VĂN BẢN. ĐẢO SƠN CA

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Chia sẻ cảm xúc của em sau khi đọc bài thơ này.

CH2: Chỉ ra những hình ảnh, từ ngữ đặc sắc trong hai câu thơ: Chim líu lo rót mật trước hiện nhà và Mái chùa cong veo chiều cổ tích. Những hình ảnh, từ ngũ này gợi ra ý nghĩa gì?

CH3: Liệt kê hình ảnh gợi tả đảo Sơn Ca theo hai nhóm: Nhóm hình ảnh miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên (cảnh vật, màu sắc, âm thanh, mùi vi,...).

Nhóm hình ảnh miêu tả cuộc sống sinh hoạt của con người trên đảo. Tác giả thể hiện tình cảm, cảm xúc gi qua những hình ảnh trên?

CH4: Nêu chủ đề của bài thơ.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG TÁC PHẨM 

CH1: Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Đảo sơn ca.

CH2: Em hãy nêu nội dung chính của bài Đảo sơn ca.

CH3: Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của bài Đảo sơn ca.

CH4: Phân tích bài thơ Đảo sơn ca.

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: - Cảm xúc của em: thấy khâm phục sức sống mãnh liệt của con người và vạn vật trên đảo Sơn Ca bất chấp môi trường sống khắc nghiệt, đầy thử thách.

Từ những từ ngữ mộc mạc, giản dị mà tác giả đã giúp chúng ta liên tưởng đến khung cảnh tuyệt đẹp của đảo Sơn Ca.

CH2: – Hình ảnh, từ ngữ đặc sắc: mái chùa cong veo, chiều cổ tích, líu lo (tượng thanh), rót (động từ chỉ hành động), mật ngọt (hình ảnh ẩn dụ, chuyển đổi giác quan từ thỉnh giác sang vị giác).

– Ý nghĩa: gợi tả một không gian bình yên, đẹp như trong truyện cổ tích.

CH3: Hình ảnh miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên: quả bàng vuông, hoa giấy, chim hót, mái chùa, chim làm tổ.

- Nhóm hình ảnh miêu tả cuộc sống sinh hoạt của con người trên đảo: tiếng cầu kinh, anh lính đứng canh gác.

-> Thể hiện tình cảm, cảm xúc yêu mến cảnh sắc thiên nhiên nơi đây với những ngôn từ bình dị nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp tuyệt sắc nơi đây.

CH4: Vẻ đẹp của thiên nhiên cũng như con người nơi đây.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG TÁC PHẨM 

CH1: - Nội dung: Là bức tranh thiên nhiên về không gian tươi xanh và con người cần mẫn nơi miền đảo xa xôi.

- Nghệ thuật: Thơ giàu sức gợi hình, biểu cảm, lời thơ trong sáng, giọng điệu nhẹ nhàng, êm ái, tự nhiên. Sử dụng các biện pháp nghệ thuật: So sánh, nhân hóa, điệp từ, chuyển đổi cảm giác. Sử dụng thể thơ tự do, tạo ra vần điệu nhịp nhàng, sinh động, giàu tính nhạc.

CH2: Bài thơ miêu tả vẻ đẹp hoang sơ, thanh bình của hòn đảo Sơn Ca. Cây cối xanh tươi, những đám hoa giấy vàng óng đầy sức sống cùng tiếng chim reo gọi trong gió biển làm cho đảo trở nên bình yên và đáng yêu hơn bao giờ hết. Những mái chùa nhỏ, đóng vai trò là nơi linh thiêng kết nối giữa người và thiên nhiên, càng làm cho đảo Sơn Ca thêm đặc biệt và đáng trân trọng. Nơi đây, những người lính cứu hộ bảo vệ lãnh thổ đang canh giữ và họ cũng đóng góp vào vẻ đẹp của đảo Sơn Ca. Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh thiên nhiên và con người hài hòa, hòa quyện vào nhau, giúp người đọc cảm nhận được sự đặc biệt của hòn đảo Sơn Ca.

CH3: 

1. Tác giả:

Lê Cảnh Nhạc là người đa tài, đã xuất bản bốn tập thơ, năm tập truyện ký; tác giả ca từ của hơn 100 ca khúc, hợp xướng; tác giả kịch bản nhiều chương trình nghệ thuật. Ông đã đoạt Giải thưởng Cuộc thi sáng tác văn học cho thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam và  Trung ương Đoàn 1990-1991; hai lần đồng Giải A - Giải thưởng Văn học nghệ thuật, báo chí 5 năm của Bộ Quốc phòng (2009-2014 và 2014-2019)...

Hiện, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội; hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

2. Tác phẩm 

a. Thể loại: thơ bảy chữ 

b. Phương thức biểu đạt: biểu cảm 

3. Bố cục: 3 khổ 

- Khổ đầu: cảnh sắc của thiên nhiên, cây cối nơi đây. Quả bàng xanh non mơn mởn thơm mùi nắng Sơn Ca. Hoa giấy nở đỏ rực một vùng trời, tiếng chim hót líu lo trước hiên nhà tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp. 

- Khổ thứ hai: vẻ đẹp của cảnh vật nơi đây. Mái chùa cong veo như trong những câu truyện cổ tích mà chúng ta thường được các bà, các mẹ kể cho nghe. Tiếng tụng kinh trong những ngôi chùa cổ kính mới bình yên làm sao. Ngoài ra, mùa khô trên đảo cũng thường thiếu những giọt nước mưa tươi mát. Tuy nhiên cây cối vẫn luôn xanh mướt vẫy gọi và chào đón những chú chim trời bay đến.

- Khổ cuối: hình ảnh anh lính trẻ đứng canh chim làm tổ. Hình ảnh ấy khiến chúng ta liên tưởng đến việc anh lính trẻ đứng canh giữ hải đảo, bảo vệ đất nước ta khỏi ánh mắt của kẻ thù. Những tiếng chim vẫn lảnh lót kêu suốt bốn mùa ở đảo làm cho không khí nơi đây luôn rộn ràng mà không bị trầm tĩnh. Cả hình ảnh chim và người đều mang đến một hình ảnh vô cùng đẹp đẽ, đó là hình ảnh chim và người xây dựng cột mốc tiền tiêu.

CH4: Lê Cảnh Nhạc là nhà thơ có nhiều tác phẩm viết về đề tài quê hương, đất nước. Trong đó, Đảo Sơn Ca là một bài thơ khá tiêu biểu.

Những câu thơ đầu khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên của đảo Sơn Ca với những sự vật đặc trưng như màu xanh non của cây bàng hoa giấy đỏ và mùi nắng tươi mới:

“Quả bàng vuông xanh non màu lá
Mơn mởn thơm mùi nắng Sơn Ca
Hoa giấy đỏ dưới trời nắng cháy
Chim líu lo rót mật trước hiên nhà”

Tác giả đã cảm nhận thiên nhiên Đảo Sơn Ca qua nhiều giác quan. Với thị giác, thiên nhiên hiện ra với màu xanh non của những cây bàng, tô điểm thêm màu đỏ của những cây hoa giấy dưới trời nắng vàng. Về khứu giác, đó là “mùi nắng”, ở đây, nhà thơ đã sử dụng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, từ đó gợi ra nắng dường như còn chất chứa thêm thêm mùi vị mặn mà của biển. Cuối cùng là thính giác với tiếng chim hót líu lo bên hiên nhà vừa tạo một khung cảnh thanh bình nhưng không bị tĩnh lặng.

Ở khổ thơ thứ hai, cảnh vật hiện lên lại mang màu sắc cổ kính, rêu phong:

“Mái chùa cong veo chiều cổ tích
Tiếng cầu kinh bịn rịn níu hồn tôi
Khát từng giọt mưa mùa khô trên đảo
Cây vẫn mướt xanh vẫy gọi chim trời”

Mái chùa cong vút cùng với tiếng cầu kinh khiến không gian trở nên thanh bình, tĩnh lặng. Hình ảnh dường như đã xuất hiện trong những truyện cổ tích. Ngoài ra, mùa khô trên đảo cũng thường thiếu những giọt nước mưa tươi mát. Tuy nhiên cây cối vẫn luôn xanh mướt vẫy gọi và chào đón những chú chim trời bay đến. Cảnh vật trên đảo vẫn mang vẻ sức sống, tươi mới.

Bài thơ được kết thúc với sự xuất hiện của người lính. Họ đang làm công việc canh giữ chủ quyền của đất nước. Một công việc thiêng liêng và cao cả biết chừng nào. Hình ảnh “cánh chim trời” như một lời tuyên bố của tác giả rằng con người và thiên nhiên nơi đây luôn hòa hợp với nhau tạo nên một bức tranh vô cùng sinh động:

“Anh lính trẻ đứng canh chim làm tổ
Tiếng chim rơi nòng súng ngỡ sáo diều
Đảo Sơn Ca vẫn bốn mùa lảnh lót
Chim và người xây cột mốc tiền tiêu.”

Như vậy, bài thơ Đảo Sơn Ca đã khắc họa một bức tranh về thiên nhiên nơi hải đảo hùng vĩ nhưng không kém phần bình yên. Qua đó, nhà thơ cũng bộc lộ tình yêu thiên nhiên, con người và rộng hơn là tình yêu đất nước.