Soạn giáo án Ngữ văn 8 cánh diều Bài 8 Đọc 2: Đánh nhau với cối xay gió

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

GV mời HS dựa vào nội dung chuẩn bị ở nhà:

+ Trình bày hiểu biết của em về tác giả Xéc-van-tét?

- Em hãy trình bày những hiểu biết của em về tiểu thuyết Đôn Ki-hô-tê và nêu xuất xứ của văn bản trong sách giáo khoa

- Đoạn trích có thể được chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần

Bước 2: Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ

Các nhóm thảo luận để vẽ sơ đồ tóm tắt những nội dung chính về tác giả và tác phẩm

Bước 3: HS tiến hành thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng vẽ sơ đồ, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Miguel de Cervantes Saavedra (1547 – 1616), sinh ra tại thị trấn gần thủ đô Ma Đrít (Tây Ban Nha) trong một gia đình quý tộc nhỏ, đã sa sút. Ông thân sinh ra Xec-van-tec làm nghề thầy thuốc, phải lang thang từ tỉnh này sang tỉnh khác để kiếm tiền nuôi sống bảy đứa con.

- Ông sáng tạo ra kiểu nhân vật lưỡng diện: vừa điên rồ, vừa sáng suốt, dùng tiếng cười và thủ pháp lạ hóa điêu luyện trong việc bóc trần những thói hư, tật xấu của con người và xã hội.

2. Tác phẩm

a. Tác phẩm Đôn Ki-hô-tê kể về nhân vật Đôn Ki-hô-tê, một quý tộc nghèo say mê đọc tiểu thuyết hiệp sĩ và muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ. Đôn Ki-hô-tê lục tìm những binh giáp mà tổ tiên để lại để tự trang bị vũ khí cho mình, phong cho con ngựa gầy yếu của mình là chiến mã – đặt tên là Rô-xi-nan-tê, còn mình là hiệp sĩ xứ Mancha. Lão nhớ đến một người phụ nữ nông dân lão thầm yêu xưa kia nên ban cho chị ta cái tên công nương Đuyn-xi-nê-a. Lão gầy gò, cao lênh khênh, cưỡi trên lưng con ngựa còm, ra đi làm hiệp sĩ lang thanh để trừ lũ gian tà, cứu người lương thiện. Cùng đi với Đôn Ki-hô-tê là bác giám mã Xan-chô Pan-xa béo lùn. Sau nhiều phen thất bại, cuối cùng Đôn Ki-hô-tê bị ốm nặng và qua đời

b. Văn bản Đánh nhau với cối xay gió được trích từ chương VIII của tiểu thuyết Đôn Ki-hô-tê. Đoạn trích kể lại việc hai thầy trò đang trên đường phiêu lưu thì bắt gặp hàng chục chiếc cối xay gió. Đô Ki-hô-tê một mực cho rằng đó là những gã khổng lồ và quyết tâm đánh bại chúng bất chấp lời khuyên của Xan-chô Pan-xa. Cuối cùng, cả người và ngựa đều bị thương nặng

- Nội dung chính của mỗi phần trong đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió

+ Phần 1: Thầy trò Đôn-ki-hô-tê trước trận chiến đấu

+ Phần 2: Hiệp sĩ liều mình tấn công lũ khổng lồ

+ Phần 3: Hai thầy trò tiếp tục lên đường

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Nhân vật Đôn Ki-hô-tê

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 3 nhóm và sau đó mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến mục 1. Nhân vật Đôn Ki-hô-tê

+ Nhân vật Đôn Ki-hô-tê  được tác giả khắc họa như thế nào? Hãy liệt kê những đặc điểm của nhân vật này (dáng vẻ bên ngoài, suy nghĩ, sở thích, lời nói và hành động)

+ Vì sao Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió?

+ Theo em, việc Đôn Ki-hô-tê say mê, muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ và hành động của nhân vật này có những điểm nào tốt và không tốt?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Nhân vật Xan-chô Pan-xa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Dựa vào văn bản cùng với phần chuẩn bị ở nhà, yêu cầu HS làm việc theo cặp và trả lời các câu hỏi sau:

+ Nhân vật Xan-chô Pan-xa được tác giả khắc họa như thế nào? Hãy liệt kê những đặc điểm của nhân vật này (dáng vẻ bên ngoài, suy nghĩ, sở thích, lời nói và hành động)

+ Xan-chô nhìn nhận về cối xay gió có gì khác với Đôn Ki-hô-tê?

+ Trong cuộc chiến với cối xay gió, Xan-chô Pan-xa luôn đứng ngoài. Điều này cho ta thấy đây là nhân vật như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

- GV cho HS đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả

Nhiệm vụ 3: Cặp nhân vật đối lập

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Dựa vào văn bản cùng với phần chuẩn bị ở nhà, yêu cầu HS làm việc theo cặp và trả lời các câu hỏi sau:

+ Lập bảng so sánh hai nhân vật Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa

+ Qua đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió, em có nhận xét gì về cách xây dựng hai nhân vật Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô của tác giả?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức

- GV cho HS đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả

Nhiệm vụ 4: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành các nhóm (4-6 HS), yêu cầu HS:

+ Trình bày nhận xét của em về nội dung, nghệ của văn bản Đánh nhau với cối xay gió

- GV yêu cầu HS rút ra tổng kết

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS rút ra kết luận về nội dung, nghệ thuật của văn bản

- GV quan sát phần thảo luận của các nhóm, hướng dẫn, hỗ trợ (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện một số nhóm xác định nội dung, nghệ thuật

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét phần trả lời của nhóm bạn, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

1. Nhân vật Đôn Ki-hô-tê

- Xuất thân: Quý tộc nghèo

-  Dáng vẻ: Gầy gò, cao lênh khênh

- Trang bị: Một con ngựa còm, mũ, áo, giáp đều bằng sắt đã han rỉ

- Mục đích: Làm hiệp sĩ, trừ gian tà, cứu người lương thiện

- Tính cách: Dũng cảm

- Suy nghĩ: viển vông xa vời thực tế

- Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió vì:

+ Kiên quyết tiêu diệt cái ác, cái xấu

+ Dũng cảm, chủ động tấn công địch, không sợ chênh lệch lực lượng

+ Quyết chiến thắng kẻ thù cho dù chúng dùng pháp thuật xấu xa.

+ Theo gương các hiệp sĩ giang hồ, dù có bị thương.

=>

- Không bình thường, điên rồ, mê muội, hoang tưởng, điên rồ, quá mê sách kiếm hiệp -> lú lẫn, bắt chước các hiệp sĩ đi lang thang trừ kẻ gian ác, cứu giúp người lương thiện

- Là người có lí tưởng cao đẹp, hành động dũng cảm nhưng đầu óc mê muội làm cho hành động sai lệch, nực cười, vừa đáng thương vừa đáng trách

* Điểm tốt và không tốt lí tưởng và hành động của Đôn Ki-hô-tê:

- Đầu óc mê muội, không tỉnh táo:

+ Nhìn thấy những chiếc cối xay gió (đến ba bốn chục chiếc) lão lại tưởng là bọn khổng lồ gian ác, sau đó lại tưởng là pháp thuật của pháp sư Phơ-re-xtôn.

+ Tư tưởng: Đôn Ki-hô-tê muốn diệt ác cứu đời. Khát vọng ấy tuy tốt đẹp nhưng đã bị đầu óc hoang tưởng kia làm cho sai lệch và trở nên hão huyền.

+ Hành động: Chẳng chút sợ sệt, lão xông vào cuộc giao tranh dữ dội một cách dũng cảm, không cân sức.

_ Tuy bị trọng thương nhưng lão không hề rên rỉ. Lẽ ra điều ấy đáng được khen ngợi, nhưng thật đáng tiếc là lão muốn làm theo các hiệp sĩ giang hồ trong sách mà lão rất say mê. Đôn Ki-hô-tê cũng không quan tâm đến những nhu cầu của cá nhân mình, kế cả chuyện ăn, chuyện ngủ như bao nhiêu kẻ trên đời.

=> Đôn-ki-hô-tê là nhân vật có lý tưởng tốt, hành hiệp trượng nghĩa nhưng hành động thì điên rồ, phi thực tế bởi chính những ảo tưởng, mê muội khi đọc truyện kiếm hiệp.

2. Nhân vật Xan-chô Pan-xa

+ Xuất thân: nông dân

+ Dáng vẻ: béo lùn

+ Trang bị: Một con lừa thấp lè tè, một túi thức ăn, một bầu rượu

+ Mục đích: làm giám mã, mong hưởng chiến lợi phẩm để làm giàu

+ Tính cách: thật thà

+ Suy nghĩ: tỉnh táo, thực dụng

- Xan-chô xác định những thứ Đôn Ki-hô-tê nói đến là cối xay gió trong khi Đôn Ki-hô-tê cho rằng đó là những gã khổng lồ.

- Trong cuộc chiến với cối xay gió, Xan-chô Pan-xa luôn đứng ngoài. Điều này cho ta thấy đây là nhân vật có quan niệm về sự đau đớn: Tự biết không chịu nổi đau đớn (rên rỉ ngay), đầu óc thực tế, hèn nhát

=> Là nhân vật luôn tỉnh táo, thực tế và thực dụng, ích kỉ, hèn nhát, tầm thường, quan tâm như cầu bản thân

3. Cặp nhân vật đối lập

- Hai tính cách trên tương phản nhau nhưng lại không mâu thuẫn; trái lại bổ sung cho nhau. Thực tế tác phẩm cho thấy trong các cuộc phiêu lưu mạo hiểm hiệp sĩ Đôn-ki-hô- tê luôn luôn có giám mã Xan-chô Pan-xa đi theo phục vụ. Và hai người sống với nhau rất hòa thuận, gắn bó. Tách riêng ra, mỗi tính cách đều phiến diện (lệch lạc), cực đoan (thái quá) không thể tồn tại mà không gặp khó khăn và thất bại- nhất là những lúc đứng trước thử thách lớn. Đi đôi với nhau, nương tựa vào nhau, chúng hạn chế được những mặt yếu, phát huy được những mặt mạnh, trở thành một khối thống nhất vững chắc trong mọi suy nghĩ, sinh hoạt và hành động.

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Qua văn bản tác giả chế giễu tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong kiến lỗi thời, qua tính cách của hai nhân vật bộc lộ khi đối mặt với cối xay gió. Sự tương phản giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan- xa đã tạo nên một cặp nhân vật bất hủ.Qua đó tác giả còn muốn báo trước sự xuất hiện của thời đại phục hưng với những con người mới, những tính cách mới nghị lực mới và sáng ngời chủ nghĩa nhân văn

2. Nghệ thuật

- Thành công khi xây dựng được cặp nhân vật tương phản

- Có giọng điệu hài hước, phê phán