BÀI 7. SỰ THẬT TRONG TÁC PHẨM KÍ

VĂN BẢN. NGHỆ THUẬT BĂM THỊT GÀ

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Theo bạn, ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp, người ta thường dùng từ "nghệ thuật" và "nghệ sĩ” để chỉ hoạt động hoặc con người như thế nào?

Soạn chi tiết: 

Ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp:

• Nghệ thuật:

Kỹ năng, khả năng thực hiện một công việc nào đó một cách khéo léo, đẹp mắt.

Hoạt động sáng tạo mang tính thẩm mỹ trong các lĩnh vực như nấu ăn, cắm hoa, trang trí nhà cửa,...

Khả năng thể hiện bản thân, truyền tải thông điệp, cảm xúc thông qua các hình thức phi ngôn ngữ như cử chỉ, điệu bộ,...

• Nghệ sĩ:

Người có kỹ năng, khả năng thực hiện một công việc nào đó một cách khéo léo, đẹp mắt.

Người sáng tạo ra các sản phẩm nghệ thuật trong các lĩnh vực như nấu ăn, cắm hoa, trang trí nhà cửa,...

Người có khả năng thể hiện bản thân, truyền tải thông điệp, cảm xúc thông qua các hình thức phi ngôn ngữ như cử chỉ, điệu bộ,...

• Ví dụ:

Một người nấu ăn ngon có thể được xem là "nghệ sĩ nấu ăn".

Một người cắm hoa đẹp có thể được xem là "nghệ sĩ cắm hoa".

Một người có khả năng thuyết trình thu hút có thể được xem là "nghệ sĩ thuyết trình".

Câu 2: Bạn hãy phân biệt tập tục (phong tục, tập quán) và hủ tục. Nêu ví dụ đề làm rõ ý kiến của mình.

Soạn chi tiết: 

• Tập tục (phong tục, tập quán):

• Định nghĩa: Những thói quen, nếp sống, cách thức sinh hoạt được hình thành và lưu truyền qua nhiều thế hệ trong một cộng đồng.

• Đặc điểm:

Mang tính tích cực, phù hợp với điều kiện xã hội, thể hiện những giá trị văn hóa tốt đẹp của cộng đồng.

Góp phần duy trì sự ổn định, đoàn kết trong cộng đồng.

Có thể thay đổi theo thời gian để phù hợp với điều kiện mới.

• Ví dụ: Tục thờ cúng tổ tiên, Tục ăn Tết Nguyên Đán, Tục mừng thọ,...

• Hủ tục:

• Định nghĩa: Những thói quen, nếp sống, cách thức sinh hoạt lạc hậu, phi khoa học, trái với đạo đức và pháp luật.

• Đặc điểm:

Mang tính tiêu cực, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội.

Cần được loại bỏ để xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

• Ví dụ: Tục tảo hôn, Tục bó chân, Tục mê tín dị đoan,…

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Việc đan xen giữa yếu tố miêu tả, tự sự và ngôn ngữ đối thoại có hiệu quả như thế nào?

Soạn chi tiết: 

Hiệu quả:

• Tạo sự sinh động, hấp dẫn: Giúp cho tác phẩm không bị nhàm chán, thu hút sự chú ý của người đọc.

• Thể hiện rõ tính cách nhân vật:

• Qua lời thoại, thể hiện sự hài hước, dí dỏm của anh Mới.

• Qua miêu tả hành động, thể hiện sự khéo léo, tài ba của anh Mới.

• Làm nổi bật chủ đề: Tác phẩm không chỉ miêu tả "nghệ thuật" băm thịt gà mà còn phê phán sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

Câu hỏi: Các chi tiết miêu tả động tác, âm thanh khi băm thịt gà có tác dụng gì?

Giải nhanh: 

• Thể hiện sự khéo léo, tài ba của anh Mới:

• Băm thịt gà nhanh, gọn, đều đặn.

• Tiếng dao "lóc cóc", "lách cách" đều đặn, vui tai.

• Tạo sự sinh động, hấp dẫn cho tác phẩm:

• Giúp người đọc hình dung rõ ràng cảnh băm thịt gà.

• Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

• Làm nổi bật chủ đề: "Nghệ thuật" băm thịt gà của anh Mới là một thứ "nghệ thuật" phục vụ cho sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

Câu hỏi: Đoạn kết tạo ấn tượng thế nào cho bạn đọc?

Giải nhanh: 

• Kết thúc bất ngờ: Không ai ngờ rằng anh Mới lại băm thịt gà thành 92 miếng.

• Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc: Khiến người đọc suy nghĩ về sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

• Làm nổi bật chủ đề tác phẩm: Phê phán sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch.

• Ngoài ra, đoạn kết còn có tác dụng:

• Khẳng định "nghệ thuật" băm thịt gà của anh Mới: Băm thịt gà nhanh, gọn, đều đặn, đẹp mắt.

• Thể hiện sự hài hước, dí dỏm của tác phẩm: "Cả nhà đều mỉm cười".

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Nhan đề của văn bản có thể gợi lên những suy luận, phán đoán gì về nội dung được đề cập trong bài phóng sự?

Giải nhanh: 

• Nội dung bài viết sẽ đề cập đến "nghệ thuật" băm thịt gà.

• "Nghệ thuật" băm thịt gà có thể là một kỹ năng đặc biệt, độc đáo.

• "Nghệ thuật" băm thịt gà cũng có thể là một ẩn dụ cho một việc làm nào đó phi nghĩa, phi nhân đạo.

• Gây tò mò, thu hút sự chú ý của người đọc.

Câu 2: Các sự việc chính trong văn bản được tác giả thuật lại theo trình tự nào? Nhận xét về cách quan sát, ghi chép hiện thực của tác giả.

Soạn chi tiết: 

Trình tự thuật lại sự việc:

• Mở đầu: Giới thiệu nhân vật anh Mới và "nghệ thuật" băm thịt gà của anh.

• Thân bài: Miêu tả chi tiết cảnh anh Mới băm thịt gà trong cuộc chia cỗ phần.

• Kết thúc: Nêu kết quả của việc băm thịt gà và cảm nhận của người viết.

Nhận xét:

• Cách quan sát, ghi chép hiện thực:

  • Tỉ mỉ, chi tiết, sắc bén.

  • Ghi chép cả những chi tiết nhỏ nhất, seemingly insignificant.

  • Có khả năng nắm bắt được những đặc điểm, tính cách của nhân vật.

• Trình tự thuật lại sự việc:

  • Logic, rõ ràng, mạch lạc.

  • Giúp người đọc dễ dàng hình dung diễn biến của câu chuyện.

Câu 3: Cảnh anh mõ lăng băm thịt gà trong cuộc chia cỗ phần ánh hiện thực gì ở nông thôn Việt Nam xưa?

Giải nhanh: 

• Bọn cường hào, chức dịch tham lam, bủn xỉn, chỉ biết hưởng thụ mà không biết lao động.

• Nông dân nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột.

• Xã hội bất công, thối nát.

Câu 4: Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất trong bài phóng sự.

Giải nhanh: 

• Giúp cho tác phẩm:

  • Có tính chân thực, khách quan.

  • Gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

  • Dễ dàng thể hiện cảm xúc, quan điểm của tác giả.

• Tạo sự đồng cảm:

  • Giúp người đọc đồng cảm với những người nông dân nghèo khổ.

  • Căm phẫn bọn cường hào, chức dịch.

Câu 5: Chỉ ra và phân tích những yếu tố tạo nên giọng điệu của bài phóng sự.

Soạn chi tiết: 

Giọng điệu của bài phóng sự:

• Giọng điệu chủ đạo:

  • Châm biếm, mỉa mai.

  • Phê phán, tố cáo.

• Có sự kết hợp:

  • Giọng hài hước, dí dỏm.

  • Giọng thương cảm, xót xa.

Yếu tố tạo nên giọng điệu:

• Ngôi kể thứ nhất:

  • Giúp tác giả thể hiện trực tiếp cảm xúc, quan điểm của mình.

• Cách sử dụng từ ngữ:

  • Sử dụng nhiều từ ngữ có tính biểu cảm.

• Cách miêu tả, so sánh:

  • Miêu tả chi tiết, sinh động.

  • So sánh ví von độc đáo.

Câu 6: Theo bạn, những nội dung được đề cập trong văn bản còn có ý nghĩa đối với thực tiễn hiện nay không? Lí giải ý kiến của bạn.

Giải nhanh: 

• Bài học về đạo đức:

  • Lên án sự tham lam, bủn xỉn.

  • Ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người lao động.

• Bài học về xây dựng xã hội:

  • Phê phán xã hội bất công, thối nát.

  • Khẳng định giá trị của công bằng, bác ái.

Câu 7: Hãy khái quát đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự qua văn bản Nghệ thuật băm thịt gà.

Soạn chi tiết: 

Đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự:

• Phản ánh hiện thực:

  • Phản ánh sự kiện, vấn đề một cách chân thực, khách quan.

• Tính chính xác:

  • Thông tin, sự kiện được trình bày phải chính xác, trung thực.

• Tính sinh động:

  • Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, ngôn ngữ biểu cảm.

• Tính hiện thực:

  • Phản ánh những vấn đề nóng hổi, thu hút sự quan tâm của xã hội.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một khía cạnh nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản Nghệ thuật băm thịt gà mà bạn tâm đắc.

Soạn chi tiết: 

Nghệ thuật châm biếm là một trong những điểm sáng tạo nên sức hấp dẫn của văn bản "Nghệ thuật băm thịt gà". Ngòi bút của tác giả Ngô Tất Tố đã phơi bày hiện thực xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với những bất công, thối nát một cách sắc sảo, trào phúng. Tác giả tập trung vào việc miêu tả cảnh chia cỗ phần, đặc biệt là chi tiết anh Mới băm thịt gà. Bằng những chi tiết miêu tả sinh động, cụ thể, tác giả đã lột tả sự tham lam, bủn xỉn của bọn cường hào, chức dịch. Chúng chỉ lo tranh giành phần hơn cho mình, bất chấp mọi đạo lý. Điển hình là hình ảnh "cụ" với bộ râu dài, "ngồi chễm chệ trên chiếc sập gụ", "mắt hau háu", "tay run run". Hay như "thằng mõ" "lẻo lẻo", "nhanh như cắt" vơ vét từng miếng thịt gà. Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, cường điệu để tăng tính châm biếm. Ví dụ, so sánh "cụ" với "chim cắt", "thằng mõ" với "chó sói". Tóm lại, nhờ nghệ thuật châm biếm sắc sảo, tác giả đã phơi bày hiện thực xã hội một cách sinh động, đồng thời thể hiện thái độ căm phẫn, mỉa mai đối với bọn thống trị.