BÀI 2. GIÁ TRỊ VĂN CHƯƠNG

Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Khi thưởng thức một tác phẩm văn chương, bản thân em thu nhận được điều gì?

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Tác giả kể câu chuyện ở đầu văn bản nhằm mục đích gì?

CH2: Xác định một số từ ngữ, câu văn thể hiện đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn này.

CH3: Văn nhân, thi sĩ làm phong phú thêm cuộc sống con người bằng cách nào?

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Luận đề của văn bản là gì? Xác định bố cục và luận điểm của văn bản dựa vào gợi ý sau (làm vào vở):

CH2. Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản. Những lí lẽ, bằng chứng trong phần 2 đã góp phần làm sáng tỏ luận đề như thế nào?

CH3: Lí lẽ, bằng chứng nào trong văn bản để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Hãy chia sẻ ấn tượng ấy với các bạn.

CH4: Nhận xét về cách trình bày vấn đề khách quan và chủ quan trong đoạn: “Làm trọn nhiệm vụ ấy ... thiếu nữ trong truyện”. 

CH5: Hoài Thanh cho rằng: “Trên quả đất này từ khi có loài người bao giờ vẫn núi non ấy, cây cỏ ấy, thế mà một người đời xưa với một người đời nay nào có trông thấy như nhau”. Em hãy tìm một ví dụ trong văn học cho thấy những cách nhìn khác nhau về cảnh thiên nhiên. 

CH6: Trong bối cảnh đương đại với nhiều vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, sự bùng nổ của mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo,... văn chương có còn cần thiết với chúng ta không? Vì sao em cho là như vậy? Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 150 chữ) thể hiện suy nghĩ của em về vấn đề trên.

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Tác phẩm văn chương có thể kích thích cảm xúc và tạo ra trải nghiệm tâm lý. Em có thể cảm nhận được niềm vui, buồn bã, hạnh phúc, hoặc lo lắng qua từng trang văn, thơ mà tác giả muốn truyền tải.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Tác giả kể câu chuyện ở đầu văn bản nhằm mục đích giới thiệu về nguồn gốc thi ca nhằm mục đích thu hút người đọc. 

CH2: Từ ngữ, câu văn thể hiện đánh giá chủ quan của người viết: 

+ “Vũ trụ này tằm thường, chật hẹp, không đủ thỏa mãn mối tình cảm dồi dào của nhà văn?”

+ Sự sáng tạo này cũng có thể xem là xuất ở mối tình yêu thương tha thiết

CH3: Văn nhân, thi sĩ làm phong phú thêm cuộc sống con người bằng cách soi chiếu thế giới, phản ánh nó vào thơ ca để từ đó biến cảm giác của riêng họ về thế giới thành cảm giác chung của mọi người, góp phần tô điểm thêm cho thế giới tinh thần của cuộc sống con người.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1:

=> Luận đề của văn bản: Ý nghĩa và công dụng của văn chương 

CH2: Luận đề của văn bản là: Ý nghĩa của văn chương

- Những lí lẽ, bằng chứng trong phần 2 đã góp phần làm sáng tỏ luận điểm, giúp ta hiểu được ý nghĩa và công dụng của văn chương. Đó đều là những thông tin đáng tin cậy, giúp cho những luận điểm được củng cố và thuyết phục.

CH3: Em ấn tượng nhất với lí lẽ và bằng chứng ở luận điểm 2 có tác dụng làm rõ luận đề về ý nghĩa của văn chương.  Tác giả đã đưa ra câu chuyện của nhà thi sĩ Ấn Độ để làm rõ luận điểm lòng thương người, thương vạn vật là nguồn gốc của thi ca. Bên cạnh đó tác giả cũng nhất mạnh là  quan niệm trên cũng không hoàn toàn đúng, còn phải có lòng vị tha, văn chương còn phải sáng tạo ra sự sống.

CH4: - Cách trình bày vấn đề khách quan của tác giả là đưa ra các bằng chứng để chứng minh về vấn đề văn chương sáng tạo ra sự sống.

- Cách trình bày vấn đề chủ quan của tác giả là đưa ra lời nhận xét, ý kiến, đánh giá về những sáng tạo đó, lấy ví dụ về Truyện Kiều của Nguyễn Du để minh hoạ rõ hơn về sự sáng tạo của nhà văn.

CH5: Thiên nhiên trong các sáng tác của thời Lý luôn là những biểu tượng để truyền tải thông điệp, triết lí hay cảm quan của Phật giáo. Nó không còn là một hình ảnh thiên nhiên đơn thuần để con người miêu tả, thưởng thức mà nó là hình ảnh để diễn tả quy luật của tự nhiên: “Xuân khứ bách hoa lạc/Xuân đáo bách hoa khai” (Cáo tật thị chúng – Mãn Giác Thiền Sư).

Bước sang thời kỳ nhà Lê văn học lại thuộc về dòng chảy yêu nước. Thiên nhiên trong các sáng tác thuộc giai đoạn này mang trong mình niềm tự hào về truyền thống yêu nước, ngợi ca những chiến công vang dội. Thiên nhiên đồng hành cùng con người trong những tháng ngày gian khổ, đối diện với quân thù hung hãn để giữ từng tấc đất cho bờ cõi non sông. Cuối cùng đến ngày hòa bình chúng ta tự hào, trân trọng: “Đến Bạch Đằng thuyền bơi một chiều/ Bát ngát sóng kình muôn dặm/ Thướt tha đuôi trĩ một màu/ Nước trời: một sắc, phong cảnh: ba thu/ Bờ lau san sát bến lách đìu hiu” (Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu).

CH6: Những thành tựu của khoa học, công nghệ đã và đang làm cho thế giới văn minh hơn, giúp con người sản xuất ra nhiều của cải vật chất hơn và mang lại cho con người nhiều tiện ích hơn trong cuộc sống. Nhưng, "chính những tác phẩm văn học nghệ thuật làm cho con người sống một đời sống có nhân phẩm, nhân văn và tâm hồn phong phú". Nhờ văn chương đi sâu vào các đề tài nóng của xã hội chúng ta mới thấy được sự mất mát, nỗi đau của những người ở lại. Nhờ văn chương chúng ta mới có thể không cảm thấy cô đơn, liều thuốc an ủi  khi dịch bệnh đến. Văn chương cũng dạy ta làm người, trau dồi những tình cảm tốt đẹp. Không một lĩnh vực nào có thể thay thế được văn chương trong việc giúp con người hiểu cuộc sống và hiểu chính mình, sống có tình thương, có đạo lý, có văn hóa, vượt qua cái tầm thường, phàm tục, giả dối, để thăng hoa, để ước mơ, vươn đến chân, thiện, mỹ.