Bài

Văn bản và tác giả

Thể loại

Đặc điểm nổi bật

Nghệ thuật

Nội dung

Tôi và các bạn

Bài học đường đời đầu tiên – Tô Hoài

Truyện đồng thoại

• Sử dụng ngôi kể thứ nhất

• Dùng các BPTT: so sánh, nhân hóa
• Sử dụng nhiều từ láy tượng hình, tượng thanh

Đoạn trích đã miêu tả hình ảnh Dế Mèn cường tráng nhưng tính nết còn kiêu căn

Gõ cửa trái tim

Mây và sóng – Ta-go

Thơ tự do

• Sử dụng hình thức kể chuyện qua cuộc đối thoại hấp dẫn

• Sử dụng các hình ảnh thiên nhiên giàu tính tượng trưng, ẩn dụ.

Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và cao quý

Yêu thương và chia sẻ

Cô bé bán diêm – An-đéc-xen

Truyện cổ tích

Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng.

Truyện gợi ra những số phận bất hạnh trong cuộc sống và truyền cho người đọc lòng thương cảm sâu sắc.

Quê hương yêu dấu

Cây tre Việt Nam – Thép Mới.

Kí 

• Sử dụng BPTT: điệp từ, điệp cấu trúc, nhân hóa
• Sử dụng các chất liệu của văn học dân gian như ca dao, tục ngữ

Khẳng định vẻ đẹp của cây tre; đồng thời ca ngợi những phẩm chất đáng quý của con người Việt Nam.

Những nẻo đường xứ sở

Cô Tô - Nguyễn Tuân

Kí

• Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, liên tưởng, nhân hóa, từ láy
• Sử dụng nhiều góc nhìn 

• Khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời, kì vĩ của hòn đảo Cô Tô
• Ca ngợi vẻ đẹp kiên cường, bền bỉ, thuần hậu của con người nơi đây.

Kiểu bài

Yêu cầu

• Được kể từ ngôi thứ nhất
• Giới thiệu được trải nghiệm đáng nhớ, tập trung vào sự việc đã xảy ra.

• Giới thiệu nhanh về và tên tác giả
• Thể hiện được cảm xúc chung về bài thơ
• Đánh giá ý nghĩa chung đối với sự thể hiện tình cảm của tác giả trong bài thơ

• Các dòng thơ được sắp xếp thành từng cặp, một dòng thơ 6 tiếng và một dòng 8 tiếng
• Tiếng cuối cùng của dòng 6 vần với tiếng thứ 6 của dòng 8
• Thường ngắt nhịp chẵn 2/2, 4/4

• Giới thiệu được cảnh sinh hoạt
• Tả bao quát quang cảnh
• Tả hoạt động cụ thể của con người, sử dụng những từ ngữ phù hợp 
• Nêu được cảm nghĩ về cảnh sinh hoạt.

Bài học

Nội dung thực hành nói và nghe

Liên quan đến phần đọc và viết

• Phần đọc đưa ra những bài học và trải nghiệm có được từ tình bạn.
• Phần viết: Viết bài văn kể lại một trải nghiệm của em.

• Phần đọc: đưa ra những bài học về tình cảm gia đình.
• Phần viết: viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ có yếu tố tự sự và miêu tả.

• Phần đọc: đưa ra những bài học về tình yêu thương trong cuộc sống, gửi gắm đến các bạn về tình yêu thương qua trải nghiệm của các nhân vật.
• Phần viết: viết bài văn kể lạ một trải nghiệm của em

• Phần đọc: đưa ra những bài học về quê hương, đất nước
• Phần viết: 

+ Tập làm thơ lục bát

+ Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ lục bát

• Phần đọc: đưa ra những bài học về xứ sở, các vùng miền của Việt Nam.
• Phần viết: viết bài văn tả cảnh sinh hoạt

Bài

Kiến thức tiếng Việt

• Từ đơn: từ chỉ có 1 tiếng

VD: bàn, ghế, bút…

• Từ phức: từ có 2 tiếng trở lên:

+ Từ phức: từ phức được tạo nên bằng cách ghép các tiếng, giữa các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa.

VD: học sinh, nhà trường, bàn ghế…

+ Từ láy: từ phức mà các tiếng chỉ có quan hệ với nhau về âm (lặp lại âm đầu, vần hoặc lặp lại cả âm đầu và vần)

VD: lung linh, mênh mông, lấp lánh…

• So sánh: là đối chiếu sự vật này với sự vật khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt

VD: Mỏ cốc như cái dùi sắt chọc xuyên cả đất (Bài học đường đời đầu tiên – Tô Hoài)

• Điệp từ: là một biện pháp tu từ chỉ việc lặp đi lăp lại một từ hoặc cụm từ, nhằm nhấn mạnh khẳng định liệt kê… để làm nổi bật vấn đề

VD: Chẳng ai cảm hóa các bạn và các bạn chẳng ai cảm hóa ai (Nếu cậu muốn có một người bạn – Ê-ru-pe-ri)

• Ẩn dụ: biện pháp tu từ gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó, nhằm tăng khả năng gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt

VD: Cha lại dắt con đi trên cát mịn/ Ánh nắng chảy đầy vai (Hoàng Trung Thông – Những cánh buồm)

• Đại từ là các từ ngữ được dùng để xưng hô hay dùng để thay thế các danh từ, động từ, tính từ hoặc cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ trong câu, với mục đích tránh lặp lại các từ ngữ nhiều lần

VD: “tớ”, “bọn tớ” (Mây và sóng – Ta-go)

• Dấu hai chấm: báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước

VD: Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được”. (Mây và sóng – Ta-go)

• Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành

VD: Tất cả ngọn nến bay lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời (Cô bé bán diêm – An-đéc-xen)

• Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành

VD: Bữa cơm về tới nhà, Sơn không thấy mẹ đâu cả. (Gió lạnh đầu mùa – Thạch Lam)

• Cụm tính từ là loại tổ hợp từ do tính từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.

VD: Mẹ cái Hiến rất nghèo. (Gió lạnh đầu mùa – Thạch Lam)

• Từ đồng âm: là loại từ có cách phát âm, cấu tạo âm thanh giống nhau, hoặc trùng nhau về hình thức viết, nói, đọc nhưng ý nghĩa lại hoàn toàn khác nhau.

VD: Con ngựa đá con ngựa đá.

• Từ đa nghĩa: là những từ có một số nghĩa biểu thị những đặc điểm, thuộc tính khác nhau của một đối tượng hoặc biểu thị những đối tượng khác nhau của thực tại

VD: Phố cổ tạo nên vẻ đẹp riêng của Hà Nội.

• Hoán dụ là cách gọi tên sự vật, hiện tượng khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có nét tương cận với nó nhằm làm tăng sức gợi cho sự diễn đạt.

VD: Áo nâu cùng với áo xanh/ Nông thông cùng với thị thành đứng lên. (Tố Hữu)

• Dấu ngoặc kép: thường được dùng để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc của người nào đó hoặc dùng với ý nghĩa đặc biệt.

VD: Họ vẫn còn giữ lễ hội “ăn én”. (Hang Én – Hà My)