THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Xác định thành phần biệt lập trong các trường hợp sau và cho biết chức năng của chúng:

a. Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

                    (Hữu Thỉnh, Sang thu)

b. Cả ba cùng chạy vào, cùng nói:

- Bác Tai ơi, bác có đi với chúng cháu đến nhà lão Miệng không? Chúng cháu đến nói cho lão biết, từ nay chúng cháu không làm cho lão ăn nữa. Chúng cháu cũng như bác, lâu nay vất vả rồi, nay phải nghỉ ngơi mới được.

(Truyện ngụ ngôn Việt Nam, Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

c. Trẻ con chúng tôi la ó, reo hò. Ôi, con suối, con suối, khi nó cạn, chúng tôi ngẩn ngơ. Chúng tôi thoả thuê tắm, khi ra về tiếng ào ào vọng mãi.

(Duy Khàn, Tuổi thơ im lặng)

CH2: Cho biết thành phần phụ trong mỗi trường hợp sau bổ sung thông tin gì?

a. Đêm ấy ông khách – đích thị Bọ Dừa, cụ giáo thông thải chả bao giờ nói sai – ngủ lại dưới vòm lá trúc thật.

(Trần Đức Tiến, Giọt sương đêm)

b. Và bởi vậy, truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc — vượt ra khỏi giới hạn không gian và thời gian.

(Theo Minh Khuê, Sức hấp dẫn của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”

c. Vài ngày ngâm rửa như thế, mới bắt đầu một trong những quy trình then chốt – gọt thuỷ tiên.

(Theo Giang Nam, Cách gọt củ hoa thuỷ tiên)

d. Giữa dây buộc một miếng vải đỏ hay một vật bất kì làm dấu (gọi là tâm điểm) để xác định đội thắng.

(Trần Thị Ly, Kéo co)

CH3: Dựa vào thành phần gọi - đáp trong các trường hợp bên dưới, hãy cho biết tính chất mối quan hệ giữa người nói và người nghe:

a. – Thưa ông, độ này trời hạn, cạn khô cả.

b. – Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ.

    – Ừ, phải đấy. Để chị về lấy.

CH4: So sánh hai câu sau và cho biết sự khác nhau về nghĩa giữa chúng:

a. Chắc chắn trời sẽ mưa

b. Có lẽ trời sẽ mưa

 Theo em vì sao có sự khác biệt ấy?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: a) Thành phần biệt lập: hình như - thành phần tình thái.

à Sử dụng để thể hiện quan điểm của người nói về những gì đang được đề cập đến trong câu. Đây là tổ hợp biểu thị ý phỏng đoán một cách dè dặt, dựa trên những gì trực tiếp cảm thấy được.

b) Thành phần biệt lập: Bác Tai ơi -  thành phần gọi đáp.

à “Ơi” chính là thành phần gọi đáp, dùng để tạo lập mối quan hê giao tiếp.

c) Thành phần biệt lập: ôi - thành phần cảm thán.

à Dùng để bộc lộ tâm lý, cảm xúc của người nói ví dụ như: vui, buồn, khóc, cười…đối với sự việc được nói đến trong câu.

CH2: a. Thành phần phụ chú: - đích thị Bọ Dừa.

à bổ sung tên ông khách là Bọ Dừa.

b. Thành phần phụ chú: - vượt khỏi giới hạn không gian và thời gian.

à bổ sung thông tin cho nội dung và không gian của tác phẩm, làm rõ thêm thông tin về sức sống của tác phẩm.

c. Thành phần phụ chú - gọt thủy tiên.

à bổ sung thông tin về tên của “một trong những quy trình then chốt” khi gọt tỉa cũ thuỷ tiên là “gọt thuỷ tiên”.

d. Thành phần phụ chú là - gọi là tâm điểm.

à bổ sung thông tin và chỉ ra cách gọi về luật trong trò chơi. 

CH3: a. Thành phần gọi - đáp: Thưa, thể hiện mối quan hệ giữa người nói và người nghe là quan hệ cấp bậc, người dưới nói với người trên.

b. Thành phần gọi - đáp:

Chị ạ, thể hiện mối quan hệ giữa người dưới (em) nói với người trên (chị). 

Ừ, thể hiện mối quan hệ giữa người trên (chị) nói với người dưới (em) là chị em.

CH4: Sự khác nhau về nghĩa giữa hai câu:

a. Chắc chắn: thể hiện sự khẳng định dứt khoát, tạo mức độ đáng tin cậy về việc được đề cập đến trong câu.

b. Có lẽ: là có thể mưa hoặc không mưa, biểu thị ý phỏng đoán hoặc chỉ khẳng định một cách dè dặt về điều nghĩ rằng có thể là như thế, thể hiện mức độ tin cậy thấp về sự việc được đề cập đến trong câu.

CH5: Ngày hôm đó, dự báo thời tiết nói rằng sẽ có sao băng, lũ trẻ trong xóm em háo hức rủ nhau ra bãi đất trống để ngắm sao. Khoảng hơn chín giờ tối, sao băng xuất hiện. Từng vệt sáng cắt ngang qua bầu trời. Màn đêm lúc này bỗng như sáng rực lên nhờ hàng trăm ánh sao lấp lánh. Mải ngắm nhìn khung cảnh tuyệt vời đó, em quên cả việc phải ước. Thấy vậy, bạn liền huých tay em và nói: "Này, đừng đứng như trời trồng như thế, ước đi chứ". Khi đó em mới sực tỉnh, chắp tay nguyện ước giống các bạn. Em sẽ không bao giờ quên cảnh sao rơi đêm hôm đó.