BÀI 1. KHẢ NĂNG LỚN LAO CỦA TIỂU THUYẾT

VĂN BẢN. XUÂN TÓC ĐỎ CỨU QUỐC

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sử chú ý, tò mò ngay từ cái tên, bạn nghĩ tới những nhân vật nào, nêu nhận xét?

Giải nhanh: 

- Có thể kể tới một vài cái tên như: Chí Phèo, Xuân Tóc Đỏ,…

=> Đặt tên cho nhân vật giúp tác giả thể hiện tư tưởng, tình cảm và là phương thức biểu lộ dụng ý nghệ thuật. 

Câu 2: Nêu những hiểu biết của bạn về tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học (đối với trào phúng, thủ pháp trào phúng, giọng điệu trào phúng…).

Giải nhanh: 

- "Tiếng cười tào phúng" trong sáng tác văn học là nguyên tắc phản ánh nghệ thuật với tính chất hóm hỉnh, sâu cay, châm biếm. 

- Tiếng cười trào phúng thường xuất hiện khi tác giả muốn chỉ trích, mỉa mai một vấn đề, nhân vật nào đó.

- Thủ pháp trào phúng có thể kể tới như: phóng đại, đối lập, nghịch ngữ, mỉa mai,…

- Thông qua tiếng cười trào phúng, người viết có thể thể hiện tư tưởng, quan điểm, lên tiếng phê phán các vấn đề tồn đọng một cách chân thực và sâu sắc nhất. 

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Chú ý cách giới thiệu về sự kiện qua những chi tiết cụ thể và các yếu tố hé lộ giọng điệu trần thuật chính.

Soạn chi tiết: 

- Không gian: Sân quần Rollandes Varreau => Một sự kiện bất ngờ trước đây chưa từng có, gây chấn động đến bất ngờ và có thể làm thay đổi lịch sử của nền thể thao nước nhà. 

- Con người:

+ "Tuy giá vé vào cửa là ba đồng hạng bét, số công chúng sáng hôm ấy, cũng trên ba nghìn": Mặc dù giá vé rất cao những nhiều người vẫn đổ xô nhau để mua vé sự kiện.

+ "rất nhiều người hâm mộ vì đến chậm, không mua được vé, bèn hóa ra phẫn uất và chết một cách rất thể thao, nghĩa là tự tử dần bằng thuốc phiện không có giấm thanh hút vào phổi”: Quang cảnh sân quần hỗn loạn bởi sự náo nhiệt của người hâm mộ.

+ Cụm từ “chết một cách rất thể thao”: Thể hiện thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả. 

=> Từ những chi tiết thể hiện cách giới thiệu về sự kiện, tác giả đã cho thấy một khung cảnh hỗn loạn, nực cười. Cách xây dựng không gian này có tác dụng: Tạo ấn tượng, hứng thú, sự tò mò cho người đọc.

=> Giọng điệu trần thuật chính của tác phẩm là giọng điệu trần thuật (tự sự) nhưng đậm chất trào phúng. 

Câu hỏi: Câu văn này có thể gợi lên ấn tượng gì về nhân vật Xuân Tóc Đỏ?

Giải nhanh: 

Câu văn: Tuyết cố làm cho ông bố đỡ buồn, kêu rằng cái phần danh dự của gia đình cũng còn có cơ cứu chữa được, vì mọi người còn hi vọng vào Xuân

=> Xuân không hiện lên một cách trực tiếp mà thông qua lời của cô Tuyết.

=> Xuân trong cách kể của cô Tuyết hiện lên là một người tài giỏi, là niềm hi vọng sẽ đem lại chiến thắng trong trận đấu. 

Câu hỏi: Người kể chuyện đã miêu tả chân dụng các nhân vật bằng giọng điệu như thế nào?

Soạn chi tiết: 

- Giọng điệu chủ yếu được sử dụng ở đây là giọng điệu hài hước, châm biếm: 

+ Người kể chuyện sử dụng hàng loạt từ ngữ mang tính biểu cảm cao để phác họa hình ảnh sống động về những người ngồi trên khán đài. 

+ Cách diễn đạt của người kể chuyện còn pha chút hài hước khi miêu tả các vị quan lớn với trang phục lộng lẫy, có thể coi là "lồng lộn".

=> Cách mô tả này giúp tăng cường tính chất hấp dẫn và sống động của câu chuyện, tăng tính gợi hình, gợi cảm, tạo hứng thú cho người đọc. 

Câu hỏi: Đoạn văn cho thấy điều gì về bản chất của cuộc bãi binh bố trận được nhà nước thuộc địa triển khai trước một sự kiện chính trị quan trọng?

Soạn chi tiết: 

Đoạn văn: Tổng cục đã phái rất nhiều người sục sạo khắp bốn phương trời, để họ phải lục lọi cho ra hai cái ông quán quân bí mật ấy, nhưng vô hiệu quả! Chính gia đình của hai ông cũng kêu không biết hai ông đi đâu từ đêm hôm trước… Làng thể thao nhốn nháo lên, kẻ ngạc nhiên sửng sốt, người lo sợ kinh hoàng. Không ai biết rằng lúc ấy, hai ngài vẫn còn nằm trên cái sàn lim có nhiều rệp ở căn phòng đề bô của nhà Sécurité. Chính Sở Mật thám mà cũng lại không biết nốt, vì có bao nhiêu nhân viên đều chia nhau đi hộ giá ngoài phố cả, người ta chưa có người và chưa đủ thì giờ xét căn cước và hỏi cung hai kẻ bị bắt kia nữa! Và Tổng cục kết luận rằng đó chính là một sự phá hoãng, một cuộc phản trắc, một vố chơi xỏ lại Tổng cục, cũng như cái thói, cái thông bệnh của những nhà thể thao có danh tiếng xưa nay. Sau cùng Tổng cục đành phải cứu chữa sự sai hẹn của mình trước công chúng, bằng cách mời nhà quán quân quần vợt Xiêm La ra thử tài với Xuân Tóc Đỏ.

- Đoạn văn cho thấy cuộc bài binh bố trận này bản chất là một sự sắp đặt sẵn để thể hiện sự nhường nhịn, tôn kính của một nước thuộc địa trước nước lớn. Tất cả đã được sắp xếp để hai quán quân nước lớn chiến thắng tuy nhiên lại có sự hỗn loạn:

+ Hai quán quân bí mật mất tích là một vấn đề nghiêm trọng. Bởi, nếu nước lớn không thắng sẽ tạo ra làn sóng nguy hiểm cho nước nhà.

+ “Và Tổng cục kết luận rằng đó chính là một sự phá hoãng, một cuộc phản trắc, một vố chơi xỏ lại Tổng cục, cũng như cái thói, cái thông bệnh của những nhà thể thao có danh tiếng xưa nay”: đây là sự việc gây sốc và tạo trạng thái hoang mang trong xã hội và cho thấy được sự nhốn nháo của làng thể thao. 

+ Cách giải quyết tình huống: mời quán quân Xiêm La đấu với Xuân Tóc Đỏ. Cách giải quyết này nhằm làm dịu bớt tình trạng hỗn loạn và đưa ra phương án giải quyết thông qua thể thao, giải trí. 

Câu hỏi: Lí do sự hài lòng của các đối tượng tham dự sự kiện đã được diễn tả như thế nào?

Soạn chi tiết: 

- Sự hào hứng của người đến xen với Luang Brabahol – nhà quán quân Xiêm La.

- Đề cử Xuân tham gia đấu với quán quân Xiêm La chứ không phải Hải và Thụ "chính là một cử động kiêu ngạo rất kín đáo". Việc này thể hiện sự tôn trọng đối thủ và sự linh hoạt của Tổng cục, đem tới sự hài lòng cho nước bạn. 

- Ông Văn Minh, ông bầu vô cùng sung sướng vì người của ông được đại diện cho Hà thành để giữu cái danh dự cho Tổ quốc, trước nhà vô địch Xiêm. 

Câu hỏi: Sự cường điệu trong cách miêu tả phản ứng của vua Xiêm đem lại hiệu quả nghệ thuật gì?

Soạn chi tiết: 

Hiệu quả nghệ thuật:

- "đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi": diễn tả sự tức giận tột cùng của vua Xiêm. 

- Các tính từ thể hiện cảm xúc như "thịnh nộ", "băn khoăn", "lôi thôi" và "lợi hại: diễn tả tâm trạng tức giận của vua Xiêm và góp phần tạo nên không khí căng thẳng cho trận đấu. 

- Vua Xiêm tức giận "lôi trong túi áo ra một cái bản đồ Ấn Độ Chi Na do chính phủ Xiêm vẽ lại", rồi "Ngài ngắm nghĩa cái bản đồ mà không nhìn ra cuộc đấu nữa". Cùng với đó là những tiếng thì thái "La guerre! La guerre!". 

Thông qua sự phản ứng của vua Xiêm có thể thấy tình hình chính trị, ngoại giao thời bấy giờ không hề đơn giản. 

Câu hỏi: Các quan chức nhà nước có động thái gì nhằm cứu vãn tình hình? Các động thái đó mang tính chất khôi hài như thế nào? 

Soạn chi tiết: 

Để cứu vãn tình hình, các quan chức nhà nước đã có các động thái sau:

- Ông Giám đốc chính trị Đông Dương sau khi tai nghe một hiệu lệnh của quan Toàn quyền, tức thì bỏ khán đài, chạy xuống đi tìm ông bầu của Xuân Tóc Đỏ và thủ thỉ vào tai rằng bảo Xuân Tóc Đỏ hãy nhường quán quân Xiêm vì đây là một việc hệ trọng, có liên quan đến vận mệnh của đất nước.

- Đánh mạnh vào tâm lí của ông bầu Văn Minh, “tuy mất đi cái danh dự thắng cuộc, các ngài sẽ được chính phủ bù lại cho những cái khác một cách rất hậu hĩ!”, hay “ Nếu An Nam thắng Xiêm La về quần vợt thì thế nào cũng có nạn chiến tranh”.

Tính chất khôi hài được thể hiện:

- Trong tình huống khẩn cấp, quan chức nhà nước bỏ khán đài để đi bàn chuyện nhường bàn thắng.

- Ông Văn Minh trong các cuộc đối thoại thường rất ngây ngô, luôn cảm thấy khó hiểu khi nghe lời đề xuất của ông Giám đốc chính trị Đông Dương vì cảm thấy nó quá vô lý.

- Các quan chức coi trận đấu là việc liên quan đến vận mệnh quốc gia, và liên tục sử dụng các từ ngữ mang tính chất nguy cấp như: "tránh cho bách tính lương dân cái nạn núi xương, sông máu" để thúc ép ông Văn Minh yêu cầu Xuân nhường bàn thắng.

=> Để chiến thắng, quan chức nhà nước đã chọn phương án yêu cầu đối thủ nhường, đây là một lối suy nghĩ hèn nhát, thiển cận. 

Câu hỏi: Nhịp điệu trần thuật ở đoạn này có gì đáng chú ý?

Giải nhanh: 

Nhịp điệu trần thuật trong đoạn văn nay nhanh, gấp gáp. Nhịp điệu đó giúp nhà văn làm làm nổi bật không khí căng thẳng, kịch tính, tạo sự hồi hộp cho độc giả theo dõi. 

Câu hỏi: Bạn có liên tưởng gì đến thực tế thường diễn ra sau một sự kiện thể thao hay văn hóa mà bạn được biết?

Giải nhanh: 

+ Những cuộc thảo luận diễn ra sau mỗi trận đấu thể thao. Ở đây, có cả những lời khen và những lời chê bai.

+ Quảng bá hình ảnh tại các sự kiện lớn. 

Câu hỏi: Cách xưng hô của nhân vật Xuân Tóc Đỏ có gì đáng chú ý?

Giải nhanh: 

- Xuân Tóc Đỏ xưng "ta", gọi công chúng là "quần chúng nông nổi", "mi"

=> Cách gọi này cho thấy Xuân Tóc Đỏ coi thường quần chúng, coi mình là thượng đẳng, là bề trên, là một nhân vật cao cao tại thượng.

Câu hỏi: Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn có ý nghĩa nghệ thuật như thế nào?

Soạn chi tiết: 

- Những ghi chú trong ngoặc đơn có thể được xem xét như một yếu tố nghệ thuật để tăng cường sự chân thật và sâu sắc trong một đoạn văn đặc biệt là đoạn văn miêu tả một nhân vật diễn thuyết:

+ Những ghi chú trong ngoặc đơn có thể là cách diễn đạt tâm lý và tâm trạng của nhân vật. Nó giúp độc giả hoặc người nghe cảm nhận được những suy nghĩ, cảm xúc và tư duy tư nhân vật đang trải qua.

(nó vỗ vào ngực) – tự cao

(nó đấm tay xuống không khí) – kiên định

(nó giơ cao tay lên) – quyết tâm

+ Tạo nên điểm nhấn, gây sự chú ý trong câu văn. 

Câu hỏi: Có thể dùng những từ ngữ gì để khái quát về tính chất phản ứng của đám đông được thể hiện qua đoạn này?

Giải nhanh: 

Ngưỡng mộ, hân hoan, hào hứng. 

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt các sự việc chính được kể trong đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc bằng một sơ đồ phù hợp.

Soạn chi tiết: 

Câu 2: Xác định ngôi kể, điểm nhìn đã được nhà văn lựa chọn và ý nghĩa của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc làm sáng tỏ bản chất hiện thực theo khám phá và quan niệm của ông.

Soạn chi tiết: 

- Ngôi kể: Nhà văn đã dùng ngôi kể thứ ba để kể lại toàn bộ sự việc, hóa thân thành người chứng kiến toàn bộ câu chuyện. 

- Tác dụng: 

+ Giúp tác giả có cái nhìn chân thực và toàn diện về các sự kiện và nhân vật trong câu chuyện => Khắc họa sự thối nát của xã hội đương thời: sự đểu cáng của Xuân; sự hèn nhát của quan chức nhà nước. 

+ Mở rộng khả năng của tác giả để thay đổi góc nhìn và chuyển đổi giữa các nhân vật. Điều này giúp độc giả hiểu rõ hơn về tâm trạng, suy nghĩ, tính cách của các nhân vật => Tâm trạng bức xúc của Vua Xiêm; thái độ lo lắng, bất an của quan chức nhà nước; thái độ ngơ ngác của ông Văn Minh. 

- Điểm nhìn: Nhà văn sử dụng điểm nhìn toàn tri để diễn tả và khắc họa lại sự việc. 

- Tác dụng:

+ Cho phép tác giả mô tả và đánh giá hiện thực từ nhiều góc độ, từ đó chỉ ra và phê phán những vấn đề xã hội xuất hiện trong xã hội đương thời, 

+ Điểm nhìn toàn tri giúp tác giả tránh được sự thiên lệch và chủ quan trong việc diễn đạt ý kiến. Điều này tạo ra một cái nhìn khách quan và đồng thời giúp độc giả tự tìm hiểu và đánh giá về hiện thực. 

Câu 3: Theo bạn, tình huống nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt của toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích? Hãy phân tích tính chất của tình huống đó.

Soạn chi tiết: 

Theo tôi, tình huống đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích là tình huống Xuân Tóc Đỏ đánh thua bàn cuối: Sau khi nghe ông Văn Minh nói “Thua đi! Nhường đi! Được thì chết! Chiến tranh!”, “Xuân lốp một cái sang bên địch, lại bắn bổng lên không khí rồi rơi vào hàng rào găng!”. Kết quả thảm khốc 7 - 9 ấy làm cho mấy nghìn con người la ó rầm rĩ để tỏ sự thất vọng công cộng.

Bởi:

+ Xuân Tóc Đỏ không chỉ là một tay vợt mà còn là một biểu tượng quốc gia, được công chúng đặt niềm tin và hy vọng. Việc thất bại trong trận đấu quan trọng như vậy chắc chắn sẽ tạo ra một cảm giác thất vọng và bất mãn lớn trong lòng công chúng.

+ Phản ứng của công chúng sau trận đấu, như những lời la ó và gọi tên, cho thấy sự thất vọng và sự chấp nhận không tốt từ phía người hâm mộ.

+ Tuy nhiên, đây cũng là một sự kiện để Xuân Tóc Đỏ được công chúng chú ý, từ đó hắn sẽ tương kế tựu kế, điều hướng công chúng tôn thờ hắn khi biết rằng kết quả cuối cùng là vì quốc gia.

=> Sự đối nghịch giữa trạng thái của khán giả trước và sau khi nghe Xuân Tóc Đỏ nói chuyện đã khiến cho tình huống trở nên thú vị bởi tính chất bất ngờ. Từ một kẻ bị mắng chửi với những từ ngữ đầy thất vọng, giờ đây Xuân lại được tung hô, là một anh hùng của nước nhà. 

Câu 4: Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng. Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho bạn liên tưởng đến thể loại văn học nào có đặc điểm hình thức tương tự?

Soạn chi tiết: 

Những nét đặc sắc trong cách Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng:

- Diễn thuyết thành thạo, đánh trúng tâm lý công chúng, hướng tới mục tiêu lý tưởng cao cả là "cứu quốc", không muốn xảy ra cuộc chiến tranh gây nên thảm họa cho nhân loại: “Hỡi công chúng! Mi chưa hiểu rõ những lẽ cực kì to tát nó khiến ta phải nhường cho nhà vô địch Xiêm La”. 

- Sử dụng ngôn từ đanh thép, tạo ra ấn tượng mạnh mẽ, tự nhận mình là "người xả thân cứu nước"…

- Thuyết phục công chúng bằng cách tỏ ra mình là người cao thượng, từ chối danh vọng cá nhân cho hòa bình tổ quốc và hòa bình trên thế giới. 

=> Công chúng cảm phục và ngưỡng mộ. Điều này cho thấy Xuân Tóc Đỏ đã thuyết phục thành công.

Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho ta liên tưởng đến thể loại văn học có đặc điểm hình thức tương tự đó là Kịch.

- Dấu ngoặc đơn có thể truyền đạt biểu cảm và ngữ tố của nhân vật. Những từ hay cụm từ trong ngoặc đơn thường thể hiện tâm trạng, ý kiến, hoặc suy nghĩ cá nhân của nhân vật đó. 

- Dấu ngoặc đơn thường được sử dụng để châm biếm, làm nổi bật những từ hoặc cụm từ có ý nghĩa châm biếm, mỉa mai. Nó có thể giúp tạo ra sự hài hước và tạo điểm nhấn cho các phần quan trọng của bài diễn thuyết.

Câu 5: Nêu nhận xét khái quát về sự tương đồng và khác biệt giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật ở đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.

Giải nhanh: 

Câu 6: Tìm những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa và nghịch ngữ trong văn bản.

Giải nhanh: 

Những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa:

- "Tuy giá vé vào cửa là ba đồng hạng bét, số công chúng hôm sau ấy, cũng trên ba nghìn. Sân quần Rollandes Varreau của Hà Thành bữa ấy đã ghi được một chỗ rẽ cho lịch sử thể thao"

- "Tiếng loa vừa vang lên xong, công chúng vỗ tay hoan nghênh tức khắc. Vì rằng tài nghệ của Hải, Thụ và Xuân, thì người ta đã nhiều lần mục kích hết rồi"

Những câu văn sử dụng biện pháp tu từ nghịch ngữ: 

- "Đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi"

- “Với cái hùng biện của một người đã thổi loa những hiệu thuốc lậu, với cái tự nhiên của một anh lính cờ chạy hiệu rạp hát, lại được ông Văn Minh vặn đĩa kèn, Xuân Tóc Đỏ đã chinh phục quần chúng như một chính trị gia đại tài của Phương Tây”.

- “Như một bậc vĩ nhân nhũn nhặn, nó giơ quả đấm chào loài người, nhẩy xuống đất, lên xe hơi. Rồi mấy chiếc xe của các bạn thân nó mở máy chạy, để lại cái đám công chúng nghìn người bùi ngùi và cảm động”.

Câu 7: Đoạn trích đã cho thấy điều gì về phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng? Nêu một số thủ pháp được nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết của mình.

Soạn chi tiết: 

- Nhà văn phanh phui, mổ xẻ trực tiếp thực trạng xã hội, không chỉ miêu tả cuộc sống của người dân lao động mà còn diễn tả trực diện tàn ác của bọn tư sản, quan lại, địa chủ trong xã hội đương thời. 

- Nhà văn sử dụng ngòi bút sắc sảo của mình để khai thác tác phẩm:

+ Khai thác vấn đề trọng tâm của xã hội thời bấy giờ.

+ Sử dụng ngôn ngữ sắc sảo, nhạy bén, thể hiện được đặc trưng điệu cười trào phúng đối với xã hội "chó đểu". 

+  Giọng văn đanh thép, mỉa mai để tố cáo sự thối nát của xã hội đương thời.

Câu 8: Bạn suy nghĩ gì về trạng thái bị thôi miên và lên đồng của một xã hội, như thực tế được miêu tả trong đoạn trích.

Soạn chi tiết: 

- Trạng thái thôi miên, lên đồng ở đây là cả một cộng đồng xã hội bị một cá nhân, tổ chức nào đó lôi kéo và điều hướng sang một trạng thái xấu hay còn gọi là bị dắt mũi. Trong cuộc sống này thì đây là một tình trạng đáng báo động, nó có thể khiến con người mất đi lí trí, không biết phân biệt phải trái đúng sai.

- Trong đoạn trích, tình trạng này diễn ra trong thời kì “cũ mới tranh nhau”, “Á - Âu xáo trộn”, lúc này những bọn kệch cỡm, dởm đời lộng quyền với những mưu đồ riêng. Và đây cũng chính là môi trường thuận lợi để bọn “kí sinh trùng” như Xuân Tóc Đỏ lộng hành. 

- Xuân Tóc Đỏ từ một tên dưới đáy xã hội nhưng gặp thời cộng với sự xảo trá của mình hắn dần bước vào giới thượng lưu và trở thành anh hùng cứu quốc diễn thuyết trước công chúng.

- Trong một xã hội thối nát, kẻ bịp bợm, vô học như Xuân lại được ca tụng, biểu dương đến không ngờ. Như vậy chứng tỏ rằng xã hội lúc bấy giờ đã bị che mờ mắt cả, ai cũng đi theo cái gọi là “trào lưu Âu hóa” mà ca tụng một kẻ ngu dốt, xảo trá, coi hắn là đấng vĩ nhân mà tán tụng.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu ấn tượng của bạn về khả năng của tiểu thuyết trong việc diễn tả bức tranh đời sống, thời đại qua học đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc. 

Soạn chi tiết: 

"Xuân Tóc Đỏ Cứu Quốc" của Vũ Trọng Phụng là một đoạn trích có khả năng diễn tả bức tranh đời sống và thời đại một cách chân thực và biểu lộ tình cảm một cách trực tiếp, trực diện nhất. Đoạn trích cũng là một minh chứng rõ ràng cho sự tài năng của tác giả trong việc tái hiện một xã hội đa chiều, đầy mâu thuẫn và phức tạp. Với những tình tiết hấp dẫn, Vũ Trọng Phụng đã khéo léo mô tả từng chi tiết về cuộc sống hàng ngày, những hoạt động, tư tưởng và nhân vật trong mối quan hệ mâu thuẫn, "nực cười" trước một "xã hội chó đểu". Bằng cách sử dụng ngôn ngữ trào phúng một cách đặc sắc, ông đã tái hiện bức tranh đời sống bằng gam màu chân thực, gợi lên những hình ảnh sống động trong tâm trí độc giả. Có thể nói, tiểu thuyết của Vũ Trọng Phụng không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá khứ, mà còn làm nổi bật những vấn đề xã hội, nhân văn, nâng tầm giá trị của tác phẩm. Khả năng diễn tả bức tranh đời sống và thời đại trong tiểu thuyết đã giúp chúng ta đón nhận và suy ngẫm về những biến cố và giá trị của một thời kỳ đã qua một cách sâu sắc nhất.