Soạn giáo án Ngữ văn 8 cánh diều Bài 4 Đọc 1: Đổi tên cho xã

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến phần kiến thức ngữ văn:

+ Thể loại hài kịch là gì?

+ Hài kịch có đặc điểm gì?

+ Truyện cười là gì?

+ Truyện cười có đặc điểm gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu kiến thức ngữ văn

1. Hài kịch

- Hài kịch là thể loại kịch dùng tiếng cười để châm biếm, đả kích, phê phán những thói hư tật xấu, cái lố bịch, lỗi thời, … trong đời sống. Tiếng cười trong hài kịch được tạo ra bởi các mâu thuẫn (xung đột), nhân vật, hành động, lời thoại, … và một số thủ pháp trào phúng tiêu biểu

- Xung đột trong hài kịch thường là mâu thuẫn giữa cái xấu (cái thấp hèn) với cái tốt (cái đẹp, cái cao cả). Ví dụ, xung đột trong vở hài kịch Bệnh sĩ của Lưu Quang Vũ là mâu thuẫn giữa sự chân thực, thật thà với bệnh giả dối, ảo tưởng. Nhưng cũng có khi xung đột là mâu thuẫn giữa sự dốt nát của ông Giuốc-đanh và mưu mô lừa lọc của gã phó may trong vở Trưởng giả học làm sang của Mô-li-e

- Nhân vật trong hài kich thường có sự không tương xứng giữa thực chất bên trong và hình thức bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động, lời nói và việc làm. Hành động của nhân vật mâu thuẫn với phẩm chất, vì vậy trở nên lố bịch, hài hước. Lời thoại trong hài kịch thường là ngôn ngữ phóng đại, gây cười. Ví dụ, ông Giuốc-đanh trong vở Trưởng giả học làm sang (Mô-li-e) rất kém hiểu biết nhưng luôn tỏ ra thông thái, thích làm sang, bắt chước giới quý tộc

- Hành động trong vở hài kịch gắn liền với những mâu thuẫn và tính cách nhân vật nên thường tương phản lẫn nhau. Ví dụ, trong vở Trưởng giả học làm sang (Mô-li-e), ông Giuốc-đanh rất kém hiểu biết nhưng lại luôn tỏ ra thông thái, thích làm sang; chỉ vì thích được gọi là “cụ lớn”, “đức ông” mà đã mất rất nhiều tiền thưởng cho những người thợ may lợi dụng ông

- Lời thoại cũng là phương tiện biểu đạt quan trọng của kịch. Do gắn với nhân vật, giúp nhân vật bộc lộ đặc điểm, tính cách nên lời thoại trong hài kịch thường là ngôn ngữ hài hước, gây cười. Ví dụ, ông Giuốc-đanh sau khi được gọi là “cụ lớn” đã nói “Cụ lớn”, ồ, ồ, cụ lớn! Chú mày thong thã tí đã. Cái tiếng “cụ lớn” đáng thưởng lắm…”Cụ lớn” không phải là một tiếng tầm thường đâu nhá. Này, cụ lớn thưởng cho các chú đây”

- Thủ pháp trào phúng (biện pháp tạo ra tiếng cười) trong hài kịch chủ yếu là nghệ thuật phóng đại (nói quá, cường điệu). Ví dụ, trong Đổi tên cho xã (trích vở kịch Bệnh sĩ – Lưu Quang Vũ), những lời phát biểu của ông chủ tịch xa đã được phóng đại lên nhiều lần bằng các lời nói hoa mĩ, sáo rỗng để người đọc thấy rõ bệnh khoa trương, hình thức đến mức giả dối, lố bịch.

2. Truyện cười

- Truyện cười là một thể loại chứa đựng cái hài, dùng tiếng cười làm phương tiện chủ yếu để giải trí hoặc châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Có truyện cười dân gian và truyện cười hiện đại

- Truyện cười thường ngắn gọn, cốt truyện đơn giản, ít nhân vật. Nhân vật, ngôn ngữ và các thủ pháp trào phúng trong truyện cười cũng có những điểm giống như trong hài kịch. Bối cảnh của truyện cười thường là các tình huống mâu thuẫn giữa thật và giả, nội dung và hình thức, bên trong và bên ngoài, ..; kết thúc truyện cười thường bất ngờ. Truyện Treo biển (Truyện cười dân gian Việt Nam) hoặc truyện Cái kính của A-dít Nê-xin đều là ví dụ tiêu biểu về cốt truyện, nhân vật, ngôn ngữ và bối cảnh của truyện cười

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác giả

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập cho HS

GV mời HS dựa vào nội dung chuẩn bị ở nhà:

+ Trình bày hiểu biết của em về tác giả Lưu Quang Vũ?

- Em hãy trình bày xuất xứ của văn bản “Đổi tên cho xã”

Bước 2: Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ

Các nhóm thảo luận để vẽ sơ đồ tóm tắt những nội dung chính về tác giả và tác phẩm

Bước 3: HS tiến hành thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng vẽ sơ đồ, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), ông sinh ra ở Phú Thọ, là con trai của nhà viết kịch Lưu Quang Thuận.

- Là một con người tài năng nhưng gặp nhiều bất hạnh. Ông đã mất trong một vụ tai nạn giao thông khi sự nghiệp đang nở rộ.

- Kịch của Lưu Quang Vũ mang nhiều cách tân độc đáo; quan tâm thể hiện xung đột trong cách sống và quan niệm sống, bày tỏ khát vọng hoàn thiện nhân cách con người.

- Một số tác phẩm chính: Hồn Trương Ba, da hàng thịt; Hương cây; Tôi và chúng ta; Sống mãi tuổi 17; Nàng Sita; Ngọc Hân công chúa,....

b. Tác phẩm

- Văn bản Đổi tên cho xã là văn bản trích từ vở hài kịch Bệnh sĩ nổi tiếng của Lưu Quang Vũ