Câu 1: Xác định thành phần biệt lập trong các trường hợp sau và cho biết chức năng của chúng: 

a. Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

                    (Hữu Thỉnh, Sang thu)

b. Cả ba cùng chạy vào cùng nói:

- Bác Tai ơi, bác có đi với chúng cháu đến nhà lão Miệng không? Chúng cháu đến nói cho lão biết, từ nay chúng cháu không làm cho lão ăn nữa. Chúng cháu cũng như bác, lâu nay vất vả rồi, nay phải nghỉ ngơi mới được.

(Truyện ngụ ngôn Việt Nam, Chân, Tay, Tau, Mắt, Miệng)

c. Trẻ con chúng tôi la ó, reo hò. Ôi, con suối, con suối, khi nó cạn, chúng tôi ngẩn ngơ. Chúng tôi thoả thuê tắm, khi ra về tiếng ào ào vọng mãi.

(Duy Khàn, Tuổi thơ im lặng)

Trả lời:

a) Thành phần tình thái: “hình như”

Tác dụng: thể hiện quan điểm phỏng đoán của người nói về những gì đang được đề cập đến trong câu. 

b) Thành phần gọi đáp: “Bác Tai ơi”

Tác dụng: thể hiện việc người nói gọi người nghe trả lời.

c) Thành phần cảm thán: “ôi”

Tác dụng: bộc lộ tâm lý, cảm xúc của người nói 

Câu 2: Cho biết thành phần phụ trong mỗi trường hợp sau bổ sung thông tin gì?

a. Đêm ấy ông khách – đích thị Bọ Dừa, cụ giáo thông thái chả bao giờ nói sai – ngủ lại dưới vòm lá trúc thật.

(Trần Đức Tiến, Giọt sương đêm)

b. Và bởi vậy, truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc — vượt ra khỏi giới hạn không gian và thời gian.

(Theo Minh Khuê, Sức hấp dẫn của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”

c. Vài ngày ngâm rửa như thế, mới bắt đầu một trong những quy trình then chốt – gọt thuỷ tiên.

(Theo Giang Nam, Cách gọt củ hoa thuỷ tiên)

d. Giữa dây buộc một miếng vải đỏ hay một vật bất kì làm dấu (gọi là tâm điểm) để xác định đội thắng.

(Trần Thị Ly, Kéo co)

Trả lời:

a. Thành phần phụ chú: “đích thị Bọ Dừa, cụ thông thái chả bao giờ nói sai”

Tác dụng: 

- bổ sung tên ông khách là Bọ Dừa

- đây là phỏng đoán của cụ thông thái

b. Thành phần phụ chú: “vượt khỏi giới hạn không gian và thời gian”

Tác dụng: bổ sung về tầm ảnh hưởng của truyện

c. Thành phần phụ chú: “gọt thủy tiên” 

Tác dụng: bổ sung hành động đang gọt hoa

d. Thành phần phụ chú: “gọi là tâm điểm”

Tác dụng: bổ sung thông tin về tên gọi

Câu 3: Dựa vào thành phần gọi - đáp trong các trường hợp bên dưới, hãy cho biết tính chất mối quan hệ giữa người nói và người nghe:

a. – Thưa ông, độ này trời hạn, cạn khô cả

b. – Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ

    – Ừ, phải đấy. Để chị về lấy.

Trả lời:

a. “Thưa” => mối quan hệ giữa người dưới (đầy tớ) và người trên (ông chủ)

b. “Ừ”, “ạ”

=> mối quan hệ giữa người nói và người nghe là chị em

Câu 4: So sánh hai câu sau và cho biết sự khác nhau về nghĩa giữa chúng:

a. Chắc chắn trời sẽ mưa

b. Có lẽ trời sẽ mưa

 Theo em vì sao có sự khác biệt ấy?

Trả lời:

a. Chắc chắn – khẳng định dứt khoát, mức độ tin cậy cao

b. Có lẽ - phỏng đoán

Câu 5: Viết đoạn văn khoảng năm câu thể hiện những cảm xúc của em khi được chiêm ngưỡng một cảnh đẹp, trong đó có ít nhất một câu chứa thành phần biệt lập. Xác định chức năng của (những) thành phần biệt lập này.

Gợi ý:

Nghỉ hè, em được bố mẹ cho tắm biển ở bãi biển Mỹ Khê rất nổi tiếng. Nơi đây có nước biển xanh ngắt, những bãi cát vàng óng và làn gió mát lồng lộng. Gần biển có rất nhiều khách sạn, nhà hàng. Khách du lịch đến tắm biển rất đông. Ôi, bức tranh thiên nhiên thât tuyệt vời biết bao nhiêu, em chứng kiến bức tranh ngỡ như đang ở trốn bồng lai tiên cảnh, thật hiền hòa, đjep dẽ. Em còn được thưởng thức nhiều món hải sản rất ngon. Em rất yêu thích nơi đây.

Thành phần biệt lập là Ôi- thành phần cảm thán, 

=> diễn tả cảm xúc của em khi chứng kiến bức tranh tuyệt đẹp