Soạn giáo án Ngữ văn 9 Kết nối tri thức bài 1: Thực hành tiếng Việt (1)

Nội dung giáo án

Ngày soạn: …/…/…

Ngày dạy: …/…/…

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: ĐIỂN TÍCH, ĐIỂN CỐ

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• HS nhận biết được khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của điển tích điển cố.

• HS biết cách sử dụng điển tích điển cố phù hợp với từng ngữ cảnh.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự học và tự chủ: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Nhận biết được các đặc điểm, ý nghĩa của điển tích điển cố.

• Phân tích được tác dụng của điển tích điển cố và cách ứng dụng trong văn bản.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ, có ý thức vận dụng kiến thức vào giao tiếp và tạo lập văn bản.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Giáo án;

• Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;

• SGK, SGV Ngữ văn 9;

• Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;

• Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;

• Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;

• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà;

2. Đối với HS

• SGK, SBT Ngữ văn 9.

• Sách tham khảo, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học…

• Bảng giao nhiệm vụ học tập đã chuẩn bị ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. 

b. Nội dung: GV chuyển giao câu hỏi cho HS để suy nghĩ và trả lời.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chuyển giao câu hỏi: Hãy chỉ ra yếu tố điển tích, điển cố trong các câu hỏi dưới đây và giải thích:

a. Đầu lòng hai ả Tố Nga

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.

b. Cưỡi ngựa xem hoa.

c. Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân cùng trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1-2 HS chia sẻ cảm nhận của mình.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe và bổ sung nếu có.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức: 

a. Điển tích điển cố là: Tố Nga: Tố là trắng. Nga là đẹp. Bài Nguyệt phú của Tạ Trang có lời chú: "Thường Nga thiết dược bôn nguyệt; nguyệt sắc bạch, cố vân Tố Nga" (Thường Nga lấy trộm thuốc tiên, thoát lên cung trăng; mặt trăng sắc trắng cho nên nói là Tố Nga). "Thần Tiên truyện" chép rằng: Thường Nga là vợ Hậu Nghệ ... Hậu Nghệ xin thuốc trường sanh của bà Tây Vương Mẫu Hậu Nghệ là người tính tình không tốt, hay làm việc phản bạn, Thường Nga khuyên chồng mãi mà không được. Nàng giận thừa cơ uống trộm thuốc tiên và bay lên cung trăng.

b. Hàm ý của câu có nghĩa là chỉ về sự bất cẩn không có sự kỹ lưỡng mà chỉ có sự qua loa.

c. Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ” thì từ “tàu” chính là cả một chuồng hoặc một đàn ngựa. Các tác phẩm dân gian đã thông qua hình ảnh là con ngựa để nói về sự tương thân tương ái giúp đỡ và chia sẻ những hoạn nạn với nhau giữa các con người với nhau.

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Điển tích, điển cố được sử dụng khá phổ biến trong văn học. Không chỉ mang đến tính cô đúc, hàm súc uyên bác mà còn hạn chế sự sỗ sàng, thô tục. Vậy cách sử dụng điển tích, điển cố thế nào thì hãy cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay nhé.

--------------- Còn tiếp ---------------