BÀI 3: SƠN TINH THỦY TINH

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1:  Đối với cuộc sống của con người, tùy từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại. Nêu một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng đó.

CH2: Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Chú ý thời gian diễn ra câu chuyện.

CH2: Sính lễ ở đây có gì đặc biệt

CH3: Điều gì sẽ xảy ra khi Thủy Tinh tức giận? Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng lũ bằng cách nào?

SAU KHI ĐỌC

CH1: Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân - kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:

Nguyên nhân (Vua Hùng tổ chức kén rể) => Kết quả/nguyên nhân (Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai) => Kết quả (Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả co gái cho)

CH2: Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.

CH3: Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?

CH4:  Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?

CH5: Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?

CH6: Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?

CH7: Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

CH: Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:

Sơn Tinh có một mắt ở trán

Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì

Một thần phi bạch hổ trên cạn

Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.

                                   (Nguyễn Nhược Pháp, Sơn Tỉnh, Thuỷ Tỉnh, trích                          trong tập Ngày xưa, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1996, tr. 9)

Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta đều có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu).

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Mưa:

+ Lợi ích: cung cấp nguồn nước cho tưới tiêu, chăn nuôi, sản xuất

+ Tác hại: gây lũ lụt, ngập úng, sạt lở đất

• Nắng

+ Lợi ích: phát triển trồng trọt, hỗ trợ sản sấy khô lương thực

+ Tác hại: gây hạn hán, nóng bức.

CH2: Những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết: 

• Xây dựng mương nước, hệ thống đê điều dẫn nước khi có mưa lũ
• Xây dựng đập thủy điện trữ nước dự phòng lúc hạn hán.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Thời gian diễn ra câu chuyện vào thời Hùng Vương thứ mười tám

CH2: Các sính lễ ở đây là những món đồ quý hiếm, khó tìm và số lượng lớn.

CH3: Điều khiến Thủy Tinh tức giận

+ Thủy Tinh đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương

+ Thần hô mưa, gọi gió, làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh

• Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng lũ bằng cách: 

+ Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thạnh lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ. 

+ Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Vua Hùng tổ chức kén rể => 2 chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai => Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho => Sơn Tinh mang đầy đủ sính lễ đến trước, cưới được Mị Nương => Thủy Tinh đến sau vô cùng tức giận, bèn hô mưa gọi gió, dâng nước đánh Sơn Tinh => 2 bên đánh nhau hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thất bại, đành rút quân về => Từ đó về sau, hằng năm, Thủy Tinh đều dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng vẫn luôn thất bại

CH2: Trong câu chuyện này, nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh được gọi là thần vì: Sơn Tinh và Thủy Tinh có những năng lực siêu nhiên, có thể hô mưa gọi gió, dời núi, điều khiển được tự nhiên, vũ trụ…

CH3: Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này đặc biệt 

• Có 2 vị thần đến tham gia kén rể
• Cuộc kén rể trải qua 3 lần thử thách (thi tài, nộp sính lễ, giao tranh trực tiếp) suốt hàng tháng trời mới kết thúc.

CH4: Sơn Tinh phải giao tranh với Thủy Tinh vì Thủy Tinh thua ở thử thách nộp sính lễ nhưng lại tức giận, dâng nước đuổi đánh Sơn Tinh

- Người thắng cuộc: Sơn Tinh

- Sơn Tinh xứng đáng được xem là anh hùng.

 CH5:  Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh: khát vọng chế ngự thiên tai (lũ lụt) và ca ngợi những thành tựu phòng chống, chế ngự thiên tai của người dân

CH6: Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng lũ lụt

- Tác giả dân gian cho rằng: do Thủy Tinh thua cuộc nhưng không cam lòng, nên hằng năm vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh

CH7: Nếu em là Thủy Tinh sau khi bị thua cuộc, tôi vô cùng tức giận, không cam lòng, khát vọng chiến đấu để trả thù.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

CH: Vị thần núi Sơn Tinh thì có ba mắt. Mắt thứ ba kia như nhìn thấy mọi thứ để có thể thấy cảnh nhân dân lầm than trong dòng nước lũ và quyết tâm chiến thắng kẻ thù Thủy Tinh. 

- Thần Sơn Tinh phi bạch hổ, oai phong lẫm liệt. 

- Còn thần Thủy Tinh thì mang theo dáng vẻ phong trần với râu ria quăn xanh rì. 

- Hai chàng trai là hai vẻ đẹp, hai bức họa sống động về tự nhiên muôn màu.