BÀI 3. LẬP LUẬN TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: LỖI LOGIC, LỖI CÂU MƠ HỒ VÀ CÁCH SỬ

Câu 1: Chỉ ra lỗi logic trong các câu sau và sửa lại:

a. Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bản tuyên ngôn về cách sống của cái tôi cá nhân. 

b. Sử dụng điện gió vừa bảo vệ được môi trường, vừa không tốn nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.

c. Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không biết làm thơ. 

Giải nhanh: 

Câu 2: Trong các câu sau, có câu mắc lỗi về ngữ pháp, có câu mắc lỗi về logic. Hãy phân tích loại lỗi của từng câu và sửa lại:

a. Không chỉ say mê làm thơ, ông tôi còn rất thích sáng tác bằng thể lục bát và song thất lục bát.

b. Ăn nhiều rau quả vừa tốt cho sức khỏe lại vừa giảm nguy cơ mắc một số bệnh.

c. Hoàng Phủ Ngọc Tường – một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao.

d. Bên cạnh từ đơn và từ ghép, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt. 

Giải nhanh: 

Câu 3: Đọc các câu sau và thực hiện yêu cầu:

a. Nêu những khả năng hiểu khác nhau về từng câu và lí giải căn cứ của mỗi cách hiểu.

b. Sửa lại để mỗi câu chỉ được hiểu theo một nghĩa.

- Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết.

- Trong vườn hoa cúc nở rộ rực một màu vàng.

- Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu.

- Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều. 

Soạn chi tiết: 

a.

Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết.

=> Cách hiểu 1: Tên tội phạm gây án không để lại dấu vết đã bỏ trốn và cảnh sát đang truy tìm.

=> Cách hiểu 2: Cảnh sát truy tìm tên tội phạm một cách bí mật, không để lại bất cứ dấu vết gì. 

Trong vườn hoa cúc nở rộ rực một màu vàng.

=> Cách hiểu 1: Hoa cúc màu vàng trong vườn đang nở rộ (trong vườn có rất nhiều loài hoa, nhưng chỉ có hoa cúc màu vàng đang nở).

=> Cách hiểu 2: Trong vườn hoa cúc, những bông hoa màu vàng đang nở rộ (hoa cúc có nhiều màu nhưng chỉ có hoa màu vàng nở).

Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu.

=> Cách hiểu 1: Bầu trời xanh ngắt soi bóng xuống dòng sông (bầu trời xanh ngắt).

=> Cách hiểu 2: Bầu trời đang soi bóng xuống dòng sông xanh ngắt (dòng sông xanh ngắt).

- Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều.

=> Cách hiểu 1: Doanh nghiệp có nhiều lãi từ việc làm ăn.

=> Cách hiểu 2: Doanh nghiệp cho vay lãi và các mức lãi suất của họ rất nhiều.

b. Sửa lại: 

- Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết.

=> Sửa lại: Các cảnh sát không để lại dấu vết khi truy tìm tên tội phạm. 

- Trong vườn hoa cúc nở rộ rực một màu vàng.

=> Sửa lại: Trong vườn, hoa cúc nở rộ rực một màu vàng. 

- Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu.

=> Sửa lại: Bầu trời in xuống dòng sông, xanh ngắt một màu. 

- Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều. 

=> Sửa lại: Doanh nghiệp làm ăn thuận lợi nên có lãi rất nhiều. 

Câu 4: Nêu và phân tích các cách hiểu có thể có về những câu thơ sau, từ đó cho biết các câu thơ ấy có mắc lỗi câu mơ hồ hay không.

- Anh mang tình em đi

Qua những đèo lẻ nắng

Những sông trưa không đò

Những đường mưa ngẩn trắng

(Lê Đạt, Sáng soi)

- Giọt nước mắt vầng trăng

Long lanh trong đáy giếng

(Thanh Thảo, Đàn ghi-ta của Lor-ca)

- Đất đá ong khô nhiều suối lệ

Em đã bao ngày lệ chứa chan

(Quang Dũng, Mắt người Sơn Tây)

Soạn chi tiết: 

- Anh mang tình em đi

Qua những đèo lẻ nắng

Những sông trưa không đò

Những đường mưa ngẩn trắng

(Lê Đạt, Sáng soi)

=> Nỗi cô đơn của nhà văn trước tình cảm, tình yêu của chính mình.

=> Không mắc lỗi mơ hồ vì đây là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Tác giả đã thể hiện cái tôi cô đơn, cái bồn chồn của kẻ lỡ hẹn những yêu đương. 

- Giọt nước mắt vầng trăng

Long lanh trong đáy giếng

(Thanh Thảo, Đàn ghi-ta của Lor-ca)

=> Giọt nước mắt vầng trăng là một hình tượng thơ siêu thực đa nghĩa bắt nguồn từ một sự việc thật: Kẻ thù sau bắn nhà thơ đã vứt xác ông xuống giếng để phi tang.

=> Không mắc lỗi mơ hồ mà đây là dụng ý nghệ thuật của nhà văn, giúp nhà văn tố cáo tội ác và bộc lộ đau thương của nhà thơ Thanh Thảo. 

- Đất đá ong khô nhiều suối lệ

Em đã bao ngày lệ chứa chan

(Quang Dũng, Mắt người Sơn Tây)

=> Chiến tranh đi qua, nhưng vẫn còn lại những vết thương khó lành: “Điêu tàn ôi lại nối điêu tàn/ Đất đá ong khô nhiều suối lệ”. Sự đổ nát, “điêu tàn” là vết tích của chiến tranh. Lệ rơi thấm đất cũng vì chiến tranh. “Lệ” rơi vì đớn đau, vì thương tiếc. Lệ được so sánh với suối, lệ thấm vào đất đá đến khô đi, lệ đã “chứa chan” trong đôi mắt em từ lúc “chạy giặc” cho đến ngày thanh bình.

=> Không mắc lỗi mơ hồ mà đây là dụng ý nghệ thuật của nhà văn, giúp nhà thơ bộc lộ cảm xúc, niềm xót thương một cách chân thành và tha thiết nhất.