gửi sự nghiệp cứu nước cho con

Mạch cảm xúc: tình cảm mãnh liệt với đất nước khích lệ lòng yêu nước của đồng bào dân tộc

CH5: - Chủ đề: chiến tranh

- Cảm hứng chủ đạo: cảm hứng yêu nước, tình cảm thương dân và trao gửi sứ mệnh đất nước vào tay con

Căn cứ xác định chủ đề: tác giả liệt kê những công lao cha ông gây dựng, đa số là những cuộc chiến tranh bảo vệ bờ cõi.

CH6: Thông diệp: qua việc bộc lộ nỗi đau mất nước, nỗi căm thù quân giặc tác giả khích lệ tinh thần yêu nước của đồng bào, tỏ lòng khát khao độc lập, tự do.