BÀI 2

TÍNH ĐA NGHĨA TRONG BÀI THƠ BÁNH TRÔI NƯỚC

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Cách trình bày vấn đề khách quan và chủ quan được thể hiện như thế nào trong đoạn văn: “Nghĩa thứ nhất, ... của biết bao người”?

CH2: Xác định mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản.

CH3: Phân tích tác dụng của một số lí lẽ, bằng chứng em cho là tiêu biểu.

CH4: Em có đồng tình với ý kiến của tác giả về bài thơ Bánh trôi nước: “Lời một chiếc bánh nói hộ biết bao con người” hay không? Vì sao? Từ đó, em hiểu thêm điều gì về thân phận và phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội phong kiến?

CH5: Từ những cách hiểu về bài thơ Bánh trôi nước được nêu trong văn bản, em có suy nghĩ gì về cách tiếp nhận một bài thơ?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: Vừa nêu lên ý kiến chủ quan vừa nói về quan điểm khách quan trong văn, tác giả đan xen những ý kiến khách quan và những ý kiến chủ quan của mình: “Hồ Xuân Hương quả là một người biết miêu tả sự vật.” nhằm bộc lộ những ý kiến chủ quan của mình dựa trên nền tảng những quan điểm khách quan cụ thể, có căn cứ khiến cho lập luận của tác giả càng trở nên sắc bén hơn.

CH2: Các luận điểm trong bài văn nghị luận cần được liên kết chặt chẽ với nhau, nhưng cũng phải rành mạch, không trùng lặp. Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau để dẫn tới kết luận. Lí lẽ và bằng chứng chứng minh cho luận điểm, luận điểm chứng minh cho luận đề. Cụ thể ở đoạn đầu tiên:

+ Luận điểm: Trong nhiều nhà thơ nữ của văn học trung đại Việt Nam, Hồ Xuân Hương được coi là nhà thơ tài hoa và độc đáo nhất. 

+ Lí lẽ: Tuy cuộc đời gặp nhiều éo le ngang trái, nhưng những tác phẩm thơ ca của bà vẫn thấm đẫm tình thương con người, ngời sáng niềm tin yêu và trân trọng đối với con người, trước hết là đối với người phụ nữ.

+ Dẫn chứng: Một trong những bài thơ Nôm đặc sắc của Hồ Xuân Hương là Bánh trôi nước. 

CH3: Lý lẽ dẫn chứng tiêu biểu:

+ Lí lẽ: Tuy cuộc đời gặp nhiều éo le ngang trái, nhưng những tác phẩm thơ ca của bà vẫn thấm đẫm tình thương con người, ngời sáng niềm tin yêu và trân trọng đối với con người, trước hết là đối với người phụ nữ.

+ Dẫn chứng: Một trong những bài thơ Nôm đặc sắc của Hồ Xuân Hương là Bánh trôi nước. 

=> Lý lẽ và dẫn chứng trên đều làm sáng tỏ luận điểm: “Trong nhiều nhà thơ nữ của văn học trung đại Việt Nam, Hồ Xuân Hương được coi là nhà thơ tài hoa và độc đáo nhất.” Sỡ dĩ, tác giả nêu ra “tài hoa” và “độc đáo” vì 

+ Tài hoa: bởi những tác phẩm thơ ca của bà vẫn thấm đẫm tình thương con người, ngời sáng niềm tin yêu và trân trọng đối với con người, trước hết là đối với người phụ nữ, đặc biệt có tác phẩm Bánh trôi nước.

+ Độc đáo: cuộc đời gặp nhiều éo le ngang trái nhưng vẫn có cho riêng mình những đứa con tinh thần thành công, đặc biệt có tác phẩm Bánh trôi nước.

CH4: Em đồng tình với ý kiến của tác giả về bài thơ Bánh trôi nước: “Lời một chiếc bánh nói hộ biết bao con người” vì qua hình ảnh chiếc bánh trôi nhỏ xinh, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam với thân phận nhỏ bé, đáng thương hiện lên như cất lên tiếng ai oán, xót xa cho những số kiếp lênh đênh, lận đận trong xã hội xưa cũ. Những người phụ nữ trong xã hội xưa ấy dù là những người tài hoa, nhan sắc khuynh thành, phẩm hạnh tốt đẹp thì họ vẫn không được làm chủ cho cuộc đời mình, vẫn bị lễ giáo phong kiến trói chặt với đủ mọi lễ nghi giáo điều và vẫn bị vùi dập mà chẳng hề nhận được sự tiếc thương.

CH5: Từ những cách hiểu về bài thơ Bánh trôi nước được nêu trong văn bản, em thấy khi tiếp cận một bài thơ, ta cần tìm hiểu nó trên phương diện đa nghĩa để có thể hiểu sâu sắc hơn về bài thơ ấy.